• '•• {' THE GEORGE ^ BURGESS ^ MAGRATH LIBRARY OF^LEGAL-MEDICINE <?^Haryard Medical Library^ in the Francis A. Countway Library of Medicine -^^oston VERITATEM P^R MEDIClXAM aU/BJ<A/AUS l "^ ~N--.» '• • mJl >»•• ^,M^ k JOSEPHF JACO*BI PLENCK Chirurgice Do^orisy Cherm^ atque Botanices Pro* fejporis publici , ordiruirii in Academia chirurgica militariy nec non Dire^oris pharmaco^oea'' rum militarium atque chirurgi ftatus militaris fupremi. TOXICOLOGIA ' S E U D O C T R I N A DE VENENIS ET ANTIDOTIS. - Ingens fub miaiiiia mole latet malignitas. , " SYDENHAM. Se^> /* V I EN N m, Apwd Rmdolphum Gr^ffer. I78f- k / '^jL <A:>}C^i AUGUSTISSIMO GLORIOSISSIMO ROMANORUM IMPERATORI JOSEPHO li HUNGARM, BOHEMm, DALMATM , CROA^ Tl^5 SCLAVONIi^, HALLICI^j NEC NON LODOME^ RI^3 BOSNI^^ SERVii^ £T BULGARIJE REGI APOSTOLICO. ARCHIDUCi A U ^ T R l Mt 13 U CI SUHGtJNDI^, BRABANTli^, MEDIOLANI , STYRliE 5 CARmrHI^ , CARNIOLI/E^ MANTUv^ j PARM^ 5, PLACEN» TI^ , LIMBURGI , LUXEMBURGl , GELDRt^ , e^VASTAL- LM, DUCATUS AUSCHVICENSIS ET ZATOVIENSIS5 WiJRTEMBERGi^ ET UTRIUSQiUE SlLESIit. P R I N C I P I SUEVl^ ET TRANSYLVANIJt* M A R C H I O N I ft, R. IMPERII5 BURGOVI^, MORAVm, StJPERJORlS ET IN^ERIORIS LUSATIi£. C O M I T I HABSBURGI5 FLANDRIilj TYROLIS5 NAMURTiiE 5 tERRETIS, KlBURGiEt GORITIB , GRADISC^ , AR- ^ TESI^ ET SICULORUM. LANDGRAVIO A L S A T I ^. D O M I N O MARCHIi^ SGLAVONIC.^5 PORTUS NAONIS 5 *ALJ- NARUM5 MECHLIN^ ETC. ETC. D MI N O, D O M I N O CL.EMENTISSIMQ. J U G U S T I S S I M E IMPERATOR D M I N E D M I N E CLEMENTISSIME! namvis fcientiamm & artium^ qtm ad commtmem perfeSlamque pofulorum felicitatem exiguntur , miUa fit in univerfis > qua late patent , TUQ fceptro fuhjeSlis re- gnis<f qum clemmtia UberuUtateque 'TUA non fruatur. NuUa tamen magis quam chirurgia^ ' qim faucio cegrotoque mititi medetur'^ vigo- ],^rem incrementumque fuum TIBIy INFICTIS- SIME IMFERATOR dehet. LncuUntiffim/iivh mterneque duraturum Academia chirurgica mi- Utaris prcebet monimentum^ quod jam magnc^, imitatur Rujfia , tota admiratur Europa 5 no- ' menque TUUMferx reddet pofieritati. Hanc fcoUam tam profufis thefauris^ tum benefica^ tamUberaU exfiruxifti manu^ utjam nihil pro- feSlo deejfie nobis videatur adfiimmum rei chir rurgiccc Utteraricc culmen adipifcendum, Bi- gnare igitur CLEMENTISSIME BOMINE^ ut exigmm hoc impenforum meoruni Uihorum fpecimm , qmd fcotlce TUM pmmaturus te* viffimusquB fruSlus efi^ ad pedes SACRAJIS^ SIMj£ TU^ MA^ESTATIS deponam. Hm clementia me votonm meorum^ quo gratiani^ mi tefiimonium exhibere vaham , compotem reddet &? mihi atque cceteris hujus fcollce Fro- fejforibus efficaciffimus ad prcefiautiora operu fnolienda erit (limulus. Immortdle NUMEN TE, JUGUSTAMque FAMILIAMin commu-^ nem fubditorum f$licitatem quarh diutiffime confervet. ^" * SACRAS, C^SARE^, REGI^, 4P0STQLJCM MA^ESfATIS Fidelijrtmus fubditus JOSEPHUS PLENCK^ P R u^ F A T I O. oxicologiam iii epitomen redaftam editu- rus in liniine operis eo minus hujus fcienti^a neceiTitatem , utilitatemque adftruere , opus effe arbitror ; quum nollro prasprimis aivo omni- bus artis Hippocratic£ cultoribus notiffimum fitj vix ullum elabi annum, quo non morta- lium plures vel culin^ errore aut cafu fortui- to , aut imperitia medentis 9 aut impietate rna- levoli vel vitse t^dio, furiisve confcientise agi^ tati toxicum hauriant. jNon rari igitur funt cafus legales, in qui- bus medicus forenfis ad tribunal , quod crimina judicat, opinionem fuam de certitudine exhi- biti veneni interponere tenetur. NuUum de- nique malum adeo perpetim vitse mortalium infidiatur 5 nullusque fere morbus promptiorem requirit medelam, quam qui ex haufto prove^^ jiit veneno, Eo demum felicitatis recentio-^ rum naturs fcrutatorum induflria devenit, ut multorum venenorum nomen noftro prseprimis mo terribile elTe defmat. Dofis enim utpluri^ P R .E I' A T I O* mum non benefica Natura venenum a medica^ mento diftinguit. Multa etenim venena, quac del^teria ex integro olim habita, hodie tanquam donapre- tiofiifima in vindicias fanitatis divinitus data veneramur. Mukorum enim virtus medicata auxilium adhuc praeftat defperatiifimis in mor^ bis 5 in quibus mitiora medicamenta utpluri- mum fallunt; exemplo opii, belladonnae, aco- iini, pr^paratorum mercurialium , antimonia- Tinm 9 cantharidum &c. iiac iii medicinae parte laudem maximam fi- bi pepererunt viri iiluftres, qui haud folum vim deleteriam, fed infimul vim medicatam & an-. tidoca venenorum recenfent. E numero toxi- cologorum primarii funt Mergurialis ^ Ar- D0YNUS5 Gesnerus, Friccius, Lindestolpe, MEAD5RHED1, Progiani, Wefferus, Navier, FoNTANA, Krapf, Gmsi, Stoerce, Murray prae omnibus vero Celeberrimits Gmelin, cui praeflantiiTimum de venenis opus debemus. Horum virorum dogmata in aphorifmos rede- gi praeleftionibusque adaptavi. Sola vero ve:- nena hominibus deleteria, non fimul ea, qu^ ^mm.antibus iethaiia recenfuk. ^^ ^-5 DE VENENIS GENERATIM. Ens 5 quod perexigua doii , corpori humano in- geftuin aut extus applicatum , vi quadam pe- culiari morbum gravem vel mortem caufat^ Fenenum feu Toxicum audit. Omne venenum folummodo ^ certae dofis refpe(5lu .deleterium eft, nam atrociffima venena pau- cis exceptis , in vaide exigua dofi faepe opti- pia funt medicamenta. Pantur tajnen talia-entia, quae corpus femper de- ftruunt & e quibus nuila dofis medicamento- fa eft, ut venenum hydrophobicum , peftilen-. tiale 5 &c. hinc dantur venena medicamentofix ^ non medicamcnta feu femper dekteria^ tl ( 10 ) fl Scmt iterum, 'qii?e deglulita non deftruunt, fed cum aere ad pulmones delata , vel vulneri inftilla- ta eneqant. Aer fixus cum mufto fermentan- te copiofe deglutitur impune ^ cum aere in- fpirato ad pulmones delatus fubito necat. Venenum viperinum ventriculo ingeftum im- pune fertur, vulneri inftillatum mortem cau- fat, Sunt denique alia venena, quse non fo- lum internt fed etiam cxteme applicata no-. c^nt, ut arfenicum, Pantur denlque venena communia^ qu^e omni ho^ mini & cuilibet animali noxam inferunt ut arfenicum, mercurius fublimatus corrofivus., Dantur demum venena relativa, quae vel foli homini vel folis animalibus & faepe uni folum- modo animalium generi nocent. ^^ ^ Sic Nux Vomicct brutis aon seque hominibns deleteria ell: ; Aloe canibus & vulpibiis nociva ; non homini ; Cocculi indici pifcibus & pediciilis deleterii ; Thellandrium ^quaticum equis Jethale, bobus inno- xium eft. Doronicum canes necat , rnpicapras, alau- das & hyrundines nutrit. Semen PeirofeUni avibi^s ; Fijper fuibus damnofum efl ; Amygdalit amarm vul- pes, felles & galiinas necant. Conii maculati ^femine fturni , ftramonii femine phafiani , lolii temulenti fe- inine coturnices, hyofciami radicibus fues fine damno vefcuntur» ^ ( " ) f# Ex his ergo patet quodlibet venenum folummodo agere refpedu dofeos ^ qua exhibetur, refpe- dlu partis nofiri corporis , cui applicatur & re- fpe(5tu animalis feu fubjeFti , cui propinatur. Pividuntur venena refpedu regni^ e quo depro- muntur in animalia , qupe ex regno animali -^ vegetabilia , quae ex vegetabili — mineralia-, quse ex minerali defumuntur ; - — halituofa quae ex atmofphsera hauriuntur. Eefpedu temporis , quo venena necant, dividuntur in vehcia^ quse mortem cito inferunt , ut ma- • • gna dofis^arfenici, fublimati csilrrofm vel ^* • aeris jBxi pulmonibus haufti» * in lenta , qu'ae lente inducunt mortenij ut fa- turnina, RefpecH^u indolis prineipiorum conflitutivorum , qui- bus venena maximam partem conftant, dividuntur in acria , ut vegetabilia draftica ^ eorrofiva mineralia acida , alcalina, metallica , & acido - metallica. Animalia deleteria , 'necrotica. in narcotica iit vegetabilia quaedam — = narcotico-acria , quae utroque principio nocent. — halituofa, quae halitu noxio fuffocant. ^ mechanica^ quse ftruflura meehanica agunt. Refpedit fymptomatum y quse venena producunfc-) habentur ' r. Inflammatoria^ quas inflammationem & gan- graenam inducunt. 5. Drafiica^ quae furfunl ac deorfum primas vias validiffime evacuant. 3. Convulfiva^ qu?e convulfiones aut fpafmos toto in corpore excitant. 4. Paralytifantiay quas paralyfin extremitatum ut faturnina, vel cordis ut laurocerafus in- ducunt. f. Narcotica, quae foporem, delirium, amau- rSfim caufant. 6. Sujfocatoria , quje fufFocant halitu me- phitico. 7. Exficcantia^ quae corpus tabe conficiunt, ut faturnina. g. Septica , qu3e fanguinem folvunt , putrefa-. ciunt, gangrjenam inducunt. Diagnofs ^^meralis veneni velociter agentis, interne exhibiti, depromitur " , j. Ex fubitanea invafone fymptomatum, ut fi homo fanus ex ingefto quodam ciho, vel potu vel medicamentO , aut re quadam incognita pauUo pofl: corripiatur vertigi- tie, cardialgia, colica^ vonxitu, cholera^ fpafmis, convulfionibus 5 debilitate, ani^. ' fl ( 13 ) fl mi deliquiis aut fopore &c. Aut fi k- bia, lingua, fauces 5 ventriculus & ab- domen eum fenfu ardoris intumefcant. * Ex fahurra egefta, ut fi faburra vomitu vel alvo ejedla mafticatam herbam ^ vel radicem, velfungum, vel pulverem , fa- lem, fuccum vel pilulam referat, & fi hsec faburra cani, felli, vel galiinae ad devorandum data animal interimat 5 aut faltem graviflime afficiat. Sed memor fiSj venena qu^edam homines non vero aui- malia interficere. Ex cadaveris infpe^ione» Si in tali cada- / vere ventriculus inflatus, vel fpafmodice contradlus, aut inflammatus vel gangrse- nofus 5 vel faltem maculatus inveniatur abfque alia praegrefli prius morbi caufa. Ex notitia botanica, Si in faburra vomi- tu vel aivo egefta, vel in cadaveris ven- triculo inventa 5 adhuc appareat femen radiXj foliolum, fungus vel pulvis ve» getabilis , vel fi tale vegetabile in domo denati inveniatur 5 quod ex notitia bota- nico-pharmaceutica fcimus efl!e venenatum, Ex notitia ch&mica , Ix ex adhibito crite- rio chemico inventi in faburra veneni lai- ieralis iadplem i^veAiajau*. Unicum fignum certum dati veneni efl: notitia bo* tanica inventi veneni vegetabilis, & criterium chemicum dati veneni mineralis* Cum vero perfaepe hjec duo figna certa ob paucitatem inventse materi<e fufpedlse , aut vegetabilis ni- mium mafticati, vei in ventriculo mutati ad- hiberi nequeant , hinc patet , cur faepe judi^ cium de dato veneno maneat incertwiu Signa fpecialia cujuslibet peculiaris veneni adhuG=-' dum defiderantur 5 quorumdam vero figna ha- bemus , quje in fpeciali venenorum confidera- tione fumus relaturi. Poffunt venena quintuplici via corpus noflrum in- gredi. I. Per os & cefophagum^ quo forma cibi, po- tus, medicamenti vel aeris in ventricu- lum deglutiuntur. 5. ^ — anum ope enematis. 5* — Jiares ope odoris# 4. — pulmones ope halitus infpiratu 5. — applicationem ad cutem integram Vel l?efam. Ex go t e[^e&iii fedis quam venenum occupat, pdf- funt venena dici ftomachica — - enterica — na-- rina — pulmonica — cutanea, Et fi ex his viis ipfum fanguinem jam ingrefla funt, fangui-' nta feu in, totp corpore refidentia audiunt.