ACTE *I DOCUMENTE RELATIVE LA ISTORIA RENASCEREI ROMANIEI PUBLICATE DE GHENADIE PETRESCU DIMITRIE A. STURDZA Episcop de Arges Membru Academiei Române SI DIMITRIE C. STURDZA. VOLUMUL I. c-Q-4- .-"--z BUCURESCI TIF'OGRAFIA CAROL GÖBL 14, STRADA DOAMNEI, 14. 188E3. ,Z-mAite Zavz;yeiloare it)/71't cret4fet jei-t vattla. TRACTATELE DINTRE PRINCIPATELE ROMANE SI TURCIA. No. 1. Tractatul dintre Mircea I, Domnul T'érei Roma- nesci, si Sultanul Baiazed Ilderim, din anul 1391. Art. I. Din marea noasträ condescendintä invoim ea Principatul No. 1. Româniel, de curand supus de nebiruita putere a neinvinsel noastre 1391. impgrätii, dimpreunä cu Principele sä. se carmuiascä dupä, propriele sale legi si ca Voevodul RomanieI 8 gaibà deplinä putere de a face resbel cu vecinii si i de a incheia legäturi de amieiä eu dinsii, ori i cand va voi, si prin urmare sä fie stäpan peste viata i m6rtea supusilor sèl. Art. II. Cati crestini ar primi religia lui Mohamet si pe urmä, ire- cênd din locurile supuse impgrätiel noastre in Valahia, ar imbrätisa iaräsI crestinismul, sä fie pretutindeni nesupërati i nereclamatl. Art. III. Cati. din Yalahl vor trece In cuprinsul impérätiel noastre pentru propriele lor interese, sä fie nesup6rati de haraciii (contributie personalä) i sä fie necereetati pentru imbräcämintea lor. Art. IV. Domnii crestini sä, se aleagA de cAtre Mitropolit si de cätre boeri. Art. V. Pentru aceastä mare a noasträ condescendintä si pentru ch." am inseris aceastä térä in lista celor-lalte OA supuse protectiunel noastre, va fi si ea indatoritä a da la visteria noasträ imp6räteascä, pe an 3,000 bani rosI de térá in 300 leI argint de ai monetgriel noastre. Bat in Nicopole in anul 805 in luna 1111 Rebiul-Ebbel qi s'a trecut in condicele (chiutucurile) imp6rätescI. (Ante i Documente). 2 (Traduction). No, 1. Art. Ter. Par notre grande clémence, nous consentons que la Prin- J391. cipauté de Valachie, nouvellement soumise par notre force invincible, se gouverne ainsi que son Prince, d'après ses propres lois, et que le Prince de Valachie ait le droit de faire la guerre et la paix avec ses voisins et de conclure des traités d'amitié avec eux et qu'il aie droit de vie et de mort sur ses sujets. Art. II. Tous les chrétiens qui, ayant embrassé la religion de Mo- hammed, passeront ensuite, des contrées soumises A notre puissance, en Valachie, et y deviendraient de nouveau chrétiens, ne pourront Atre ré- clamés ou molestés. Art. III. Tous ceux des Valaques qui iraient dans quelque partie de nos possessions, seront exempts du kharatch et de toute autre con- tribution. Art. IV. Les princes chrétiens seront élus par le métropolitain et les boyards. Art, V. Mais a cause de cette haute clémence et parce que Nous avons inscrit ce pays dans la liste des autres pays soumis A, notre pro- tection, il sera tenu de payer par an, A, notre trésor impérial, trois mille piastres rouges du pays, ou trois cents piastres d'argent de notre monnaie. Fait A, Nicopole l'an 805 de mois Rebiul Evvel. No. 2. Tractatul dintre Vlad V, Domnul Térel Roma- nescl, qi Sultanul Mahomet II, din 1460. No. 2. 1460. Art. I. Turcil niel de cum sä nu se amestece in trebile tareI, niel sa stäpaneasca, niel sä vie in tearä, ci numaI un singar trimis imperial sa vinä, insa qi acesta numal cu invoirea domneasch. Trimisul acesta, cal'étorind de la Dunäre Ong la Tirgovigte, sä, fie insotit de un om domnesc si, primind tributul, sa se intoarea iarasI cu oameni domnescI pé'nä la Giurgiu, unde numarAndu-se din not bana in suma de 10,000 galbenI sultaninl de al monetärieI noastre, s'a primeascl adeverintä de la dregätorul acelui loc. De la Giurgiu, trecAnd la Rusciuc, sä primeasca qi de acolo adeverinta, pentru ca téra sa ramaie nerespunOtoare, daca s'ar intimpla ca banil sä se pearc,lä pe drum. Art. II. Tara Româneasca sa se guverneze dupä legile el, sä aiba deplinä putere de a face resbel cu veciniI s'él °el yi carol va voi qi. sä incheie legáturI de amicie cu dinsiI, i Domnul sä fie stAph peste viata No. 2. moartea supusilor si. 1460. Art. III. Cáll crestinI s'ar turci in Turcia, iar dupä aceea, trecAnd In Tara Româneascá, ar lua iaräsI legea crestineascá sä fie cu totul ne- supératl i nereclamatI. Art. IV. C41 RomânI ar merge in Turcia pentru trebile lor, sä nu fie superatI pentru haraciti, niel pentru imbräcämintea lor. Art. V. Domnii sä se aleagh de cutre Mitropolitul, Episcopil. boeril. Art. VI. Child vre-un maliometan ar avea, vre un proces cu vre un RomAn, procesul lul sä se tracteze in divanul domnesc dupä, obiceiul tereI i sentina judecáteI sä aIbá putere. Art. VII. Negutitoril turd, cari ar veni cu negot, sä vie cu scirea DomnuluI cu aretare din ce loe sunt si färá inthr4iere sà vinçlä salt sá, cumpere cu rädicata made,* prin orase si sä, iasá, nemijlocit din térä, nefiindu-le ertat a cutreera tara spre a cumpera si vinde in deosebite Art. VIII. AcestI negutätori turcl sä, nu aibá, voe a lua cu sine servitori românI niel servitoare române, niel a avea loe deosebit pentru rugäciunile lor. Art. IX. Pentru niel un fel de reclama je sä nu se libereze firman asupra vre unuI indigen, niel sä, nu rädice pe cineva din tali ca ducä, la Constantinopol sail la alt loe din Turcia. Dat in anul 872. (Traduction). Art. I. Les Turcs n'auront aucune ingérence dans les affaires du pays, ils ne pourront posséder aucun immeuble, ni séjourner dans le pays; mais un seul envoyé impérial pourra y entrer, avec le consentement préa- lable du Prince. Cet envoyé, se rendant du Danube A, Tirgoviste, sera accompagné par un officier da Prince et recevant le tribut, il retournera avec une garde princière à Giurgewo, où l'on comptera de nouveau la somme remise de dix mille ducats de noire monnaie impériale, et oil l'administrateur local donnera quittance. De Giurgewo il passera à Rous- tchouk et la-bas on délivrera de nouveau une quittance, afin que le pays ne soit plus responsable, si quelque accident arrivait, qui fasse disparaitre l'argent en route. Art. II. La nation valaque continuera à jouir du libre exercice de ses propres lois, et aura le droit de faire la guerre avec ses voisins ou 4 No. 2. de conclure des traités d'amitié avec eux, et les Princes auront le droit 1460. de vie et de mort sur leurs sujets. Art. ITT. Tous les chrétiens qui, ayant une fois embrassé la foi mu- sulmane, se rendraient en Valachie et reviendraient 5, la religion chi:6- tienne, ne pourront kre réclamés ou molestés. Art. IV. Les sujets valaques qui auraient occasion d'aller en Turquie pour leurs affaires ne seront pas forcés de payer le kharatch ou molestés pour leur habillement. Art. V. Les Princes seront élus par Parchevé'que, les évêques et les boyards. Art. VI. Si quelque Turc a un procès en Valachie avec un sujet de ce pays, sa cause sera entendue et jugée par le Divan valaque, con- formément aux lois locales et la sentence sera exécutoire. Art. VII. Les marchands turcs, se rendant pour leur commerce, doi- vent immédiatement faire connaltre au gouvernement local, d'où ils vien- nent et acheter ou vendre la marchandise en gros dans les villes, et sortir aussit6t du pays, n'ayant pas la faculté de séjourner dans le pays pour acheter et vendre dans différents endroits. Art. VIII. Aucun Ottoman n'est autorisé 5, emmener avec lui un domestique natif de Valachie, de quelque sexe que ce soit; et les mu- sulmans ne pouront avoir de local separé pour leur prière. Art. IX. La Sublime-Porte ne délivrera pas de Firman A, la requête d'un sujet valaque A, Constantinople, ou devant un autre tribunal, et elle n'enlevera personne du 'pays, pour le conduire dans les possessions ottomanes. No. 3. Tractatul dintre B ogdan III, Domn.ul Moldovel, si Sultanul Baiazed II, din 1511. Art. I. Poarta recunoasce pe Moldova de päinênt liber si nesupus. Art. II. Legea crestineasca, care se -tine in Moldova, nu va fi calcath' sail turburata, ci inc5, poporul va avea libere bisericele sale ca si mai No. 3. inain te 1511. Art. III. Poarta se obliga a apära Moldova de toff eel ce ar pu- tea sa o calce, pazind'o în starea in care a fost mal 'nainte, fára a i se face vre-o nelegiuire, sail s5, sufere ca sä, i se faca vre-o data cea mai mica desbinare sail desprtire. Art. IV. Moldova va fi sthpânit i carmuita dup. legile i asezä- mintele sale, filra s'ci se amestice Poarta cht de pu-tin. 5 Art. V. DomniI vor fi alesi de popor si intaritI de Poarta. No. 3. Art. VI. DomniI vor fi staphnitorl al tot pamintulul Moldovel s'i vor 1511. putea avea oaste cu plata de la sine, pamintenI sail si oamenii strainI. Art. VII. Moldovenil vor putea cumpara si tine o casa la Constan- tinopole pentru sederea solilor lor, unde vor putea face si o biserica. Art. VIII. Turcil nu vor putea cumpëra niel stäpa,ni päminturl in Moldova, niel a se aseza in téra, niel a avea sail a face geamiI niel inteun chip. Art. IX. Domnul impreunl cu poporul va ingriji a se tramite pe tot anal la Poarta 4.000 galbenl turcesel, adica, 11.000 ley, 40 soimI si 40 iepe fatatoare. Aceste toate ca nume de peche, adica dar. Art. X. In vreme de resbel Dornnul Moldovel va da ajutor PorteI cu ostile sale. (Traduction). Art. I. La Porte reconnait la Moldavie comme un pays libre et non conquis. Art. II. La religion chrétienne, professée en Moldavie, ne sera ja- mais opprimée ni troublée, et la nation aura la libre jouissance de ses églises, comme par le passé. Art. III. La Porte s'engage a défendre la Moldavie contre toute a- gression éventuelle, et 5, la maintenir dans Pétat oti elle se trouvait pré- cédemment, sans qu'il lui soit fait la moindre injustice et sans qu'elle ait A, souffrir la moindre distraction de son territoire. Art. IV. La Moldavie sera régie et gouvernée par ses propres lois, sans que la Porte s'y ingère en aucune manière. Art. V. Ses princes seront A, vie, élus par la nation et confirmés par la Sublime-Porte. Art. VI. La domination des princes s'étendra sur tout le territoire moldave; ils pourront entretenir A, leur solde une troupe armée, indi- gènee ou étrangère. Art. VII. Les Moldaves pourront avoir et entretenir une maison A, Constantinople, pour la résidence de leur agent. Es pourront également avoir une église dans cette résidence. Art. VIII. Les Tares ne pourront avoir ni acheter des terres en Moldavie; ils ne pourront non plus y 'hair de mosquées, ni s'y établir en aucune manière. IX Le prince, conjointement avec la nation, aura soin d'envoyer 6 No. 3. chaque année a la Porte, 4.000 ducats turcs, soit 11.000 piastres, 40 1511. faucons et 40 cavales pleines, le tout A, titre de présent. Art. X. En cas d'armement en guerre, le prince de Moklavie viendra aider la Porte avec ses troupes. No. 4. Tractatul dintre Vasile Lupul, Domnul Moldo- vei, si Sultanul Mahomed IV, din 1634. No. 4. Art. I. Poarta recunoasce pe Moldova de térä liberg si nesupusg. 1634. Art. II. Poporul Moldovei se va bucura, ca si in trecut, de toate libertätile sale, fgra niel o supkare, si Mfg ca Poarta Otomang sg pag pune vre-o pedieg. Legile, obiceiurile, drepturile si prerogativele terel acesteia vor fi pururea neviolabile. Art III. Principii yor domni in tara cu toatg libertatea ca si mai inainte, fkg ca Poarta sä se poatg amesteca in yre-un mod direct sail indirect. Art IV. Asemenea Poarta nu se va amesteca in niel o causg sail ceartá dintre particulari, ci Domnul impreuná cu Adunarea sa va ayea a le judeca. Niel inteun cas Poarta nu va putea pune vre-o pedieg in- teaceasta, niel direct niel indirect. Art. V. Marginele Moldovel se yor pgstra neatinse in t6t5, intin- derea lor. Art VI. Esercitiul cultului mahometan va fi oprit in tot cuprinsul Moldovei. Art. VII. Niel un mahometan nu va putea stgpâni in Moldova, cu titlul de proprietate, niel pämint, niel casa, niel dughéng, nici va putea petrece In térá pentru trebi de negot, de cat numal child ya a- Yea autorisarea Principelui. Art. VIII. Comerciul Moldoyel va fi deschis tuturor natiunilor negu- tätoare. Cu toate acestea Turcil vor avea preferintä asupra ori si &Axel' natiunI pentru cump5rarea productelor din terg, pentru care se yor tocmi de bung voe in porturile Galati, Ismail si Chilia; lush' el nu yor putea infra mai departe in terg fgrá espresa invoire a PrincipeluI. Art. IX. Moldova va pástra titlul de terä independentá. Titlul a- cesta se va reproduce in toate scrisorile ce Poarta Otomaná ya adresa Principelui. Art. X. Turcii, pe call Poarta il va trAmite cu scrisori, adresate ' Principelui, nu yor trece Dungrea, ci se vor opri pe malul opus al a- 7 cestui riti, dand depesile in mAna guvernatoruluI de la Galati, care le No. 4. va tramite Principelui, li asemenea se vor da curierilor InalteI Porti 1634. si réspunsurile de la acesta. Art. _XI. Principii Moldovel se vor alege de catre diversele clase ale poporului terel. Alegerea se va recunoasce de catre Poarta, Pa'ra ea aceasta s'A aiba voe de a se amesteca, de a numi Domn, de a radica cat de mica greutate, 8a-a de a pune cea mal mica' pedica In privinta aceasta. Art. XII. Téra se va apara de catre Poarta Otomana In toate im- prejurarile, in care poporul Moldovei va cere sprijinul si ajutorul di. Art. XIII. Pentru aceste toate folosinte poporul Moldovei va da Portel Otomane numal un dar (peche) de dece mil galbeni. (Traduction). Art. I. La Porte reconnalt la Moldavie comme pays libre et non conquis. Art. II. Le peuple moldave jouira, comme anciennement, de toute ses libertés sans étre molesté et sans que la Porte Ottomane puisse y mettre aucune entrave. Les lois, les us et cotItumes, les droits et pré- rogatives de ce pays seront a jamais inviolables. Art. III. Les Princes exerceront librement leur domination sur le pays, comme autrefois, sans que la Porte puisse s'y ingérer d'une ma- nière directe où indirecte. Art. IV. La Porte ne s'immiscera non plus dans aucune cause ou différend entre particuliers ; mai- c'est le Prince, avec son assemblée, qui aura A juger. En aucun cas la Porte ne pourra y apporter un empé- chement quelconque, d'une façon directe ou indirecte. Art. V. Les frontières de la Moldavie seront conservées intactos dans toute leur étendue. Art. VI. L'exercice du culte musulman est défendu dans toute 1'6- tendue du territoire moldave. Art. VII. Aucun musulman ne pourra avoir, en Moldavie, A, titre de propriété, ni terre, ni maison, ni boutique ; il ne pourra non plus séjourner dans le pays pour affaire de commerce, qu'autant qu'l sera au- torisé par le prince. Art. VIII. Le commerce de Moldavie sera ouvert a toutes les na- tions commerçantes Cependant les Tares auront la préférence sur toute autre nation pour Pachat des produits du pays, qu'ils négocieront de gré A, gré dans les ports de Galatz, d'Ismail et de Kilia ; mais ils ne pour- No. 4. ront pénétrer plus avant dans l'intérieur du pays sans une autorisation 1634. expresse du Prince. Art. IX. Le titre de pays indépendant sera conservé à la MoIda- vie ; il sera reproduit dans tous les écrits que la Porte Ottomane adres- sera au Prince. Art. X. Les Turcs que la Porte enverrait avec des papiers A, l'a- dresse du Prince, ne franchiront pas le Danube. Ils s'arrêteront sur la rive opposée du fieuve, en remettant leurs dépêches au gouverneur de Galatz, qui les fera parvenir au prince et on transmettra de même les réponses aux courriers de la Sublime Porte. Art. XI. Les Princes de la nation Moldave seront élus par les dif- férentes classes de la population du pays. L'élection sera reconnue par la Porte, sans qu'elle puisse s'y ingérer, nommer le Prince, soulever la moindre difficulté ou apporter la moindre entrave à ce sujet. Art. XII. Le pays sera défendu par la Porte Ottomane dans toute circonstance ou la nation Moldave demanderait son appui el son secours. Art. XIII. En retour de tous ces avantages, la nation Moldave ne donnera à la Porte Ottomane qu'un présent annuel de 10.000 ducats. Ces quatre documents sont reprodnits d'après les mellieurs textes connus, pu- bliés par Constantin ilourmouzaki, un des Secrétaires du Divan ad-hoc de Molda- via', dans le No. 1 dn Buletinul sedintelor Adnn'arel ad-hoc a Moldervet fol. Iassi 1857." II Le Traité de 1393 a été traduit du texte grec: Dionyse Futino `Isropich vil; Ica)sat Auv.laq," 1819. III, p. 369 et suiv. II Le traité de 1460 a été &admit du texte grec, Tounousli qatopia Tq Maxig4," 1806 pag. 128. On trouve ce traité aussi dans Dionyse Fotino, loc. cit. III, pag. 372. Fotino affirme que le texte des deux trait& (de 1393 et de 1460) a été reproduit d'après des copies que le grand Ban loan Vacarescu avait fait prendre grands frais dans les archives des Sultans, pendant son séjour Constantinople. II Le texte de ces deux traités a été fortement altéré dans des ouvrages ultérieurs (p e. dans Wilkinson, Tableau historique de la Moldavie et de Valachie. Ed. franc 1821 p. 18). Le traité de j 1511 est reproduit d'après le texte donné par le chroniqueur moldave, le Grand Logothète Nicolas Costin dans son ouvrage : Les anciens traités de la Moldavie avec la Porte Ottomane." (Tractatele vechl ce a avut Moldova cu Poarta otto- manA, In A.rhiva RomAneasa de Mihail Kogalniceanu, Iassi Foaia Säteasc6. 1845, II, p. 347-364.") J Le traité de 1634 est reproduit d'après une copie faite dans les archives du Royaume de Pologne par le Chambellan Balche, pen- dant qu'il se trouvait Varsovie A. la cour du Roi Poniatowski. On a sonvent ern que ce dernier traité avait été conclu par le Prince Pierre Rareo. Les chro- niqueurs moldaves Ureche, Cantemir et Nicolas Costin attestent, quo Pierre Ra- resch préféra renoncer au tr6ne que modifier le traité de 1511; d'autre part Nico- las Costin affirme que le Sultan Soliman, venant en Moldavie, confirma le traité de 1511, avec une modification importante, Levant le tribut de 4.000 à 10.000 ducats, et supprimant les dons en faucons et Juments. H. TRACTA TELE DINTRE PRINCIPATELE ROMANE CU RUSIA. No. 5. Conditiunile pentru incheiarea unui tractat In- tre Stefan Petra, Domn ul MoldoveI, Constantin Serban, Domnul MuntenieI, si Tarul RusieI Alexie IVIihailovicl, in anul 1674 August 10. (i) Cu mila lul Dumneqeil de la Mamie Domn Tarul i Autocrato- No 5. rul tuturor Rusiilor mare si mica si aIb, i a inal multor staturl 1674 Aug. 10. OminturI despre reserit, despre apus i despre nord, si succesorul strl- mosesc i Domnul i Suveranul, care Stefan Petra Voevod i Suveran al pgmintuluil MoldoveI, i c5,tre Constantin erban Voevod si Suveran al pemIntuldi Munteniei, gratiosul euvint al MaiestetiI Noastre Imperiale. In anul curent 182 Februariti In 26, in petitiunea voasträ Infätisatä, Ma- iestàiii Imperiale de care Feodor Ieromonahul ì Egumenul din Shntul Munte, se, vede scri8 cä vol VoevogiI i Suveranil terilor Moldova si Muntenia ve InchinatI si ceret1 de la Maiestatea Noastrl Im- perialà iertare i misericordie, pentru cä mal 'nainte n'atI putut gäsi timp favorabil ca s'a' ne scrietl, aflati sub jugul sclgviel ; acum In* Cu mila lul Dumnegeti, atl profitat de timpul favorabil i v'a luminat puterea crestineasce, i n'atI putut 1.6136, pine,' a nu ye Inchina dupe. cuviintä Inaintea tronuluI Impergiei Noastre, si atI petitionat pentru marl i grele invasiunl si despre maI multe strambAtetI. Cà venind (0. Din coleetiunea legilor5 reseed, Forme Sobranie Zakonov. Tom. II, peg. 968. Mitilinen , Collectiune de Tratatele Conventiunile Romdnier, Bucuresd 1874, pag. 68. 10 No. 5. inimicul cu mare putere a cälcat am6ndouë päminturile voastre, Mol- 1674 dova si Muntenia, asemenea a ocupat Camenita i alte mal multe dis- Aug. 10. tricte In pámintul Poloniel, i cg, cu mila lui Dumnecjeti, a sosit ostirea polong sub Hotin asupra ostireI Turciel, voI cu mila lul Dumnecleii, v'atI intimplat cu ostirea cresting si bätut si din causa mortiI intru veclnica pomenire a fratelul nostru, Prea LuminatuluI Marele Domn Michail, cu mila lul Dumnecleti, Regele Polonid si Mamie Print al Litvaniel, Rusiel, etc., hatmaniI Inapoiat cu multe ostirI ca sä, aleagg pe noul Rege, andu-vé cuvéntul cg -vor veni cu toatä ostirea asupra necredinciosilor ; si cá cu parte din ostirea ce v'a remas, cu mila lui Dumnecleil, putetI apäratl contra necredincic*.lor, si rugatl. pe Maiestatea Noasträ Imperialä ca sä v dgm ajutorul Nostru spre a vä apära i scäpa de suferinte, o parte din ostirile noastre s'o trämitem in contra Tätarilor, iarg o parte s'o trämitem la voI, ca, cu mila lui Dumnegle . cu no- rocul Maiestätel Noastre Imperiale, sá scäpati de Inveninatul serpe i sä fitI sub ascultarea noastrá, i sá V arätäm Imperiala Noasträ gratie. Iarä trämisul Vostru Ieromonahul i Egumenul Peodor, fiind In Mos- cva a propus i verbal oamenilor Nostri credinciosl, ca NoI sá or- donäm a se supune Ucraina de peste Dnipru, adgogând cä voI doriti ca cu t6te domenurile si pgménturile voastre sá fitl supusl MaiestäteI Noastre Imperiale, si Nol dará am ordonat trgmiterea ostilor spre ob- .servarea páménturilor i locurilor Voastre. Iarä despre supunerea Voastrá Voevogl si SuveranI al tärilor Moldova si Muntenia sub malta Noasträ Imperialä, maná, numitul Egumen a jurat inaintea s'antel EvangeliI cä, pentru mal buná asigurare yeti trámite la nol pe eel mat credinciosl din cler si din boerI, i acestI trámisl fiind la noi, vor incheia convenfunea pe basa cäreia vetl rämânea in supunerea noasträ si vor jura inaintea sánteI Evangelii, i vor Inthri articolele conventiunel i NoI, Majestatea Noasträ, Imperial', pe vol VoevoclI i Suveranl aï pámAnturilor MoldoveI i Man- teniel, pentru dbrinta voasträ, i pentru cä cäutatl gratia noasträ si voitl sg fitl sub Inalta Impäräteasca Noasträ mäng cu p'ämAnturile voastre, milostivindu-ne cu gratiositate vó läudäm, i avem despre voI toti pra- voslavnicil crestinl Ingrijire nesträmutatä, si vom da ajutor cu °stile noastre fratilor nostri prea luminatilor i marilor Domni Regele Poloniel si marele print al Litvaniei, Rusiel etc. Ioan Cazimir si Mihail, pe apä pe uscat, In contra inamicilor crucel lul Christ, In contra Sultanulul turcesc Hanulul Crimeel..Acum, pe temeiul rugäciunelor voastre si a dieteI din Polonia, NoI am ordonat ca boiarinul nostru i Voevogii i loco-tiitorul de Viatka, printul loan Andreevicl Hovanski cu tovaräsil sel i cu noastre chlärete si pedestre sä Impiedice resbelul din partea Sul- 11 tanulul turcesc i a Hanulul CrimeeI, ca sä, nu poatä intra in Oink- No. 5. turile voastre cu resbel. II Prin ucazul nostru s'a ordonat Boiarinulul 1674 Aug. 10. nostru i Voevod i loco-tiitor de Belogorod, printulul Grigorie Grigo- rievid Romodanovski, asemenea i supusuldi nostru Hatman Ivan Sa- moilovicI ca cu toatä ostirea zaporojanä, sä, treacá, Dniprul i s sileascä' pe Dorosenco a ni se supune si ast-fel resbelul din partea Turciei Crimeei sä se depárteze de vol. si de dieta Poloi i cu raila lul Duna- pedal si cu ajutorul Prea Säntel Näscet6rel de Dumnedeti si cu al nostril, Tarul si marele Print Alexie Mihailovici, autocratorul tutulor Rusielor mare, mica si aIb i acel al fiilor MaiestätiINoastre Imperiale, al binecredin- ciosulul Tarevicl i marele Print Feodor Alexievicl al tutulor Rusielor mare si mid, i albä, al bine-credinciosului Tarevici si 1Vlarele Print Ioan Alexie- vici al tutulor Rusiilor mare si micä i albg, al bine-credinciosuluI TarevicI marele Print Petre Alexievicl al tutulor Rusiilor mare si mic i albä, din norocire, multe regimente cu orase si cu locurile de dincolo de Dnipru Ni s'a spus noug Marelui Doren, Maiestätil Noastre Imperiale, i pentru trebuintele indestuläreI ostirilor noastre , boiarinul nostru si Voevod Printul Grigore Grigorievid Romodanovski a trecut in acea parte a Dni- pruldi, iarä prin ucä'zul Nostru Imperial, Nol am ordonat PrintuluI Mi- hail Grigorievicl Romodanovski i stolniculuI Ivan Verderevski, coman- dantiI regimentelor Cerkark Kanewsk si a maI multor °stiff cälärete pedestre, si boiarinului nostru Voevod i Locotiitor din Belogorod, Printul Grigorie Grigorievial Romodanovski, sà porneascä, in cea-laltä parte a Dniprulul, indatä ce se va curäta apa de ghiata, spre a ye da ajutor. Dacä lug vol Voevocll i SuveranI inch' nu v'ati supus fratelui nostru de bung memorie luminátiel sale, marelul Domn, cu mila luI Dumnegeti, Regele Poloniei i marele Print al Litvaniel i Rusid etc., si dacä, nu recunoascetl dieta Poloniel, ye primim dupe dorinta voasträ impreuná cu páménturile i maple voastre in veclnica supunere a Maiestätätel Noastre Imperiale, pentru care sfärsit voI sà trämitetl la Maiestatea Noasträ Imperialä pe oamenil vostri ceI mal credinciosl din cler si din mirenl -cu articole subscrise de voI, de MitropolitI, de Arhiepiscopi si de toatä treapta spiritualä, de boierii vostri si de alte clase marl , mijlocii si micI si sub sigin ca, pe basa acestor articole sä se poatä Incheia tractatul cu credinciosil Maiestätel Noastre Imperiale in privinta credincioasei voastre supuneri, care apol sä se Intäreascä, prin sävärsirea jurämintuld inaintea S'antel Evangelil, in urma arora, NoI marele Domn, Maiestatea Noasträ, vom bine voi a ye primi sub Imperiala noasträ ocrofire pe vol suveranil cu toate pämenturile si orasele voastre, si pe datä vom incepe a ve apära cu ostirile noastre de inamicil Santel Cruel si v vom 12 No. 5. da ajutor de bani. VetI sci c5, pe trämisul vostru ieromonahul Feodor 1674 egumenul monastirel SantuluI Pavel din S'Antul Munte, l'am gratificat Aug. 10, si am ordonat sá vi-1 libereze. Scris in marele oras al nostru Moscva, anul de la crearea lumel 7182 (1674) Marte in 10. No. 6. Trac tat intre Serban Cantacuzin, Donanul Mun- teniei, si loan si Petra Taril Rusiel, din 28 De- cemvrie 1688. 1) No. 6. Cu mila lui Dumneded in Santa Treime läudat de la Prea lumi- 1688 natiI si autocratil Mari DomnI, Tari, i Marl: Printl Ioan Alexievicl, Dec. 28. Petra AlexievicI si Marea Doamna bine-credincioasa Tarevna si Marea Principesa Sofia Alexievna, autocratil tuturor Rusielor inane si micä albh si a multor domnil si pánaInturi de räsärit, si apus si nord, sue- cesorl strämosesei i DomnI i Suverant II Cuvintul gratios al Ma- jestätilor N6stre Imperiale, atre loan Serban Cantacuzin, Voevod si Suveran al pámintuldi Muntenesc. II Prin arhimandritul Isaia din mo- nastirea St. Pavel, din santul munte Athos, tu ne-al scris nouë Marilor Domni, Maiestätilor Noastre Imperiale, complimentându-ne i felicitându-ne impreuná cu tot poporul bine-credincios, i ceretl' de la Maiestätile Noastre Imperiale ajutor i misericordie i Ne comunicati cum poporul crestin din pärtile voastre sufere jugul pägänesc, mund i distrugere, asupriri alte gutätI, pentru aceea dará rugati pre Nol Mari Domnl, Maiestätile Noastre Imperiale, ca sá ne aducem aminte si sä, ne induräm de asupri- rile si suferintele popoarelor bine-credincioase din tärile voastre, si cd, sänta Biserici a räsäritulul se elating, i in ast-fel de suferinte fiind, astep- tati scáparea voasträ, ca NoI Marl DomnI, Maiestátile Noastre Imperiale, pentru numele lul Dumneded si pentru rädicarea si intärirea santel Bi- sericl a resärituldi, se bine-voim a ve scApa. Ati ordonat susmentiona- tuldi arhimandrit sá ne supuiä cererea voasträ i rugatI ca ssa-1 dam gratioasa si credincioasa noasträ ascultare. i NA Mari Domnl, Ma- iestätile Noastre Imperiale, am ordonat aproapeluI nostru BoiarinuluI Print Vasile Vasilevicl, pästrátorul mareI pecetl Imperiale si insärcinat ca afacerile sträine, i Voevodulul de Curte si Locotenent al Novgorodulul, si Boiarinul Print Marelul Perm Alexie VasilievicI Golitin ca tovarásiI 1). Din coleetinnea chrisoavelor §i conventinnilor ImperiuluI RusieI, vol. IV, pag. 591-594. Mitilineu, Collegiune, p. 71. 13 'tor, ca sä, asculte comunicarea verball a trämisulul vostru arhimandrit, No. 6. carele a argtat ca NA Mari Domnl, Maiestätile Noastre Imperiale, 1688 Dec. 28. bine-voim sä, liberAm pre vol toil bine-credinciosl crestinl de sub jugul tiranieI si s v priimim In vecinica supunere a Maiestätel Noastre Im- periale, si sä trämitem °stile noastre In Budgeac, iarä altele cu bärcl pre Dunáre, iarä tu Voevod i Suveran al pämintului muntenesc eu toate ostile tale vel veni in ajutorul ostilor noastre, si pentru ocuparea Cr5,mului sä läsäm o parte din °stile noastre in Zaporojia. i Noi Mari Domnl, Maiestatea Noasträ Imperial, pe tine Voevod i Suveran al pä- mintulul Muntenesc si pe totl bine-credinciosil crestinl träitorl in pär- tile voastre pentru dorinta voastrá catre NoI, si pentru cä cäutatI gra- ía sub cuventul uneia i aceleasl religiunl crestine, dorind sä, fitI cu päminturile voastre sub autoerata mâna Noasträ Imperialä, cu milostivire läudäm si nu vom lipsi de a ingriji despre voi i despre totI bine-credinciosii crestinl ce se gäsesc sub jugul pägänesc, ca milos- tivul Domnul Dumnegleti s5 v seape de niste asemenea suferinte i in- tristärl. Si am arätat Nol, Maiestatea Noasträ, Imperialä, in numele lui Dumnec,leii, gratie pentru vol i pentru tot poporul bine-credincios ce este sub jugul pägänesc i pentru intreaga crestinätatea, si mai cu ose- bire auelind despre ruinarea voasträ, In strämtorare, fiind-eä, avem ne- strämutatul Nostru scop, ca sá trämitem pe apropiatii Nostri Voevoc,II cu insemnate otiri cälärete si pedestre chiar asupra CrâmuluI, ca, cu ajutorul lui Dumnejeui, sá imprästiem locasurile ion necredincioase sä distrugem cuibul Ion pägänesc, fiind-c5, sunt pägäni i fac provin- ciilor crestine i maI cu seamä, päminturilor voastre devastäil si multe rele. Cunoasceti si VoI cá Poarta otomanä, In afacerile resbelnice are cea mal sigura sperantä de apärare in Hanul Crimeel si In ordia Belogorod, si de aceea se vor duce apropiatii nostril Boiarinl i Voevoc,11 cu pute- rile Noastre Imperiale In cälkoria sus mentionatà chiar la inceputul pri- mäverel, pe la jumkatea lui Aprilie, ca sä ajungä la locuintele pägänesci. Si tu Suveran si Voevod al pämintului Muntenesc i top pravoslavnicii locuitori din pärtile voastre, attit eel spirituari cât i cel mireni, yeti sci cá despre liberarea voa,strä de sub jugul pägänesc vom avea grijä pentru voI, esprimandu-v5 gratia Noasträ, ; asemenea vetI fi auclit de numeroasele °stile Noastre Imperiale, earl mal 'nainte de aceasta vor fi trämise pentru distrugerea inamicului, i fitl siguri in gratia Noasträ Imperialä In consideratiunea aceleasi religiuni ortodoxe crestine, vé tinetl tarl i nesträmutatl, si la alte staturl sä nu vg anexatI, niel SA. vé supunetl ; i acte afirmative de supunere sä nu facetl i sä nu sg- vêrsiti fägädueli i jufäminte de supunere; ci, gätindu-te, tu Voevod, 14 No 6. atAt cu a tél, Cat i cu alte ostirl crestine, sà mergI insutI sail sg trg- 1688 mitl pe alt cine-va ou ostile tale sä se Intruneascä cu °stile Boiarinilor si Dee..28. Voivolilor Nostri, earl in primgvarä se vor trámite asupra CrimeeI, prin acele locurl pe unde va fi maI inlesnicioasä intalnirea si a nume, care orasele turcescI aflate pe Dnipru, ca, cu ajutorul luI Dumnedefi, sá sme- rim pe mándril päganl. Iarg pe vol totI pravoslavniel crestinI sá vä li- beräm de sub jugul lor. Dacg insg eu ajutorul lui Dumnec,leg ostile Noastre Imperiale vor sdrobi pe acele ale inimicului a toateI erestinitätl, atunel NoI Mara Domni vom ordona ostilor Noastre, ca cu tine, sail eu ostile tale ce le aï trgmis, sá meargá si asupra ordiei din Belogorod altor locurl psäggnesel de acolo. Si pe Vol cu toate orasele si pamin- turile Voastre, vom bine-voi a vä primi sub autocrata MaiestäteI Noa- stre Irnperialá manä, i ostile Noastre sä vé apere de inimicil SänteI Cruel a Domnulul, si v vom avea in gratioasa Noastrg milostivire. Iar tu, Voevod i Suveran al tuturor ortodoxilor crestini, vel avea nesträ- mutata, Ingrijire ca sä, vii la °stile Boiarinilor unde veI socoti mal bine, dar färä. Intárdiere i eu pazä despre inimiel ; asemenea vel avea cea mal desävêrsitg sperantä, fàrà cea mal micg bánuialá, eä Maiesatile Noastre Tmperiale, In consideratiunea uneia i aceleaI religiunI orto- doxe, nu vom lipsi, cu ajutorul luI Dumnedeil de a apära tot neamul crestinesc, cu ajutorul Prea Säntei Näseätoarei de Dumnedeu i pu- rurea fecioarei Maria si cu ruggciunile tutulor Säntilor din Moscva si Kievopecerska, fädtorI de minunI, i v 70M apära de inamicI, si gratia Noasträ Imperialá nicI o datä nu va inceta de a vä apära, si intru toate sä, aveij sperantä. lar tu, Voevod, cánd vei porni cu °stile tale spre a te Impreuna cu ale Noastre, sati veI trámite pe alt cine-va cu acole ostl, Ne vei seri despre aceasta precum i despre alte scopuil vointe ce veI avea prin trimisul Nostra; camele pentru acest sfArsit ti s'a trämis cu sus mentionatul archimandrit, ca sá avem grabniel cunos- cintä. Inaintea acesteia NoI ti-am trämis diplomul asigurätor prin gre- cul Dementie, care nicI ping acum nu s'a inapoiat la NoI, si NoI ni- mie nu scim despre scopul vostru. Pe sus numitul archimandrit l'am salariat din gratiositatea Noasträ Imperialá i am ordonat sá vi-1 libereze ; iar ceasornicele cu ornamentele de aur ce Ne ai trämis, NoI, Mari DomnI, am bine-voit a le primi cu gratiositate. 15 No. 7. Tractatul dintre Dimitrie Cantemir, Domnul Moldovel, si Petru-cel-Mare Tarul Rusiel, din 13 Aprile 1711. (1) Cu mila lui Dumnedeti Nol Petru I, Tarul si Autocratorul tuturor Rusiilor, etc. etc etc. Printr'aceasta faeem cunoscut cui se envine a sei, ca Sultanul No. 7. turcesc Incheand pace pe 30 anl, i intärind stipurárile acestel päcl 1711 April 13. prin juramInt, a renoit-o In anul 1710 cu NoI si tul( prin juramInt, acum a uitat fagaduiala sa calandu-o, rara sit aitä cel maI mic motiv din partea Noasträ, si inteun mod barbar a maltratat i jefuit si la inehi- soare grea a pus pe ambasadorul Nostru, i prin ridicarea Hanulul Cri- meel cu ordele de Cram, de Nogal si de Budgealc, In pämintul Nostru a intrat, si resbel In contra Noastra a Inceput. Pentru aceea dar Noi Marele Domn, Maiestatea Noastre, Imperial, chemend In ajutor pe Prea Inaltul, nädajduim in dreptatea armelor sale, Nol asemenea i-am declarat resbel si am ordonat ostilor Noastre ca sub comanda Noastra personara, sit intre In páminturile turcescI, i speram cá, vom blrui pe acest perfid inimic nu numal al Nostru ci si al toatel erestinétatI, si de reaua preertgetarea lul, funestä pentru Nol vom salpa, si ca cu armelé Noastre erestine si alto popoare crestine aflate sub jugul s'ea barbar se vor emancipa, despre care Nol ca Monarh bine credincios al crestinilor, suntem gata se, ne silim spre marirea numeluI Domnulul, fära crutarea sanatäteI Noastre. A.sa dar luminatul Domn si Print al pamIntului Mol- dovel Dimitrie Cantemir, ca bine-credincios crestin luptator mntru Istz Cristos, vedad apropierea ostilor Noastre, a chibzuit de folositor se, se trudeasa impreunä cu Noi pentru emanciparea si a escelentului popa Moldav aflat sub stepanirea sa, Inpreuna i cu alte popoare crestine ce se gäsesc In suferintele barbare, necrutand niel viata niel fericirea sa, ne a supus prin epistolele sale, a solicita cu tot pamintul i poporul Moldav s'a' se supuie protectiuneI Maiestatel Noastre Imperiale. Nol, ve- clend aceastá crestineasa, rivna din parte-1, 11 primim sub gratioasa Noas- tra aperare, si consimtim la articolele ce ne-a propus In chipul ur- mätor : Art. I. Luminatul Print al MoldoveI cu totI boeriI, boerinasil i cu oamenil de toate clasele poporulul Moldovel i cu toate orasele si locurilé aceluI pamInt, ca supus credincios, de asta-41 se va socoti sub aperarea (i) Din coleetiunea legilor mesa Pulnoe Sobranie Zakonov, tom. 4 pag. 659. Mitilineu, Collectiune, p. 74. 16 No. 7. Maiestatei Noastre Imperiale, si dupä priimirea acestul al Nostru act 1711 ne va face nouä Marcial Donm, maI antaifi secret, veclnicul juramint, April 13. ci spre Incredintare II va scrie c subscrie cu mama sa cu punerea sigiliu- lul Princiar, pe care apoI Ii va tramite Maiestátel Noastre Imperiale cu un om sigur si credincios, cat mal Ingraba, cel nault pe la finele lunel luI Maiá s. v., si pinä la intrarea ostilor Noastre In pamintul Moida- vieI, se va pastra cel maI mare secret. Tot o-data el ne va arta Nouë, Marelul Domn, MaiestäteI Noastre Imperiale, tot putinciosul c credin- ciosul serviciù prin corespondenta,' altele, tot In secret. Art. IÏ. Mad insä vor intra ostile Noastre in Principatul Moldo- veI, atuncl se va comunica luminatuluI Print, ca supusulul Nostru, se ataseze cu toata oastea sa pe langä, °stile Noastre i impreuna sä, coopereze in contra inamiculul c aliatilor c partisanilor ce sunt In contra erued Domnulul, iar Nol ne fagaduim ca pe acea vreme s'o In- tretinem cu banI din Visteria Noasträ, asemenea Ne va ajuta cu pre- tioasele sale consiliI despre urmarile de acolo, si sa fie sub protectiunea ci supunerea Maiestätel Noastre Imperiale c aI Mostenitorilor Nostri, gat el cat si urmasiI luI. Art. III. Drept aceia NoI, Marele Domn, Maiestatea Noasträ, Impe- rialä, 11 asiguram c pentru Mostenitorii TronuluI rusesesc cà Noi nu vom avea dreptul sä punem Domn In Moldova, nicl din pamIntul Mun- tenesc, niel din orl-ce familie sträinä, mal cu seama cà Luminatul Print Dimitrie Cantemir ne a arätat credinta sa ; si toata familia sa partea barbateasca o vom sus-tine pe Tronul Moldovel cu titlul de Suveran, afará numai dacä vre-unul din acea familie ci-ar schimba religiunea santel Bisericl a räsaritului, salt si-ar &aka credinta catre Maiestatea Noastra Imperiala. Art. IV. Daca," vre-un nedemn ar causa Impedicarea decretelor Noas- tre pentru care s'ar osandi, ori dupa legea bisericeasca, orl cea atuncl va mosteni fiiul ski de se va constata credinta sa; iar clack' cre- dinta acestuia va fi banuitä, atuncl va fi altul, capabil, credincios si nepatat din aceiasI familie a Cantemirescilor din acest Principat care va mosteni demnitatea Princiarä, ping la cel din urmä succesor, chiar fiind pruncul In pintece; guvernarea se va Incredinta epitropilor dintre Mol- dovenI, alesi prin adhesiunea MaiestäteI Noastre Imperiale pinä la nas- cerea mostenitoruluI. Art. V. Daca Domnia MoldoveI ar fi promisa la alti DomnI, atuncI acea promisiune se anuleazä, prin aceasta. Art. VI. Dupa vechile obiceiurl ale MoldoveI, toata puterea Statd- lai va fi In mama Domnulut 17 Art. VII. Printul si boeriI MoldoveI vor avea drepturl dup5, vechiele No 7. obiceiurI, färä, modificarea legiuirilor lor. 1711 Art. VIII. Printul dupg vechile obiceiurl va stä,phni toate orasele APril 13. Moldovel ca proprietatea sa, si nu va putea face niel adaos nicl seät,16- mkt la veniturile acestul Principat. Art IX. Nobilii si totl supusiI Principatulul MoldoveI vor fi su- pul ordinelor Printulul färä, vre-o opunere sat' pretexte, cu esceptiunea celor cuprinse In art. 3, in care cas nu-I vor da niel o ascultare. Art. X. Oil-ce justitie depinde de Domn si Para' Chrisovul Dom- nuluI, nimie nu va avea arie. Maiestatea Noastra' Imperial nu va avea niel-un amestec inteaceasta. Art. XI. Hotarele Principatulul MoldoveI, dupà drepturile sale an- tice, sunt acelea ce se descrill ca rial Dnistru, Camenetu, Bender cu tot teritoriul BudgeaculuI, Dunärea, Muntenia, marele Ducat al Transil- vaniel si cu teritoriul Polonig, dupa delimitarea facutä. Art. XII. Cetätile Principatulul Moldovel, orasele si alte locurI Inta- rite cu garnisoana Princiarg, pot fi mentinute si blocate, dupä, trebuinta Maiestätel Noastre Imperiale. Art. XIII. De se va incheia pace Intre Maiestatea Noastra Imperial si Sultanul turcesc, atuncl Principatul MoldoveY niel o data nu va fi lipsit de apharea si ocrotirea Maiestatel Noastre Imperiale, si ne vom sili ca protectiunea MaiesateI Noastre Imperiale s'a fie asiguratä. Mol- doveI. Art. XIV. Daca inimical s'ar intari In Domnia MoldoveI si ar stabili acolo päga'neasca sa administrare, atuncl in acel cas luminatul Print al Moldovel, cu permisiunea Noastra are ospitalitate In Imperial Nos- tru, unde va primi din Vistieria MaiestateI Noastre Imperiale Intreti- nerea anual, atat cht va fi de ajuns unuI Domn, precum si urmasii säl vor fi ajutatI de Maiestate'a Noastrg Imperialä. Art. XV. Proprietätile si palaturile ce le are In Tarigrad si le lasä, Maiestatei Noastre Imperiale, Noi In schimb i le dám In Moscva. Art. XVI. Ne obligam Nol ca' Mostenitorii Maiestätel Noastre Impe- riale vecinic vor päzi aceste pacte si le vor pAstra cu santenie si nea- tinse, si le vor Intäri. Art. XVII. Aetul si articolele de fatá vor avea urmare si putere numal atuncI dud, dupa' cuprinderea lor, luminatul Print Dimitrie Can- temir Ne va sév'èrsi juritmint de credintä, inaintea sânteI TreimI, dupä. cum mal sus s'a gis, si tot-dea-una va fi supus decretelor Noastre si. Ne va servi cu credintä ; si acel jurämint si puncte le va subsemna cu mâna, sa si le va tramite Mäiestatel Noastre Imperiale si se va sili (Acte tit Documente). 2 18 No. 7. In Indeplinirea lor, i dupä intrarea ostilor Noastre va aduce la jura- 1711 mint de credintä ogre Nol pe toti nobilil i beornasil, ostirea si tot April 13. poporul Moldovel; pentru care Nol, Marele Domn, Maiestatea Noasträ Imperial, reciproc 11 primim, i fägäduim cä tot-dea-una vom ap'éra de totl inimicil pe tot poporul Moldovel. (Traduction). Par la grace de Dieu Nous Pierre I, Czar et Autocrate de toutes les Russies etc. etc. etc. Faisons connattre A, qui de droit, que le Sultan des Turcs, ayant conclu avec Nous la paix pour trente années, confirmant ses stipu- lations par serment, et renouvelant cette paix par serment en Pannée 1710, a oublié la foi promise, sans que de Notre part nous lui ayons fourni un motif quelconque, a maltraité d'une manière barbare, et a jeté en prison Notre ambassadeur, a fait une invasion sur Notre ter- ritoire avec le Chan de Crimée et les hordes de Crimée, de Nogat et du Boudjeak, et a commencé à guerroyer contre Nous. Pour ces causes Nous, Grand Prince et Majesté Impériale, implo- rant l'aide du Tres-Haut, espérant dans le bon droit de nos armées, lui avons aussi déclaré la guerre et avons ordonné ä Notre armée d'envahir sous Notre commandement personnel le territoire turc. Nous espérons remporter la victoire contre cet ennemi perfide de Notre per- sonne et de toute la chrétieneté, échapper à ses plans méchants et funestes pour Nous et émanciper aussi de leur joug barbare à l'aide de notre armée chrétienne d'autres peuples chrétiens. Nous, Monarque plein de foi chrétienne, sommes pre-Es à faire tous nos efforts pour la gloire de du nom de Dieu et sans égarq. a, Notre santé. C'est ainsi que Son Altesse le Prince de Moldavie Démètre Cantemir, qui est aussi fer- vent pour la foi chrétienne et soldat de Jesus Christ, voyant Nos ar- mées en marche, a cru lui serait profitable d'unir ses efforts aux Notres pour l'émancipation de l'excellent peuple moldaire qui est sous sa domination, ainsi que pour l'émancipation d'autres peuples chrétiens qui souffrent beaucoup, et cela sans avoir égard à sa vie ou A. son bonheur personnels. Il a done demandé par des lettres, lui et tout le pays et tout le peuple moldave, de se soumettre la protection de A, Notre Majesté Impériale. Voyant de sa part ce sentiment vraiment chré- tien, Nous le recevons sous Notre gracieuse défense et convenons des articles, proposés par lui, comme suit: Art. I. Son Altesse le Prince de Moldavie avec tous les boyards et 19 tons les liommes de toutes les classes du p'euple moldave, ainsi qu'avec No. 7. toutes les villes et autres localités de ce pays, sera considéré dès au- 1711 A pril 13. jourd'hui comme Notre fidèle sujet. Après avoir rep l'acte présent de Notre part, il Nous prêtera A, Nous, Grand Prince, le serment de fi- délité, en premier lieu secrètement, écrit et signé de sa propre main et muni de son sceau princier. Cet acte sera envoy6 Notre Majesté A, Impériale, par un homme sfir et fidèle aussi vite que faire se pourra, mais au plus tard vers la fin Mai v. st., et on observera le plus grand secret sur cet enga,gement jusqua Pentrée de nos troupes sur le territoire de Moldavie. Il rendra en même temps 5 Nous Grand Prince et Majesté Impériale, tout service possible par correspondance et autre, toujours en secret. . Art. II. Mais quand Nos troupes entreront dans la Principauté de Moldavie on communiquera ce fait A, Son Altesse le Prince, notre su- jet, afin qu'il puisse se rallier avec toute son armée A, Nos armées et coopérer ensemble contre l'ennemi de la croix de notre Seigneur, contre ses alliés et ses partisans, ennemis de la croix du Seigneur. Par contre Nous promettons d'entretenir cette armée pendant tout ce temps avec de Pargent pris dans Notre trésor. Le Prince Nous aidera aussi de ses pré- cieux conseils sur ce qu'il y aura A, faire et il sera sous la protection et la soummission de Notre Majesté Impériale et de Nos Successeurs, lui et ses successeurs. Art. III. En vonséquence Nous, Grand Prince et Majesté Impériale Nous Passurons aussi au nom des héritiers du trône russe, que nous n'aurons pas le droit de nommer un Prince en Moldavie, ni originaire de Valachie ni appartenant aucune famille étrangère, d'autant plus A, que l'illustre Prince Démètre Cantemir Nous a prouvé sa fidélité: et nons soutiendrons sur le trône de Moldavie toute sa famille de mAle en mâle, avec le titre Souverain, A, l'exception du cas où l'un des mem- bres de cette famille quitterait la religion de la Sainte Eglise d'Orient ou violerait sa foi envers Notre Majest6 Imptriale. Art. IV. Si un indigne venait A, empêcher l'exécution de Nos décrets, fait pour lequel il serait puni soit selon la loi e,cclésiastique, soit selon la loi civile, la succession passera A, son fils, si la fidelité de celui-ci est constatée. Si sa bonne foi est suspectée, un autre membre capable, fidèle et irréprochable de cette iné`me famille des Cantemir, de cette prin- cipauté, héxitera de la dignité princière , jusqu'au clernier successeur, même s'il est encore dans le sein de sa mère. Le gouvernement sera dans ce cas confié A, des tuteurs de nationalité moldave, élus . par l'ad- hésion de Notre Majesté Impériale jusqu'A, la naissance du successeur. 20 No. 7. Art. V. Si le trône princier de Moldavie aura été promis à d'autres 1711 princes, cette prommesse est annulée par la présente. April 13. Art. VI. Conformément aux anciens usages de Moldavie, toute la puissance de l'état restera entre les mains du Prince. Art. VII. Le Prince et les boyards de Moldavie maintiendront les droits qu'ils avaient d'après les anciens usages, sans que leurs lois puis- sent kre modifiées. Art. VIII. Le Prince gouvernera toutes les villes de Moldavie d'a- près les anciens us et coutumes comme sa propre propriété et aucune augmentation ou diminution des revenus de la Principauté ne pourra être faite. Art. IX. Les nobles et tous les sujets de la Principauté de Molda- vie seront soumis aux ordres du Prince sa-ns opposition ou pretexte quelconque, à l'exception du cas prévus A, l'art. 3, auquel il ne lui serait dû alors aucune soumission. Art. X. La justice dépend du Prince et sans Chrysobulle princier rien ne pourra avoir une force quelconque. Notre Malesté Impériale n'exercera aucune immixtion dans la justice du pays. Art. XI. Les limites de la Principauté de Moldavie sont celles fi- xées par ses droits ab antiquo d'oprès la délimitation qui a eu lieu, et qui se trouve marquées par la fleuve Dniestre, par Camenetz, Bender avec tout le territoire du Boudgeac, le Danube, la Valachie, le grand Duché de Transylvanie et le territoire de la Pologne. Art. XII. Les forteresses de la Principauté de Moldavie, les villes et autres places fortes occupées par des garnisons princières, peuvent être maintenues et bloquées, d'après les besoins de Notre Malesté Impériale. Art. XIII. Si la paix survenait entre Notre Majesté Impériale et le Sultan des Turcs, la Principauté de Moldavie ne serait jamais laissée sans défense et protection de la part de Notre Malesté Impériale, et Nous ferons Notre possible afin que la protection de Notre Majesté Im- périale soit assurée A, la Moldavie. Art. XIV. Si l'ennemi fortifiait son pouvoir en Moldavie et y éta- blissait sa domination payenne, dans ce cas l'Illustre Prince de Molda- vie trouverait avec Notre permission Phospitalité dans Notre Empire, ott re9evrait de notre trésor impérial son entretien annuel, pour autant qu'il serait nécessaire à un Prince, et ses succe2seurs seraient aussi aidés par Notre Majesté Impériale. Art. XV. En échange des propriétés et des palais qu'il possède Constantinosple et qu'il a cédé A, Notre Malesté Impériale, Nous lui donnons d'autres à Moscou. 21 Art. XVI. Nous prenons l'obligation pour les Successeurs de No- No. 7 tre Majesté Impériale, qu'ils observeront toujours cet arrangement, le main- 1711 April 13. tiendront intact et le confirmeront. Art. XVII. Cet arrangement ainsi que les articles y mentionnés n'auront force et vigueur, que dans le cas où l'Ilustre Prince Démètre Cantemir Nous prétera serment de fidélité au nom de la Sainte Trinité afin qu'il soit observé, comme il a été dit plus haut, et pour autant qu'il sera toujours soumis A, Nos décrets et Nous servira avec fidélité. Ce serment, contenant tous les articles cités sera signé de sa propre main ; il l'enverra A, Notre Majesté Impériale et fera toute diligence afin qu'il soit exécuté. Après Pentrée de Nos troupes, il fera préter le serment de fidélité, qui Nous est Me, par toute la grande et la petite noblesse, par Parmée et tout le peuple de Moldavie. Sur la foi de quoi Nous, Grand Prince et Majesté Impériale réci- proquement Nous acceptons ces stipulations et promettons que Nous dé- fendrons le peuple moldave contre tous ses ennemis. III. TRACTATELE DIN I RIC TURCIA SI AUSTRIA. No. 8. -- Tratactul de pace de la Carlo witz din 26 Ian. 1699. Instrumentum pacis inter Romano-Cwsaream Majestatem et Ottoma- nicam Portam subscriptum Carloviczii die 26 Jan. 1699. In nomine Sanctissimw et Individuw Trinitatis. No. 8. Ad perpetuam rei memoriam. Notum sit omnibus et singulis, quorum 1699 interest: Posteaquam per sedecim hucusque anuos saevum, exitiale et Ian. 26 multa humani sanguinis effusione cruenturn adeo bellum cum plurimarum provinciarum desolatione gestum esset inter Serenissimum et Potentis- simum Principem et Dominum Leopoldum, electum Romanorum Impe- ratorem semper Augustum, Germaniae, Hungariae, Bohemiae, Dalmatiae, Croatiae, Slavoniae Regem, Archiducem Austriae, Ducem Burgundiae, Brabantiae, Styriae, Carinthiae, Carniolae, Marchionem Mora-viae, Ducem Luxemburgiae, Superioris et Inferioris Silesiae, Wirtembergae et Teckae, Principem Sueviae, Comitem Habspurgi, Tyrolis, Kyburgi et Goritiae, Marchionem Sacri Romani Imperii, Burgoviae, ac Superioris et Inferioris Lusatiae, Dominum Marchiae Slavonicae, Portus Naonis et Salinarum etc. ab una : et Serenissimum atque Potentissimum Principem et Dominum Sultanum Mustaffa Han, Ottomannorum Imperatorem, ac Asiae et Grae- ciae, ejusque gloriosos praedecessores ab altera parte; misertique tandem afflictae subditorum sortis summe dicti ambo Potentissimi Imperatores, finem tantis in perniciem generis humani in dies augescentibus malis po- nere, serio in animum induxissent, factum Divina bonitate esse, ut anniten- tibus et conciliantibus Serenissimo et Potentissimo Principe et Domino Guilielmo Tertio, Magnae Britanniae, Franciae et Hiberniae Rege, uti et Celsis ac Praepotentibus Dominis Ordinibus Generalibus Unitarum Belgii Provinciarum, $olennes ea de causa tractatus Carlovizii in Sirmio, prope confinia utriusque imperil, instituti atque ad finem perducti fuerint. Com- 23 parentes quippe dicto loco utrinque legitime constituti plenipotentiarii, No. 8. nomine quidem Sacrae Caesareae et Romanorum Imperatoriae Majestatis 1699 ilustrissimi et excellentissimi domini, dominus Wolfgangus Sacri Romani Ian. 26. Imperrii comes ab Oettingen, Sacrae Caesareae Majestatis cubicularius consiliarius intimus et consilii imperialis aulici praeses, et dominus Leo- poldus Slik, Sacri Romani Imperii comes in Passaun et Weisskirchen, ejusdem Sacri Caesareae Majestatis cubicularius, generalis vigiliarum praefectus et legionis desultoriorum equitum tribunus, ambo ad tractatus hosce pacis cum Porta Ottomanica deputati legati extraordinarii et ple- nipotentiarii: nomine vero Imperialis Ottomannicae Majestatis illustris- simi et excellentissimi domini, dominus Mehemet Effendi, supremus Im- perii Ottomannici cancellarius, et dominus Alexander Mauro Cordato, ex nobili stirpe de Scarlati, intimus jam dicti Imperii consiliarius et secre- tarius; interventu et opera illustrissimorum et excellentissimorum domi- norum, domini Guilielmi Baget, baronis de Beaudefert, serenissmi Magnae Brittanniae Regis: et domini Jacobi Colyer, celsorum et praepotentium Generalium Foederati Belgii Ordinum, amborum apud excelsam Portam Ottomannicam oratorum et ad restabiliendam pacem universalem legatorum plenipotentiariorum, qui munere mediatoris integre, sedulo et prudenter perfuncti sunt: post invocatam aeterni Numinis opem et commutatas rite mandatorum tabulas ad Divini Numinis gloriam et utriusque imperii salutem in sequentes viginti mutuas pacis et concordiae leges convenerunt. Art. I. Regio Transylvaniae, quemadmodum de praesenti est in pos- sessione et potestate Caesareae Majestatis, ita maneat in ejusdem do- minio, et a Podoliae confinio usque ad extremum Valachiae confinium suis montibus, qui antiqui fuerunt limites ante praesens helium inter Transyl- vaniam ex una parte, et Moldaviam atque Vallachiam ex alia parte, atque a confinio Vallachiae usque ad flumen Marusium pariter suis montibus, qui antiqui fuerunt limites, circumscribatur, et sic utrinque observatis antiquis limitibus nee ultra nec citra ab utroque Imperio fieri possit extensio. Art. II. Provincia subjecta Arci Temeswarinensi cum omnibus suis districtibus et interfluentibus fluviis maneat in possessione et potestate excelsi Imperil Ottomannici, atque a parte Transylvaniae fines ejus sint ab extremo confinio Vallachiae usque ad fluvium Marusium in superiori articulo constituti Transylvaniae antiqui limites, tum a parte Marusii usque ad fluvium Tibiscum citerioribus ripis ejusdem Marusii, et a parte Tibisci usque ad Danubium citerioribus ripis fluvii Tibisci fines ejus li- mitentur. Quae vero intra praedictos limites sita sunt loca, nempe Ca- ransebes, Lugos, Lippa, Csanad, Kiscanisia, Betsche, Betskereck et Sablia 24 No. 8. citerius, et intra praeconstitutos ante praesens bellum limites antiquos 1699 Transylvaniae ac secundum praedeclaratam rationem intra ripas fluminum Ian. 26. Marusii et Tibisci in Temeswarinensibus territoriis qualiscunque alius similis locus reperiatur, ea conditione destruantur per Caesareos, ut vi pactorum amplius reaedificari non possint. Et praedicta regio Temeswa- rinensis omnino libera relinquatur, et imposterum neque in dictis hisce locis, neque prope ripas fluviorum Marusii atque Tibisci alia, vel majora vel minora loca, quae possint speciem fortificationis exhibere, extruantur. 11 Fluviorum Marussi ac Tibisci inter provinciam Temeswarinensem et pro- vincias Caesareae potestati et possessioni subjectas usus sit communis subditis utriusque imperii, tum ad 'potum pecorum omnis generis tum ad piscationem, et alias commoditates subditis perquam necessarias. li Cum vero onerariae naves a partibus superioribus subjectis Caesareo dominio, tum per Marusium fluvium in Tibiscum, tum per Tibiscum in Danubium, sive ascendendo sive descendcndo nitro citropue meantes nullo obice praepediri debeant, navigatio navium Germanicarum, aut aliorum subditorum Caesareorum, nullo modo possit in cursu suo ultro' citroque incommodari, sed libere atque commodissime fiat ubique in praedictis duobus fluviis, et siquidem reciprocas amicitiae et mutuas be- nevolentiae convenientia id etiam requirat, ut subditi Imperiali Otto- mannicae potestati subjecti possint usus praedictorum fluviorum esse par- ticipes, sine impedimento navibus piscatoriis etiam ac cymbis utantur. II Molendinariw autem naves in locis tantum, quibus negotiationi alte- rius, nempe Caesarei dominii, nullatenus impedimento esse possint, com- municatione gubernatorum utriusque dominii et consensu ponantur. Qui- nimo ne diversione aquarum in Marusio cursus Cmsarearum navium incommodum aliquod patiatur, nullatenus permittetur, ut sive moledi- norum, sive alia occasione ex Marusio aquae alio deriventur seu didu- cantur. Insulae, quaecunque in praedictis fluviis cum actu sint, in II potestate Cwsarea maneant, uti possidentur, et subditi utriusque dominii omnino pacifice atque tranquille vivant severissimisque edictis ab inso- lentiis et contraventione pactorum contineantur. Art. III. Cum regio inter fluvios Tibiscum et Danubium, vulgo dicta Batska, sit in sola possessione et potestate Cmsareae Majestatis, sic maneat deinceps etiam in praefata potestate et dominio Ccesereo neque Titelium magis, quam in praesenti est, fortificetur. Art. IV. Ab extrema ripa citeriore Tibisci, opposita Titelianw ripsa, et angulo terrae ibidem per conjunctionem Tibisci et Danubii terminato deducatur linea recta usque in ripam Danubii. Item a regione citerioris ripae Tibiscanw sita et ulterius protrahatur pariter recta ad Moravizfi 25 ripam citeriorem ainnis Bosst, et inde ad locum usque, ubi praedictus No. 8. amnis Bossut principali alveo in Savum elabitur. Et Moravizio sine ulla 1699 fortificatiorle relicto extructisque tantum in opposita utrinque ripa apertis Ian. 26. pagis, separentur per praedictam lineam, firmatarn atque distinctam sive fossis, sive lapidibus, sive alia ratione, imperia sequenti modo : regio versus Belgradinum intra modo dictos limites permaneat sub sola potestate potentissimi Ottomannorum Imperatoris, regio vero extra praedictam li- neam sita maneat sub sola potestate et possessione potentissimi Roma- norum Imperatoris, et secundum praedictos limites pariter possideantur fluvii, qui sunt territoriis permanentibus in possessione utriusque partis. Art. Ab ostio amnis Bossut in Savum effluentis, usque item in Savum elabentis Unnae fluvii ostium, Savi altera quidem pars pertinens ad ditionem Csaream possideatur ab ejus 1VIajestate, altera vero pars possideatur ab Imperatore Ottomannorum. I! Interfluens fluvius Savus et insulae in hoc communi tractu sitae sint communes, et usus tum ad navigationem ultro citroque tum ad alias commoditates utriusque partis subditis pariter communis sit, utrisque religiose observantibus pacificum et imperturbatum ultro citroque commercium. lì ¡Jaque ad Unnam flu- vium regio pertinens ad dominium Imperialis Ottomannicae Majestatis, qua Bosniam spectat, citerioribus ripis Unnae fluvii definiatur atque ter- minetur, evacuatis Novi, Dubizza, Jessenovizza, Doboy et Brod ex parte Bosnensi, et qualicunque alio simili loco in hoc tractu existente, et de- ductis inde praesidfis Caesareis ista pars omni modo libera relinquatur. Castanoviz autem et insulae intra terram Novi versus Savum cum ulte- rioribus ripis ejusdem Unnae, curn sint et maneant in potestate Roma- norum Imperatoris, praedictis limitibus hinc distinguantur. If Loca demum ultra Unnam longe a Sayo sita et ab utraque parte praesidiis conservata atque possessa cum terris ante praesens bellum ad eadem spectantibus maneant interum in potestate utriusque possidentis partis, ea conditione ut commissarii utrinque mox deputandi districtus atque territoria sin- gulatim deductis particularibus lineis separantes per fossas, lapides, palos, aut alia quacunque ratione ad evitandam confusionem posita signa, se- gregent atque disjungant in partibus Croatiae usque ad ultimum confi- nium et terminum locorum in utriusque dominii possessione perman- surorum. Et ex. utraque parte, si quis ausus fuerit alterare, mutare, evellere, tollere, aui quovis modo violare aliquod ex praedictis signis, ille per omnimodam inquisitionem deprehensus ad exemplum aliorum severissime puniatur. Comissariis vero ad distinctionem et positionem limitum in isto confinio, quoad fieri poterit, quam celorrime deputandis regiis edictis demandetur, ut ad tranquillitatem et securitatem subdi- 26 No. 8. torum utriusque dominii sedulo animum adhibentes sine controversia et 1699 sine quacunque particulari complacentia terras optime separent atque Ian. 26. manifeste distinguant. ll Cum siti in altera Savi parte, qua dominium Imperiale Ottomannicum recipit, munimenti Brod fortificationes utpote recenter a militiis Caesareis factae, tempore educendi praesidii Caesarei, everti debeant, locus autem Me-sit commodissimus ad mercaturam, poterit ibidem erigi cum honesto et comodo recinctu civitas, ita tamen ut in arcis aut munimenti formam non redigatur. Art. VI. Definiti tandem per hosce tractatus et subsecuta, ubi opus fuerit, locali depututorum commissariorum separatione stabiliti, sive de- inceps idoneo tempore per operam commissariorum utrinque stabiliendi confiniorum limites sancte utrinque et religiose observentur, ita ut sub nulla ratione aut praetextu extendi, transferri, aut mutan i possint, neque liceat alieui paciscentium parti in alterius partis territorium ultra sta- tutos semel terminos aut lineas quidquam juris aut potestatis prae- tendere aut exercere, aut alterius partis subditos sive ad deditionem, sive ad pendendum tributum qualecumque, sive praeteritum, sive futurum, sive ad quamvis aliam humano ingenio excogitabilem exactionis aut vexationis speciem adigere aut molestare, sed omnis altercatio juste amoveatur. Art VII. Licitum et liberum esto utrique partium pro confiniorum SUOTUM securitate, quocunque meliori visum fuerit modo, arces, muni- menta et loca, per praesentes tractatus pacifice possessa, quaecunque de facto extant, reparare, munire et fortificare, exceptis illis, de quibus utrinque nominatim cautum est. Ad incolarum vero commodas habita- tiones in extremis confiniis apertos pagos aedificare ubique sine impe- dimento et sine exceptione utrique parti liceat, dummodo sub hoc prae- textu fortalitia non erigantur. Art. VIII. Incursiones hostiles et occupationes omnesque insultus clam aut ex improvisa facti, devastationes et depopulationes territorii utriusque dominii omnino et severissimis mandatis prohibitae sint ac illicitae. Transgressores vero articuli hujus ubicunque deprehensi statim incarcerentur et per jurisdictionem loci, ubi captivati fuerint, pro merit° puniantur, absque ulla remissione, et rapta quaecunque sint, diligentissime perquisita et adinventa, cum omni aequitate dominis suis restituantur. Capitanei quoque ipsimet, commendantes et praefecti utriusque partis ad justitiam nulla admissa injuria integerrime administrandam sub amissione officii non solum, sed etiam vitae et honoris adstricti sint atque obligati. Art. IX. Maneat porro etiam illicitum futuris quoque temporibus receptaculum vel fomentum dare malis hominibus, rebellibus subditisuta 27 male contentis, sed ejusmodi homines et omnes praedones, raptores, No. 8. etiam si alterius partis subditi sint, quos in ditione sua deprehenderint, 1699 Ian. 26. merito supplicio afficere utraque pars adstricta sit; qui si deprehendi nequeant, capitaneis aut praefectis eorum, sicubi eos latitare compertum fuerit, inclicentur, iique illos puniendi mandatum babeant. Quod si nec hi officio suo in punitione talium sceleratorum satisfecerint, indigna- tionem Imperatoris sui incurrant aut officiis exuantar, aut ipsimet poenas pro reis luant. Quoque magia nefariorum hujusmocli petulantiis cautum sit, neutri par tium liceat intertenere et alere Haydones, quos liberos nuncu- pant, Plagiarios Pribeck dictos, atque id genus facinorosorum hominum, qui non sunt alterutrius principia stipendio conducti, sed rapto vivunt, tamque ii, quam qui eos aluerint, pro demerit° puniantur, talesque ne- farii, etiam si consuetae vitae emendationem prae se ferant, nullam fidem mereantur, nec prope confinia tolerentur, sed ad alia remotiora loca transferantur. Art. X. Cum tempore praesentis hujus belli plures ex Hungaris et Transylvanis a subjectione suae Caesareae Majestatis sececlentes ad con- finja excelsi Imperil sese receperint, atque hac in parte etiam conclusae per inducias inter utrumque Imperium almae huic paci debitis modis in futuram securitatem providendum sit, de praedictis ita pactum est, ut in ditionibus ante nominati excelsi Imperii ad lubitum possint locari et accommodari; ne tamen aliquo modo confiniorum tranquillitas et subdi- torum quies perturbari queat, loca, ubi praedicti collocabuntur, remota sint ab omnibus limitaneis et confiniariis partibus, et uxoribus illorum dabitur facultas sequendi mantos suos iisque in imperatorio, assignat0 ad hoc, districtu cohabitandi. Cumque imposterum in reliquos subditos potentissimi Ottomannorum Imperatoris annumerandi veniant, non liceat illis a subjectione ejusdem amplius recedere: et si qui recesserint atque ad patriam iterum reverti voluerint, in numero et conditione malevo- lorum recenseantur, neque illis a Caesareis fomentum aut receptaculum praebeatur; quinimo deprehensi Ottomannis confiniorum gubernatoribus extradantur, quo magis utrinque securitati pacis prospiciatur. Art. XI. Ad tollendas penitus quascunque in confiniis super ali- quorum armistitii hujus aut quavis de re imposterum enascentes con- troversias, differentias aut discordias, ubi prompto et maturo remedio opus sit, ordinentur utrinque in confiniis primo quoque tempore electi pari numero commissarii, viri neutiquam avidi, sed graves, probi, pru- dentes, experti, atque pacifici ; hique loco opportuno convenientes, sine exercitu, cum aequali pacificarum personarum comitiva, omnes et singulas hujusmodi controversias emergentes audiant, cognoscant, decidant et ami- 28 No. 8. cabiliter componant; talem denique- ordinem et modum constituant, quo 1699 utraque pars suos homines et subditos citra omnem tergiversationem Ian. 26. vel praetextum gravissimis poenis ad sinceram ac firman pacis obser- vantiam compellat ; quod si vero negotia tanti momenti occurrerent, quae per commissarios utriusque partis componi et expediri non -possent, tune ad ambos potentissimos Imperatores remittantur, ut ipsi complanandis iisdem, sedandis et extinguendis modum et rationem invenire et adhi- bere valeant, ita ut tales controversiae, quam fieri poterit, intra brevis- simum temporis spatium componantur, nec earum resolutio ulla ratione negligatur aut protrahatur. Il Cumque praeterea in antece.dentibus sacris capitulationibus duella et mutuae ad certamen provocationes fuerint vetitm, imposterum etiam sint illicitae, et si qui ad singulare certamen venire ausi fuerint, in illos ut transgre3sores gravissime animadvertatur. Art. XII. Captivi, tempore praesentis belli ex utraque parte in cap- tivitatem abacti et in publicis carceribus adhuc superstites, cum occa- sione istius almae pacis eliberationem tandem aliquando merito sperent nee possint sine laesione Majestatis Imperatoriae et laudatae consuetu- dinis in eadem captivitatis miseria et calamitate relinqui, usitatis ab antiquo vel honestioribus adhuc rationibus per commutationen in liber- tatem asserantur, et si plures aut melioris conditionis in una quam in altera parte invenientur, pro reliquorum etiam eliberatione, quando so- lennes legati instantias afferent, gratiosa et huic almae pad conveniens utriusque Imperatoris pietas nequaquam denegetur ; caeteris vero, qui in privatorum potestate sunt, vel apud ipsos Tartaros, licitum sit elibera- tionem suam honesto et, quam fieri poterit, mediocri lytro procurare. Quod si cum captivi domino honesta accommodatio fieri non poterit, judices locorum litem omnem per compositionem dirimant, sin autem praedictis vEs id confici haud posset, captivi pretiis eorum, sive per testimonia sive per juramenta probatis atque solutis, eliberentur. Nec possint domini aviditate majoris lucri sese redemptioni eorundem oppo- nere, et quandoquidem ex parte excelsi Imperii Ottomannici homines non emitterentur, qui taliter eliberandis captivis operam adhibeant, spec- tabit ad probitatem Caesareorum praefectorum, ut ad dimittendum Ot- tomannos captivos, quo empti sunt pretio, sincere liquidato, dominos illorum adstringant, atque ita sanctum hoc opus pari utrinque pietate promoveatur ; quousque demum captivi utrinque praedicta ratione eli- berentur, legati plenipotentiarii ex utraque parte officia sua adhibebunt, ut interea miseri captivi benigne tractentur. Art. XIII. Pro religiosis ac religionis Christianae exercitio justa ritum Romano-Catholicae Ecclesiae, quaecunque praecedentes gloriosissimi Ot-. 29 tomannorum Imperatores in regnis suis sive per edicta et mandata No. 8. 1699 specialia favorabiliter concesserunt, ea omnia serenissimus et potentis- Ian. 26. simus Ottomannorum Imperator imposterum etiam observanda confirmabit, ita ut ecclesias suas praefati religiosi reparare atque resarcire possint, functiones suas ab antiquo consuetas exerceant et nemini permissum sit, contra sacras capitulationes et contra leges Divinas aliquo genere mo- lestiae aut pecuniariae petitionis eosdem religiosos cujuscunque ordinis et conditionis afficere, sed consueta imperatoria pietate gaudeant et fru- antur. Praeterea serenissimi et potentissimi Romanorum Imperatoris so- lenni ad fulgidam Portam legato licitum sit, commissa sibi circa reli- gionem et loca Christianae visitationis in sancta civitate Jerusalem exis- tentia exponere atque instantias suas ad Imperiale solium afferre. Art. XIV. Comercia juxta antecedentes etiam sacras capitulationes libera sint utriusque partis subditis in omnibus imperiorum regnis et ditionibus; ut autem utrique parti utili ratione et sine fraude et dolo peragantur, inter deputatos commissarios rem mercatoriam bene intelligen- tes tempore solennium utrinque legationum contractabitur, et sicuti cum aliis excelsi Imperii amicis nationibus observatum est, ita etiam subditi cujuscunque nationis Caesareae Majestatis securitate et utilitate com- merciorum in regnis excelsi Imperii idoneis modis et usitatis privilegiis gaudebunt et perfruentur Art. XV. Quaecunque conditiones in antiquis sacris capitulationibus expressae sunt, nee praedictis punctis hoc tractatu stipulatis aut libe- rimo cujusque possidentium dominio et usui ejusdem adversantur aut praejudicant, posthac etiam colantur sanete et observentur, cassatis et annullatis iis, quae supradictis quocunque modo repugnant. Art. XVI. lit quoque tanto magis armistitium hoc bonaque inter ambos potentissimos Imperatores amicitia firmetur ac coalescat, mittentur solennes utrinque legati ex aequo usitatis ceremonialibus ab introitu in confinia usque ad reditum in locum secundae permutationis excipiendi, honorandi, tractandi atque prosequendi, qui in sigmbm amicitiaa sponta- neum munus, conveniens tamen et utriusque Imperatoris dignitati con- sentaneum asserent; et prima aestate in mense Junio iter, praevia mutua correspondentia, uno eodenique tempore suscipientes in Sirmiensi con- more jam pridem inter utrumque imperium observato, permuta- finjo, more buntur. Solennibus porro legatis in imperatoriis aulis quidquid libuerit, petere liceat ac permittatur. Art. XVII. Regula et norma curialium in recipiendis receptisque pa- riter honorandis et tractandis ministris ultro citroque commeantibus et commorantibus juxta usitatam prioribus etiam temporibus modalitatem, AO No. 8. deinceps ab utrinque cum aequali decore et secundum distinctam cha- 1699 racteris missorum praerogativam observetur. Legatis Caesareis et Ian. 26. residentibus et quibusvis eorundem hominibus pro suo arbitrio, quibus- cunque placuerit, vestibus uti licitum sit, neve quisquam impedimento esse possit. Ministri porro Caesarei, sive oratoris, sive legati, sive resi- dentis, sive agentis munere fungantur, quibus reliquorum principum ful- gidae Portae amicorum legati et agentes immunitatibus et privilegiis perfruuntur, eadem libertate, imo ad distinguendam Caesareae dignitatis praerogativam usitatis melioribus modis fruantur habeantque liberam potestatem conducendi interpretes. Cursores etiam et alii eorum homines Viena ad fulgidam Portam atque iterum redeuntes et ultro citroque ve- nientes salvo passu tuto et secure permeent atque, ut commode iter suum perficiant, omni favore coadjuventur. Art. XVIII. Pax ista, quamvis secundum propositas conditiones con- clusa, tun' demum integrum ex ornni parte robur obligationis et debitas observantiae vinculum accipiet et inducet, cum omnia et singula, quae de confiniis supra recensito modo ultro citroque prornissa et acceptata sunt, tam de distinctionibus limitum, quam de evacuationibus et demo- litionibus plenarie in effectuam et executionem dalucta fuerint, ita, ut, absoluta designatione limitum in unoquoque confinio statim subsequatur demolitio aut evacuatio; quod ut quam cellerrime succedat, designentur ad limites et terminos confiniorum ponendos et distinguendos ex utraque parte commissarii, qui die aequinoctii, scilicet 22. mensis Martii, aut 12 secundum veterem stylum, anni millesimi sexcentesimi nonagesimi noni, in locis inter commissarios consensu gubernatorum utriusque confinii determinandis, mediocri et pacifico comitatu conveniant atque intra spa- tium duorum mensium si possibile sit, aut etiam citius, ubi fieri poterit, confinia limitibus et terminis manifestis per superiores articulos consti- tutis destinguant, separent, determinent et statuta inter legatos pleni- potentiarios utriusque imperii accuratissime et citissime exequantur. Art. XIX Has vero conditiones et articulos ad formam hic mutuo placit am a Majestatibus utriusque Imperaloris ratihabitum iri, atque ut solennia ratificationis diplomata intra spatium triginta dierum a die subscriptionis vel citius in confiniis per illustrissimos et excellentissimos legatos plenipotentiarios mediatores reciproce recteque commutentur, legati plenipotentiarii utriusque imperii sese infallibiliter obligant atque praes- tituros compromittunt. Art. XX. Duret armistitium hocce et extendatur, favente Deo, ad viginti quinque annos continue sequentes, a die, qua ejusdem subscriptio facta fuerit; quo annorum numero elapso, vel etiam medio tempore, priusquam elabatur, liberum esto utrique partium, si ita. placuerit, pacem No. 8. hanc ad plures adhuc annos prorogare. Itaque mutuo et libero con- 1699 Ian. 26. sensu quaecunque stabilita sunt pacta inter Majestatem serenissimi et potentissimi Romanorum Imperatoris et Majestatem serenissimi et po- tentissimi Ottomannorum Imperatoris et haeredes eorundem, imperia quoque et regna ipsorum, terra item manque sitas regiones, civita- tes, urbes, subditos et clientes, observentur sancte, religiose ac invio- labiliter, et demandetur serio omnibus utriusque partis gubernatoribus, praefectis, ducibus exercituum atque militiis et quibusvis in eorundem clientela, obdientia et subjectione existentibus, ut illi quoque, praede- claratis conditionibus, clausulis, pactis et articulis sese adaequate con- formantes, omnibus modis caveant, ne contra imam et amicitiam hanc sub quocunque nomine aut praetextu se invicem offendant aut damni- ficent, se quolibet prorsus inimicitiae genere abstinendo bonam colant vicinitatem, certo scientes, quod si eatenus admoniti morem non gesse- rint, severissimis in se poenis animadvertendum fore. I Ipse quoque Crimensis Chanus et omnes Tartarorum gentes, quovis nomine vocitatae, ad pacis hujus et bonae vicinitatis et reconciliationis jura rite obser- vanda adstricti sint, neo iisdem contraveniendo hostilitates qualescunque exerceant erga quasvis Caesareas provincias earumque subditos aut clien- tes. Porro sive ex aliis exercituum generibus, sive ex nationibus Tar- tarorum, si quis contra sacras imperatorias hasce capitulationes et contra pacta et articulos earum quidpiam ausus fuerit, is poenis rigorosissimis carceatur. Incipiat vero modo dicta pax, quies et securitas subdi- torum utriusque imperii a suprafata die subscriptionis, et cessent exinde atque sustollantur omnes utrinque inimicitiae, et subditi utriusque partis securitate et tranquillitate fruantur. Eoque fine et quo magis per sum- mam curam ac sedulitatem hostilitates inhiberi possint, transmittantur quam celerrime mandata et edicta publicandae pacis ad omnes confi- niorum praefectos ; cumque spatium aliquod temporis requiratur, intra quod officiales in remotioribus praesertim confiniis istam conclusae pacis notitiam obtinere valeant, statuuntur viginti dies pro termino, post quem si quis hostile quidpiam alterutra ex parte admittere praesumpserit, poenis superius declaratis irremissibiliter subjaceat. Ut demum pacis con- ditiones, viginti hisce articulis conclusae, utrinque acceptatae et debito summoque cum respectu inviolatae observentur, siquidem domini pleni- potentiarii Ottomannici vi concessae iisdem facultatis imperatoriae ins- trumentum Turcico sermone exaratum et subscriptum legitimum et va- lidum nobis exhibuerint, nos quoque vi mandati et plenipotentiae nostrae propriis manibus et propriis sigillis subscriptas et signatas hasce pac- 32 No. 8. torum at:eras in latino idiomate tanquam legitimum et validum vicissim I 699 instrumentum extradidimus. Ian. 26. No. 9. Tractatul de pace de la Passarovitz din 21 Iulie 1718. Instrumentum pacis inter Romano-Czesaream Majestatem et Ottoma- nicam Por tam compositum Passarovicii die 21 Julii 1718. In nomine Sacro-Sanctm el: Individum Trinitatis. No. 9. Postquam duobus abhinc annis infauste acciderit, ut inter augustis- 1718 simum et potentissimum Romanorum Imperatorem Carolum VI. (plen. tit.) Julio 21. et serenissimum ac potentissimum Magnum Sultanum Ahmed Hanum, Ottomanorum ac Asiae et Graeciae Imperatorem, pax et tranquillitas, illa, quae per gloriosissimos ambcrum magnorum Principum ac Impe- ratorum praedecessores Carlovizii in Sirmio conclusa et stabilita fuerat, summum in eorundem subditorum detrimentum, perturbationem et ne- gotiorum jacturam per nova quaedam dissidia ante elapsum terminum interrumpebatur exindeque cruentum et exitiale bellvm exortum sit, quod magnas provinciis et regnis devastationes et populorum desolationes at- tulit, divina tamen opitulante clementia tam salutaria ambo imperia susceperunt consilia, ut de reconciliandis exacerbatis animis, parcenda hu- mani sanguinis effusione et prospicienda subditorum salute et bono reco- gitaretur. Ideo interpositis serenissimi ac potentissimi Magnae Brittanniae Regis ac alte potentium dominorum Ordinum Generalium unitarum Belgii provinciarum officiis eo res perductae sunt, ut ad tractandam et con- cludendam pacem ac renovandam pristinam amicitiam legati plenipo- tentiis sat amplis in instructi in aliquem locum mitterentur, ubi de certis conditionibus convenirent. Itaque ex parte serenissimi, potentissimi ac invictissimi Romanorum Imperatoris illustrissimus et excellentissimus dominus Hugo Damianus de Virmont, intimus et imperialis aulico bellicus consiliarius, rei pedestris supremus praefectus et constitutus tribunus, ac excellentissimus dominus Michael a Tallmann, imperialis aulico bellicus consiliarius, ex parte vero serenissimi ac potentissimi Magni Sultani Ahmed Hani Ottomannici imperil illustrissimus et excellentissimus domi- nus Ibrahim Aga, aerarii Ottomannici secundae divisionis praeses, et excellentissimus dominus Achmed Aga, ejusdem aerarii tertiaò divisionis praeses, neo non nomine serenissimi ac potentissimi Magnae Britanniae 33 Regis excellentissimus dominus Robertus de Sutton, eques auratus, et No. u. alte potentium Orclinum Generalium unitarum Belgii provinciarum excel- 1718 lentissimus dominus conaes de Coliers statim circa principium praeteriti Tulio 21. mensis Maji lije Passarovicii cornparuere, qui solemni congressu et habitis quibusdam sub tentorio usitato more colloquiis exhibitisque mutuo ple- nipotentiis ita felici successu hujus pacis opus perfecere, ut in sequentes viginti mutuos articulos convenerint. Art. I. Provinciarum Moldaviae et Valachiae partim Poloniae et partim Transylvaniae limitibus conterminae interjacentibus, ut ab antiquo, montibus distinguantur et separentur, ita ut ab omni parte antiquorum confiniorum termini observentur nullaque in his nec nitro nec citro at mutatiò, et cum partes Valachiae cis Alutam fluvium sitae cum locis et munimento Temesvarini in potestate et possessione S C. Rom. Imp. Majestatis slut, juxta acceptatum fundamentum pac,is, ui possidetis, in ejusdem dominio et potestate manean, ita, ut praeclicti fluvii ripa o- rientalis ad Ottomannicum imperium, ripa yero occidentalis ad Roma- num pertineat. E Transylvania elabens fluvius Aluta usque ad locum ubi in Danubiu-m exoneratur, inde vero juxta ripas Danubii fluvii versus Orsovam usque ad locum, e cujus regione Timock fluvius in Danubium constituantur confinia atque, ut ante hace circa. fluvium "'Nara- sinum observatum fuerat, Aluta quoad potaniotem pecorum et pis.cationis aliasque ejusmodi perquam necessarias utilitates utriusque partis subditis communis sit. Germanorum eorundem subditorum navibus onerariis ex Transylvania in Danubium ultro citroque commeare liceat aliarumque cymbarum abQque impedimento usus permittitur, naves tamen molendi- nariae in locis convenientibus, ubi navigationi mercatorum obesse non possunt, communi gubernatorum in confiniis existentium consensu col- locentur. Et cum nonnulli Boyan aliique minoris conditionis ex Valachia Ottomannica tempore belli ad partes Romano Caesareas se receperint, ii vigore hujus pacis ad pristinos lares revertere et ibi commorando ad instar aliorum habitationibus, bonis et terris suis pacifice frui poterunt. Art. II. A loco, ubi Timock in Danubium influit, circiter clecem horas sursum utriusque imperii confinium constituatur, Isperleckbanea cum suis antiquis territoriis Ottoma,nnico, Ressova vero Romano Imperio pormanentibus et inde inter montes versus Parakin pergatur, ita, ut Pa- rakin Romano-Caesareae et Risna Ottomannicae ditioni relictis inter utriusque medium percongru.um situm progrediatur in Istolaz, et ibi transeundo parvam Moravam juxta citeriorem ripam ad Schaback et inter Sch.aback et Bilanam per terram acT Bedlca procedatur, inde flec- tendo circa territorium Zozolense eatur Bellinam ad ripam Drinae fiuvii (Art3 ¢i Documente) 3 34 No 9. sitam, Belgrado sea Alba Graeca, Parakin, Istalaz, Schabaz, Bedka et 1718 Bellina cum antiquis suis territoriis augustissimo Rom. Imperatori, cum Iulie 21. a sua Majestate possessa sint, Zokol vero et Rasna cum suis etiam an- tiquis territoriis Ottomannico Imperio permanentibus, Timok fluvio cum suis emolumentis utriusque subditi communiter gaudeant. Art. /II. Cum a Drina fluvio usque ad Unnam intraque ripam fluvii Savi apertae sitae sive occlusae arces et palanka Romanorum Impera- toris milite insessae sint, cum antiquis suis territoriis juxta fundamentum pacis in ejusdem S. Caes. Majestatis potestate permanent°, quare etiam integer fluvius Savus cum suis ripis ad eandem pertinet. Art. IV. A loco, ubi fluvius Unna in Savum influit, usque ad terri- torium antiqui Novi, quod Porta Ottomannica possidet, in ripa orientali dicti fluvii situm Jassenoviz et Dobiza nec non aliquot turres et insulae cum praesidio Romano-Caesareo insessae sint, juxta fundamentum pacis cum antiquis suis territoriis Sacrae Caes. Majestati permanent°. Art. V. Quemadmodum novi Novi territoria in occidentali Unnae ripa ex parte Croatiae sita (quae tum augustissimo Rom. Imperatori ap- pertinebant) post tractatum Carloviziensem propter aliqua, quae tempore separationis limitum exorta sunt, dissidia et controversias, destructa hoc nomine nuncupata palanka, imperio Ottomannico tradita fuere, ita iterum ad reconciliationem et satisfactionem S. Caes. Majestati restituantur et in ejusdem potestatem cum omnibus inter antiquos suos limites exis- tentibus locis et terris revertant. Art. VI. Loca demum, quae in partibus Croatiae sita a Sayo fluvio distantia ab utraque parte possessa et praesidiis custodita, juxta Carlo- vizii tractatum cum suis teeritoriis in utriusque potestate maneant atque, si quaedam adhuc occupata fuerint, viginti quatuor anuos lunares con- tinuo sequ entes a die, qua ejusdem subscriptio facto fuerit, utriusque imperii ad determinandos limites deputati commissarii pe controversiis decidant et usque ad extremitatem Croatiae eorum locorum territoria, quae in unius aut alterius imperil possessione mansura sunt, distinctis limitibus ac signis separent et determinent; sieuti per Carloviciensem ita etiam per praesentem tractatum liberum ac licitum esto, ab utraque parte pos- sessa munimenta et arces, quaequnque de facto exstant, pro securitate utriusque partis reparare, munire et fortificare, ad incolarum vero com- modas habitationes in extremis confiniis apertos pagos aedificare ubique sine impedimento et exceptione utrique parti fas esto, dummodo sub hoc praetextu nova fortalitia non erigantur. Art. VII. Pax ista quamvis secundum praedictas conditiones bona concordia conclusa sit, attamen ut omnia, quae de confiniis promissa, et 35 acceptata sunt, ex omni parte robur accipiant, constituantur quamprimum No 9. ab utraque parte experti, fidi et pacifici commissarii hique loco oppor- 1718 Iulie 21. tuno, ubi illis visum fuerit, convenientes cum quieto commitatu et fa- mulitio intra spatium duorum mensium et citius, si fieri poterit, confinia metis et terminis manifestis per superiores articulos designata distine guant et determinent et statuta ab utrinque accuratissime et citissim- executioni mandentur. Art. VIII. Definiti tandem per hosce tractatus et subsecuta, ubi opus fuerit, locali deputatorum commissariorum operatione stabiliti sive de- inceps idoneo tempore per operam commissariorum utrinque stabiliendi confiniorum limites sancte utrinque et religiose observentur, ita ut sub nulla ratione aut praetextu extendi, transferri aut mutan i possint, neque liceat alicui paciscentium parti in alterius partis territorium ultra sta- tutos semel terminos aut lineas quidquam juris aut potestatis praetendere aut exercere aut alterius partis subditos sive ad deditionem sive ad pen- dendum tributum qualecunque sive praeteritum sive futurum sive ad quamvis aliam humano ingenio excogitabilem exactionis aut vexationis speciem adigere aut molestare, sed omnis alteratio juste amoveatur. Art. IX. Ad tollendas penitus qua,scunque in confiniis super aliquo articulorum armistitii hujus aut quavis de re imposterum enascentes con- troversias, differentias aut discordias, ubi promto et maturo remedio opus sit, ordinentur utrinque in confiniis primo quoque tempore electi pari numero commissarii, viri neutiquam avidi, sed graves, probi, prudentes, experti atque pacifici, hique loco opportuno convenientes sine exercitu cum aequali pacificarum personarum comitiva omnes et singulas hujus- modi contraversias emergentes audiant, cognoscant, decidant et arnica- biliter componant, talem denique ordinem et modum constituant, quo utraque pars suos homines et subditos citra omnem tergiversationem vel praetextum gravissimis poenis ad sinceram ac firmam pacis observantiam compellat; quod si vero negotia tanti momenti occurrerent, quae per commissarios utriusque partis componi et expediri non possent, tune ad ambos potentissimos Imperatores remittantur, ut ipsi complanandis iisdem, sedandis et extinguendis modum et rationem invenire et adhibere valeant, ita ut tales controversiae, quam fieri poterit, intra brevissimum temporis spatium componantur nec earum resolutio ulla ratione negligatur ant protrahatur. Cumque pra.eterea in antecedentibus sacris capitulationibus duella et mutuae ad certamen provocationes fuerint vetitae, imposterum etiam sint illicitae, et si qui ad singulare certamen venire ausi fuerint, in illos ut transgressores gravissime animadvertatur. Art. X. Incursiones hostiles et occupationes omnesque insultns clam 36 No. 9. aut ex improviso facti, devastationes et depopulationes territorii utriusque 1718 dominii omnino et severissimis mandatis prohibitae sint ac illicitae. Inlie 21. Transgressores articuli hujus, ubicunque deprehensi, statim incarcerentur et per jurisdictionem loci, ubi captivati fuerint, pro merito puniantur absque ulla, remissione, et rapta quaecunque sunt, diligentissime perqui- sita et adinventa cum omni aequitate dominis suis restituantur. Capitanei quoque ipsimet, commendantes et praefecti utriusque partis ad justitiam nulla admissa incuria integerrime administrandam sub amissione officii non solum sed etiam vitae et honoris adstricti sint atque obligati. Art. XI. Pro religiosis et religionis Christianae exercitio juxta ritum Romano-Catholicae ecclesiae quaecunque praecedentes gloriosissimi Otto- mannorum Imperatores in regnis suis sive per antecedentes sacras ca- pitulationes sive per alia signa imperialia sive per edicta et mandata specialia favorabiliter concesserunt, ea omnia serenissimus et potentis- simus Ottomannorum Imperator imposterum etiam observanda confirmabit, ita ut ecclesias suas ab antiquo consuetas exercere et nemini permissum sit, contra priores capitulationes et leges aliquo genere molestiae pecuniariae petitionis ejusdem religiosos, cujuscunqne ordinis et concli- tionis sint, adficere sed consueta imperatoria pietate gaudeant et fruantur. Praeterea augastissimi Romanorum Imperatoris solemni ad Port am Of- tomannicam legato licitum sit cornmissa circa religionem et loca Chris- tianae visitationis in sancta civitate Jerusalem aliisque in locis, ubi ecclesias huerint, exponere atque instantias suas facere. Art. XII. Publici captivi antecedentis et praesentis belli, ex utraque parte in captivitatem abacti et in publicis carceribus adhuc detenti, con- sideratione istius almae pacis eliberationem sperent nec possint diutius sine laesione Majestatis Imperatoriae clementiae et laudatae consuetudinis ac geuerositaris in eadem captivitatis miseria et calamitate relinqui, sed modo ab antiquo consueto cuncti captivi a dato hujus pacis tractatus ab utraque parte intra dies 61 libertatem adsequantur, peculiariter cum in partibus Transylvaniae captivitate detineantur, Nicolaus Scarlati voda ac filii ejus denique domestici contra liberos barones Stein et Pe- trasch, cum penes eos Christianopoli in 7 turribus existentibus hominibus, permutati sint, quare et ii a dato hujusce pacis tractatus intra dies in confiniis Vala,chiae invicem permutentur et eliberentur. Caeteris vero, qui in privatorum potestate sunt vel apud ipsos Tartaros, licitum sit eliberationem suam honesto et, quarn fieri poterit, mediocri lytro pro- curare; quodsi cum captivi domino honesta accommodatio fieri non po- terit, judices locorum litem omnem per composifionem clirimant ; sin autem praedictis viis id etiam confici baud posset, captivi pretiis eorum
Enter the password to open this PDF file:
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-