Εισαγωγή στην ΚΕ 1 ενότητα.pdf -

Please enable JavaScript to view the full PDF

Εισαγωγή στην ΚΕ Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Τι είναι η Κοινωνική Εργασία;  Ο όρος «κοινωνική εργασία» χρησιμοποιείται ευρέως από επαγγελματίες (όχι ΚΛ) και μη, για να περιγράψουν διάφορες μορφές βοήθειας που προσφέρουν σε άλλους για να επιλύσουν τα προβλήματα τους ή μέρος αυτών.  Π.χ. δράσεις που αφορούν το (κοινό) καλό της κοινωνίας, την εθελοντική συνεισφορά, κλπ.  Ή κάποιοι νοσηλευτές, εκπαιδευτικοί, κλπ. που κατά την άσκηση του επαγγέλματος τους έρχονται σε επαφή με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς ή οι μαθητές τους, αντίστοιχα.  Η βοήθεια που προσφέρουν κάποιοι σε άτομα του (στενού ή ευρύτερου) περιβάλλοντος τους. Τι είναι η Κοινωνική Εργασία;  Βασικές πτυχές του ρόλου της ΚΕ  Βασικές διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας. Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Θεσμικά καθήκοντα  Όλα τα επαγγέλματα υπόκεινται σε ένα θεσμικό πλαίσιο (νόμοι, κανόνες, κλπ.)  Οι ΚΛ έχουν διακριτά θεσμικά καθήκοντα, τα οποία, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν:  Διερεύνηση πιθανής κακοποίησης παιδιού  Την ακούσια νοσηλεία ατόμου με προβλήματα ψυχικής υγείας, όταν η κατάσταση του εγκυμονεί κινδύνους για τον ίδιο ή άλλους  Επιμέλεια απροστάτευτων/παραμελημένων παιδιών Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Θεσμικά καθήκοντα  Τα καθήκοντα αυτά είναι σύνθετα και για αυτό συχνά απαιτούν συνεργασία με νομικούς, εισαγγελείς, κλπ., αλλά και με άλλους επαγγελματίες φροντίδας (ψυχ., ιατρούς, νοσηλευτές, κλπ.).  Καθήκοντα ΚΛ.  Οι ΚΛ είναι υπόλογοι στο νόμο για τη δράση ή την αδράνεια τους.  Επιπτώσεις και στους ίδιους και στην υπηρεσία/φορέα.  Επιπλέον, ανεξάρτητα από τις νομικές επιπτώσεις, είναι υπόλογοι ηθικά και επαγγελματικά (δεοντολ) Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Θεσμικά καθήκοντα  Συνεπώς, οι ΚΛ θα πρέπει:  Να γνωρίζουν τα θεσμικά τους καθήκοντα και να είναι προετοιμασμένοι έτσι ώστε να τα διεκπεραιώνουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.  να βεβαιώνονται ότι έχουνε κάνει τις απαιτούμενες από το νόμο ενέργειες ή όταν αυτό δεν είναι εφικτό, να το έχουν κάνει επισήμως γνωστό στους ανωτέρους τους.  Να έχουν εκπαιδευτεί κατάλληλα, να έχουν τακτική υποστήριξη και εποπτεία από εξειδικευμένους και έμπειρους συναδέλφους τους, προκειμένου να είναι κατάλληλα εφοδιασμένοι για να φέρουν εις πέρας τα καθήκοντα τους. Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Θεσμικά καθήκοντα  Η στενή αυτή σχέση μεταξύ της πρακτικής της ΚΕ και του νόμου, πολλές φορές δεν είναι γνωστή όχι μόνο σε φοιτητές, αλλά και σε άλλους επαγγελματίες.  Π.χ. ένας γιατρός ή ένας επισκέπτης υγείας μπορεί να μην αντιλαμβάνεται ότι η απομάκρυνση ενός παιδιού από το οικογενειακό του περιβάλλον υπόκειται σε συγκεκριμένες διαδικασίες, που ελέγχονται από το δικαστήριο. → πιθανές συγκρούσεις  Συνεπώς στα προαναφερθέντα θα πρέπει να προσθέσουμε ότι ο ΚΛ θα πρέπει να διασφαλίζει ότι όσοι εμπλέκονται σε μια υπόθεση κατανοούν το πλαίσιο μέσα στο οποίο ενεργεί. Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Φροντίδα vs. έλεγχος  Η ΚΕ είναι επάγγελμα στενά συνδεδεμένο με τη φροντίδα και τη βοήθεια.  Π.χ. ενός ηλικιωμένου, ενός χρόνιου άρρωστου ή ενός ατόμου με κάποιας μορφή αναπηρία, την εξασφάλιση της προστασίας ενός παιδιού σε κατάσταση κινδύνου, κλπ.  Ωστόσο, η φροντίδα και η βοήθεια παραπέμπουν και σε κάποιας μορφής κοινωνικού ελέγχου.  Αυτό συμβαίνει γιατί η ΚΕ εστιάζεται στην προαγωγή και την προστασία της ευημερίας όχι μόνο του ατόμου, αλλά και της ευρύτερης κοινότητας, μια διττή ευθύνη, που συχνά οδηγεί σε εντάσεις και συγκρούσεις. Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Φροντίδα vs. έλεγχος  Προκειμένου να κατανοήσει κανείς τη θέση της ΚΕ ανάμεσα στις δύο αυτές έννοιες, θα πρέπει να μελετήσει το ιστορικό πλαίσιο ανάδυσης της.  Η ΚΕ αναδύθηκε τον 19ο αιώνα μέσα από τις εθελοντικές και φιλανθρωπικές πρωτοβουλίες κυρίως γυναικών της μεσαίας αστικής τάξης στις ΗΠΑ και τη Βρετανία, προκειμένου να παρέχει συγκεκριμένου τύπου βοήθεια στα περισσότερα αδύναμα μέλη της κοινωνίας (ηλικιωμένους, αρρώστους, φτωχούς, κλπ.).  Τα μέλη αυτών των κοιν ομάδων όχι μόνο βίωναν κοινωνικά προβλήματα, αλλά θεωρούνταν ότι και οι ίδιοι συνιστούσαν ένα κοινωνικό πρόβλημα.  → Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Φροντίδα vs. έλεγχος  Η δράση των «φιλικών επισκεπτών» και των μεγάλων φιλανθρωπικών οργανώσεων που δημιουργήθηκαν στη συνέχεια, δεν αποσκοπούσε απλά και μόνο στο να βοηθήσει τους αδύναμους, αλλά και να τους ‘κοινωνικοποιήσει’ ↓  Να τους συμβουλέψει, να τους βοηθήσει να γίνουν αυτάρκη μέλη μιας κοινωνίας  Ταυτόχρονα αυτή η προσπάθεια αποσκοπούσε στο να ελέγξει τις επικίνδυνες τάξεις της κοινωνίας, που συνιστούσαν απειλή για το κοινωνική σταθερότητα.  Υπήρχε διαχωρισμός μεταξύ αυτών που ‘άξιζαν’ τη βοήθεια και αυτών που δεν την άξιζαν → Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Φροντίδα vs. έλεγχος  Στην πρώτη κατηγορία ανήκαν αυτοί, που χωρίς δικό τους φταίξιμο αντιμετώπιζαν κάποιο πρόβλημα ή εμπόδιο στη ζωή τους, αλλά προσπαθούσαν να το ξεπεράσουν, ήταν νομοταγής και αξιοπρεπείς, όπως τα άτομα με αναπηρία, οι ασθενείς και οι άνεργοι που αναζητούσαν εργασία.  Στη δεύτερη κατηγορία ανήκαν οι άνεργοι (‘τεμπέληδες’), οι αλκοολικοί, οι εγκληματίες και άλλοι, οι οποίοι θεωρούνταν ότι επέλεγαν τη φτώχεια και έναν παρεκκλίνων τρόπο ζωής, ενώ είχαν βρεθεί σε αυτή τη δεινή θέση λόγω της δικής τους χαλαρής ηθικής. Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Φροντίδα vs. έλεγχος  Η βοήθεια που παρέχονταν σε όσους την άξιζαν σε αντάλλαγμα προϋπέθετε την συμμόρφωση τους στα οικογενειακά κλπ. πρότυπα και τις αρετές της μεσαίας τάξης.  Ταυτόχρονα απέκλειε όσους «δεν άξιζαν» από το να ωφεληθούν από τη βοήθεια που δινότανε.  Σε πολλές περιπτώσεις τα παιδιά απομακρυνότανε από τις οικογένειες που κρίνονταν ως ‘ακατάλληλες’ και ‘ελαττωματικές’ και αποτύγχαναν ‘να φέρουν τα παιδιά τους στον ίσιο δρόμο’. Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Φροντίδα vs. έλεγχος  Θα μπορούσε λοιπόν να πει κανείς ότι στο ξεκίνημα της η ΚΕ περισσότερο αφορούσε την άσκηση ελέγχου, παρά εστιαζόταν στη φροντίδα.  Προφανώς, αυτό άλλαξε καθώς προοδευτικά άρχισε να αποκτά την επαγγελματική της μορφή (αρχές 20ου αιώνα).  Κατά τη φάση αυτή η ΚΕ αρχίζει να αποκτά ένα κατά βάση ψυχαναλυτικό θεωρητικό υπόβαθρο και αφήνει τις θρησκευτικές και ηθικοπλαστικές απόψεις που σε μεγάλο βαθμό καθόριζαν τη δράση των φιλικών επισκεπτών. Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Φροντίδα vs. έλεγχος  Παρόλα αυτά η συχνά ‘άβολη’ θέση της ΚΕ μεταξύ φροντίδας και ελέγχου συνέχισε να υπάρχει  Προφανώς αντίστοιχα ζητήματα απασχολούν και άλλα επαγγέλματα, όπως οι γιατροί.  Ωστόσο, είναι δύσκολο να εντοπίσει κανείς ένα άλλο επάγγελμα εκτός από την ΚΕ όπου τα ζητήματα του ελέγχου όπως βέβαια και της φροντίδας απασχολούν τους ΚΛ σχεδόν σε καθημερινή βάση.  Π.χ. η απομάκρυνση ενός παιδιού από την οικογένεια του ή η ακούσια νοσηλεία ενός ατόμου με προβλήματα ψυχικής υγείας ή η δικαστική επιμέλεια, κλπ. Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Φροντίδα vs. έλεγχος  Κατ’ αυτή την έννοια ο έλεγχος μπορεί να ειδωθεί ως αναπόσπαστο μέρος της φροντίδας.  Κάποιες φορές ωστόσο, καταντά να αποτελεί τον κυρίαρχο στόχο, γεγονός που σημαίνει ότι υπάρχει ελάχιστος χώρος για φροντίδα, ενώ η δράση του ΚΛ μπορεί να γίνει καταπιεστική.  Π.χ. στην περίπτωση ενός ατόμου που αντιμετωπίζει προβλήματα ψυχικής υγείας, η υπερβολική έμφαση του ΚΛ στο ζήτημα της «αστυνόμευσης» του ατόμου, εγκυμονεί τον κίνδυνο να παραβλέπει το ζήτημα της κάλυψης των αναγκών του (που ενδεχομένως να οδηγήσει σε μεγαλύτερη ανάγκη για ‘αστυνόμευση’ στο άμεσο μέλλον).  Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Φροντίδα vs. έλεγχος  Κατά συνέπεια η ισορροπία μεταξύ φροντίδας και ελέγχου είναι πολύ σημαντική, αν και κάποιες φορές δύσκολο να επιτευχθεί.  Παραβλέποντας τον (αναγκαίο) έλεγχο ενδεχομένως γινόμαστε αναποτελεσματικοί. Π.χ. αφήνοντας τα ευάλωτα άτομα απροστάτευτα  Από την άλλη, παραμελώντας την φροντίδα ενδεχομένως όχι μόνο γινόμαστε αναποτελεσματικοί, αλλά εν δυνάμει καταπιεστικοί. Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Φροντίδα vs. έλεγχος  Αυτό που πρέπει να αναγνωρίσουμε είναι ότι οι ΚΛ είναι σε μια θέση ισχύος (απέναντι στους εξυπηρετούμενους).  Η δύναμη αυτή μπορεί να αξιοποιηθεί είτε με ένα θετικό κ δημιουργικό τρόπο για να βοηθήσει τους ανθρώπους να αποκτήσουν μεγαλύτερο έλεγχο της ζωής τους (διαδικασία ενδυνάμωσης) είτε αντίθετα μπορεί να χρησιμοποιηθεί καταχρηστικά και καταπιεστικά συμβάλλοντας στην αναπαραγωγή των υφιστάμενων ανισοτήτων και αδυναμιών. Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Μεταξύ ατόμου και κοινωνίας  Αντίστοιχα με τα διλλήματα που αντιμετωπίζουν οι ΚΛ μεταξύ φροντίδας και ελέγχου μπορούμε να δούμε και στο πεδίο μεταξύ των αναγκών του ατόμου από τη μια πλευρά και τις ανάγκες της κοινωνίας από την άλλη.  Η (πιθανή) ένταση μεταξύ των δύο αυτών δυνάμεων ενδεχομένως εξισορροπείτε όταν υποθέσει κανείς ότι οι ανάγκες και των δύο δεν βρίσκονται σε αντιπαράθεση:  Σε αυτό το πλαίσιο η αποκατάσταση της λειτουργικότητα του εξυπηρετούμενου σε ένα «φυσιολογικό επίπεδο», φαίνεται να ικανοποιεί και τις δύο πλευρές. → Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Μεταξύ ατόμου και κοινωνίας  Κάποιες άλλες φορές ωστόσο οι ΚΛ αμφισβητούν αυτή την υποτιθέμενη ‘αρμονία’ συμφερόντων μεταξύ ατόμου και κοινωνίας και επιχειρούν να αναπροσαρμόσουν το ρόλο τους ως υπερασπιστές (συνήγοροι) των εξυπηρετουμένων.  Σε άλλες πάλι οι ΚΛ ενεργούν ως ‘ειδικοί’ - εκπρόσωποι της κοινωνίας, οι οποίοι γνωρίζουν καλύτερα τις ανάγκες των εξυπηρετουμένων από ότι οι ίδιοι και παραβλέπουν τη γνώση των ίδιων των άμεσα ενδιαφερομένων για τις ανάγκες τους.  Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Μεταξύ ατόμου και κοινωνίας  Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι ΚΛ βρίσκονται σε αυτή τη θέση. Στην πραγματικότητα η ΚΕ τοποθετείτε μεταξύ των προσωπικών προβλημάτων και των δημόσιων ζητημάτων. Το οποίο σημαίνει ότι πολλά από τα προβλήματα που βιώνουν τα άτομα συνδέονται με τα ευρύτερα κοινωνικά προβλήματα. Τέτοια ζητήματα είναι:  Η φτώχεια  Ο ρατσισμός και άλλες μορφές κοιν αποκλεισμού  Ανισότητες στην εκπαίδευση, στην φροντίδα υγείας, κλπ.  Εγκληματικότητα Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Μεταξύ  ατόμου και κοινωνίας Σε πολλές περιπτώσεις είναι δύσκολο να διαχειριστούμε τις συγκρούσεις που δημιουργούνται στο πεδίο μεταξύ ατόμου και κοινωνίας. Σε αυτό συμβάλει και η έλλειψη κατανόησης αυτών των συγκρούσεων από τους άλλους που εμπλέκονται, οι οποίοι αρκετές φορές επικρίνουν τους ΚΛ για την απουσία ενός ξεκάθαρου και ευθύ τρόπου αντιμετώπισης.  Π.χ. στο πεδίο της παιδικής προστασίας και ειδικότερα στην προστασία ενός παιδιού από μια πιθανή κακοποίηση, ο ΚΛ θα πρέπει να εξισορροπήσει από τη μια πλευρά την ανάγκη να διασφαλίσει την ασφάλεια του παιδιού και από την άλλη τον κίνδυνο να ‘διαλύσει’ μια οικογένεια χωρίς λόγο δια μέσου μιας ‘υπερβολικής’ παρέμβασης.  για κάποιους, που δεν μπορούν να αντιληφθούν την κρισιμότητα αυτών των θεμάτων, τα προσεχτικά βήματα που ακολουθεί ο ΚΛ ενδεχομένως θα ειδωθούν ως μια στάση υπεκφυγής. → Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Μεταξύ ατόμου και κοινωνίας  Μολονότι σε κάποιες περιπτώσεις αυτό μπορεί πράγματι να συμβαίνει, ωστόσο συνήθως η άγνοια των διλλημάτων που αντιμετωπίζει ο ΚΛ οδηγεί σε μια άδικη κριτική των ΚΛ, αλλά και στη δημιουργία πολλών δυσκολιών στη διεπιστημονική συνεργασία.  Τα διλλήματα αυτά εν μέρει εξηγούν και το γιατί οι ΚΛ δεν υιοθετούν απλές - πρόχειρες λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν όσοι απευθύνονται σε αυτούς.  Κάθε περίπτωση θα πρέπει να εξετάζεται με βάση τις ιδιαιτερότητες της, οι οποίες αναλύονται διεξοδικά (εκτίμηση)  Σκιαγραφούνται προσεχτικά βήματα – ενέργειες που επιχειρούν να ανταποκριθούν σε αυτές (παρέμβαση)  οι οποίες συνεχώς επανεκτιμώνται (αξιολόγηση). Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Μεταξύ ατόμου και κοινωνίας  Πρόκειται για μια διαδικασία που χαρακτηρίζεται από ευαισθησία, αλλά και τεκμηρίωση με βάση τις ιδιαιτερότητες, τα χαρακτηριστικά και την πολυπλοκότητα της συγκεκριμένης περίπτωσης  και όχι στην εφαρμογή μια «συνταγής», που εφαρμόζεται σε όλες τις περιπτώσεις.  Στην ΚΕ δεν υπάρχουν συνταγές Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Οι ΚΛ κάνουν τη ‘βρόμικη δουλειά’ της κοινωνίας  Η ΚΕ μπορεί να ειδωθεί και ως μια δράση που επιχειρεί να αποκαταστήσει τα προβλήματα, τις παραλείψεις, τα κενά, τις αδικίες και τις αποτυχίες άλλων πολιτικών και συστημάτων. π.χ.:  Η παραμέληση ή η κακοποίηση των ηλικιωμένων, που μαρτυρά την αποτυχία των σύγχρονων κοινωνιών να φροντίσουν και να εξασφαλίσουν την αξιοπρεπή διαβίωση των ηλικιωμένων μελών τους  Η παραβατική συμπεριφορά που μαρτυρά την αποτυχία του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά και της κοινωνίας γενικότερα να προσφέρει ανεμπόδιστη πρόσβαση στο δημόσιο αγαθό της Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Οι ΚΛ κάνουν τη ‘βρόμικη δουλειά’ της κοινωνίας  Η ιδρυματική περίθαλψη παιδιών, ως μια αποτυχία του συστήματος παιδικής προστασίας, με την ευρύτερη έννοια.  Υπό αυτό το πρίσμα η ΚΕ μπορεί να ειδωθεί και ως μια δράση του κράτους πρόνοιας που προσπαθεί να ‘επουλώσει’ ή να καλύψει αυτά που η κοινή γνώμη δεν θέλει να ξέρει, όπως η κακοποίηση παιδιών, η ενδοοικογενειακή βία, κλπ.  Επιπλέον, πολλοί άνθρωποι, οι οποίοι κατηγορούν τους εξυπηρετούμενους των ΚΛ ως ανεπαρκείς ή απατεώνες, επίσης κατηγορούν τους ΚΛ ως ευκολόπιστους και αφελής, που δεν αντιλαμβάνονται την πονηριά των πρώτων.  Συνεπώς, η δημόσια εικόνα της κοινωνικής εργασίας συχνά συνοδεύεται από αρνητικούς χαρακτηρισμούς και οι ΚΛ γίνονται αποδιοπομπαίοι τράγοι, κατηγορούμενοι για προβλήματα και ανεπάρκειες που περισσότερο έχουν να κάνουν με την ευρύτερη κοινωνική οργάνωση και δομή, παρά με τους ΚΛ ως άτομα. Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Οι ΚΛ κάνουν τη ‘βρόμικη δουλειά’ της κοινωνίας  Μολονότι και άλλα επαγγέλματα φροντίδας δέχονται κάποιες φορές κριτική, αυτή σπάνια φτάνει στο επίπεδο του αρνητισμού που έχει εκδηλωθεί για την ΚΕ και τη ‘βρόμικη δουλειά’ που κάνουν οι ΚΛ.  Αυτή λοιπόν είναι ακόμα μια διαφοροποίηση της ΚΕ από άλλα επαγγέλματα φροντίδας.  Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Δέσμευση στην κοινωνική δικαιοσύνη  Η ΚΕ αποτελεί ένα πεδίο ανοιχτό σε διαφορετικές ερμηνείες και ιδεολογικές τοποθετήσεις.  Μερικές, περισσότερο παραδοσιακές εννοιολογήσεις της ΚΕ, την τοποθετούν ως μια δράση που περιορίζεται στο άτομο και την οικογένεια του και όχι με ευρύτερα ζητήματα, όπως αυτό της κοινωνικής δικαιοσύνης.  Άλλες πάλι, θεωρούν ότι η δέσμευση για την προαγωγή της κοινωνικής δικαιοσύνης αποτελεί ένα κεντρικό ζήτημα της δράσης της ΚΕ και χαρακτηριστικό της γνώρισμα.  Αυτή σημαίνει ότι οι ΚΛ θα πρέπει να αναρωτιούνται και να κατανοούν την ανισότητα, την εσωτερικευμένη καταπίεση, τις επιπτώσεις της κοιν. αδικίας και τις σχέσεις καταπίεσης και να αναμετρούνται με τις ατομικές, θεσμικές και δομικές διακρίσεις και ανισότητες. Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Δέσμευση στην κοινωνική δικαιοσύνη  Αυτή η κριτική οπτική, δεδομένης και της θέσης της ΚΕ ανάμεσα στα προσωπικά και τα ευρύτερα κοινωνικά ζητήματα, είναι απαραίτητη.  Σε διαφορετική περίπτωση υπάρχει ο κίνδυνος η δράση μας να ενισχύει και να διαιωνίζει τις υφιστάμενες ανισότητες και την αδύναμη θέση των ευάλωτων μελών της κοινωνίας.  Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει ουδέτερη στάση για τους ΚΛ. Το να μην αναγνωρίζουμε για παράδειγμα την εμπειρία του ρατσισμού που έχει βιώσει ένας εξυπηρετούμενος λόγω του διαφορετικού χρώματος δέρματος ή της εθνοτικής του καταγωγής, κλπ., αναμένεται να δημιουργήσει συγκρούσεις, υποτιμά την εμπειρία του, τις αξίες και το διαφορετικό τρόπο ζωής, ενώ αναπαράγει την αδύναμη θέση του ίδιου και περνά το μήνυμα, ότι οι ανάγκες του δεν έχουν θέση στη ‘δική μας’ κοινωνία. Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Δέσμευση στην κοινωνική δικαιοσύνη  Αντίθετα, ο ΚΛ που αναγνωρίζει την ανισότητα και τις σχέσεις εξουσίας που υπάρχουν, έχει την ευκαιρία να εργαστεί για την ενδυνάμωση των εξυπηρετουμένων δια μέσου της ισότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης.  Ασφαλώς ζητήματα ισότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης δεν απασχολούν αποκλειστικά και μόνο τους ΚΛ. Ωστόσο, κατέχουν κεντρική θέση στην ΚΕ και είναι δύσκολο να αναγνωρίσει κανείς την ανθρωπιστική φύση της ΚΕ, χωρίς τη δέσμευση όλων όσων την ασκούν στον καθημερινό αγώνα για την καταπολέμηση της ανισότητας και της αδικίας, που αποτελούν σημαντικό μέρος των κοινωνικών προβλημάτων που επιχειρούμε να αντιμετωπίσουμε. Τι είναι η Κοινωνική Εργασία; Διαφορές με άλλα επαγγέλματα φροντίδας:  Η ΚΕ είναι μια διακριτή επαγγελματική δραστηριότητα, η οποία συνδέεται αλλά και ταυτόχρονα διαφοροποιείται από άλλα σχετικά επαγγέλματα.  Είναι διακριτή σε ότι αφορά:  Τα θεσμικά της καθήκοντα  Την πρόκληση να αντιμετωπίζει τις εντάσεις που δημιουργεί η εξισορρόπηση της φροντίδας και του ελέγχου  Τα διλλήματα που αναφύονται μεταξύ ατόμου και κοινωνίας  Την ανάγκη να κάνει τη ‘βρόμικη δουλειά’  Τη δέσμευση της στην προαγωγή της κοινωνικής δικαιοσύνης Τι είναι η ΚΕ; Κοινά σημεία με άλλα επαγγέλματα φροντίδας:  Η ΚΕ είναι ένα από τα πολλά επιστημονικά πεδία και επαγγέλματα που ασχολούνται με την υγεία και την ευημερία του πληθυσμού ή συγκεκριμένων ομάδων του πληθυσμού μιας κοινωνίας και συνεπώς υπάρχουν αρκετά κοινά σημεία με άλλους επαγγελματίες υγείας, φροντίδας, και γενικώς όσους ασχολούνται με τον άνθρωπο και τις ποικίλες ανάγκες του. → Τι είναι η ΚΕ; Κοινά σημεία με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Ουμανισμός  Η «ανθρώπινη» προσέγγιση αποτελεί ένα βασικό συστατικό στοιχείο τόσο της ΚΕ όσο και άλλων επαγγελμάτων.  Ωστόσο υπάρχουν συγκρούσεις μεταξύ της προσωπικής δέσμευσης ενός ατόμου/επαγγελματία στις ανθρωπιστικές αξίες και του ρόλου του ως εργαζόμενου μιας υπηρεσίας, ενός συχνά μεγάλου και γραφειοκρατικού φορέα.  Μια από τις πιθανές επιπτώσεις είναι να χάσει αυτές τις αξίες μέσα στις καθημερινές και συχνά δαιδαλώδεις διαδικασίες, την καθημερινή ρουτίνα και τις τυπικές πρακτικές. Τι είναι η ΚΕ; Κοινά σημεία με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Ουμανισμός  Μια κοινή πρόκληση που αντιμετωπίζουν όλοι όσοι ασκούν τέτοιου είδους επαγγέλματα είναι να διατηρήσουν αυτή την ανθρώπινη οπτική, προσπαθώντας να ισορροπήσουν μεταξύ των απαιτήσεων και των συμφερόντων του φορέα τους από τη μια πλευρά και των αναγκών του εξυπηρετούμενου ή και των αξιών του επαγγέλματος τους, από την άλλη.  Σε αυτές τις περιπτώσεις πολύτιμη είναι η συμβολή της εποπτείας, αλλά και η προσωπική εγρήγορση του καθενός επαγγελματία που οφείλει να αντισταθεί στην παγίδα της ρουτίνας και στην υιοθέτηση μιας τεχνοκρατικής πρακτικής. Τι είναι η ΚΕ; Κοινά σημεία με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Η επαγγελματική γνώση  Όπως θα δούμε και στη συνέχεια οι ΚΛ αντλούν από ένα ευρύ πεδίο γνώσης προκειμένου να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις καθημερινές προκλήσεις της δουλειάς τους.  Μέρος αυτής της γνώσης μπορεί να μοιράζεται μεταξύ των διαφορετικών επαγγελμάτων (π.χ. τεχνικές επικοινωνίας), ενώ υπάρχει και η εξειδικευμένη γνώση που αφορά τα επιμέρους επαγγέλματα.  Πολλοί δεν αντιλαμβάνονται το βάθος και την έκταση της γνώσης από την οποία αντλούν τόσο η ΚΕ όσο και εν γένει τα επαγγέλματα φροντίδας, γιατί θεωρούν ότι η παροχή φροντίδας δεν απαιτεί ιδιαίτερες γνώσεις ή δεξιότητες. → Τι είναι η ΚΕ; Κοινά σημεία με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Η επαγγελματική γνώση  Σε κάποιες περιπτώσεις αυτό οφείλετε και στα στερεότυπα που συνοδεύουν την απασχόληση σε σχέση με το φύλο:  Η ‘απαιτητική’ δουλειά (πολλές και σημαντικές δεξιότητες, γνώσεις, π.χ. ιατρός, δικηγόρος, κλπ.) έχει συνδεθεί κυρίως με το αντρικό φύλο,  Ενώ τα λιγότερο απαιτητικά και περισσότερο ‘πρακτικά’ επαγγέλματα (λιγότερες δεξιότητες, γνώσεις) με το γυναικείο.  Ανεξάρτητα από τα αβάσιμα αυτά στερεότυπα, γεγονός είναι ότι εν γένει στα επαγγέλματα φροντίδας, αλλά και ειδικότερα στην ΚΕ, η καλή πρακτική εξαρτάται από την επαρκή κατανόηση και αξιοποίηση ενός ευρύ πεδίου γνώσεων. Τι είναι η ΚΕ; Κοινά σημεία με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Δεξιότητες  Αναμφισβήτητα η γνώση από μόνη της δεν αρκεί για την πρακτική της εφαρμογή. Απαιτείται και ένας αριθμός δεξιοτήτων προκειμένου οι επαγγελματίες να κωδικοποιήσουν τη θεωρία και να τη αξιοποιήσουν στη πράξη.  Είναι γεγονός ότι στην ΚΕ απαιτούνται πολλές δεξιότητες και κάποιες από αυτές πρέπει να αναπτύσσονται σε αρκετά υψηλό επίπεδο.  Δεξιότητες επικοινωνίας, σχεδιασμού, ανάπτυξης της αυτοπεποίθησης, κλπ.  Ενδεχομένως κάποιες από αυτές χρησιμοποιούνται και από άλλους στην καθημερινότητα τους. Ωστόσο, η άσκηση της ΚΕ απαιτεί την ανάπτυξη τους πέρα από αυτό το επίπεδο. Τι είναι η ΚΕ; Κοινά σημεία με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Αξίες  Οι αξίες μπορεί να είναι κάτι πολύ προσωπικό για τον καθένα μας, αν και μπορούν επίσης να μοιράζονται από μια ομάδα ανθρώπων με κοινούς στόχους, όπως είναι τα μέλη μιας επαγγελματικής ομάδας.  Στην ΚΕ οι αξίες παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο τόσο στην εκπαίδευση και τη σχετική βιβλιογραφία όσο και στην επαγγελματική της εφαρμογή.  Όπως θα δούμε και σε επόμενο μάθημα, η ΚΕ έχει μια διακριτή βάση αξιών, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κοινά σημεία με άλλα επαγγέλματα και επιστημονικά πεδία.  → Τι είναι η ΚΕ; Κοινά σημεία με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Αξίες  Οι αξίες είναι ένα σώμα παραδοχών και αρχών που:  Προσανατολίζουν τη δράση μας  Προσφέρουν ένα πλαίσιο κατανόησης της επαγγελματικής πρακτικής  Προσφέρουν κριτήρια με βάση τα οποία αξιολογούμε την καταλληλότητα συγκεκριμένων ενεργειών.  Δίδουν κίνητρο και μας δεσμεύουν  Είναι σημαντικό να έχουμε συναίσθηση το ποιες είναι οι αξίες μας, έτσι ώστε να μπορούμε να αξιολογούμε το πώς επιδρούν στην καθημερινή πρακτική μας. Τι είναι η ΚΕ; Κοινά σημεία με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Επαγγελματική κρίση και λογοδοσία  Όπως έχουμε πει οι ΚΛ λειτουργούν μέσα σε ένα συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο (κανόνες, νόμοι, κλπ), ενώ οι συγκεκριμένες πολιτικές που εφαρμόζονται παρέχουν ένα πλαίσιο αποκωδικοποίησης αυτού του θεσμικού πλαισίου.  Ωστόσο, η πολυπλοκότητα τη ζωής των ανθρώπων και οι ποικίλες ερμηνείες που μπορούν να δοθούν για αυτές καθιστούν αναγκαία την επαγγελματική κρίση, την ακεραιτότητα και τις δεξιότητες ενός εκπαιδευμένου επαγγελματία.  Η επαγγελματική κρίση των ΚΛ:  Αναπόφευκτά σχετίζεται με τις αξίες  Έχουν επιπτώσεις και ρίσκο  Καθιστούν τον επαγγελματία υπόλογο για τις ενέργειες του Τι είναι η ΚΕ; Κοινά σημεία με άλλα επαγγέλματα φροντίδας: Επαγγελματική κρίση και λογοδοσία  Η κρίση του επαγγελματία δεν θα πρέπει να ταυτίζεται με το να είναι κανείς επικριτικός.  Οι αποφάσεις (κρίσεις), όπως και η λογοδοσία, αποτελούν σημαντικό μέρος της δουλειάς του ΚΛ, ο οποίος συχνά έρχεται αντιμέτωπος με την αβεβαιότητα και την πολυπλοκότητα της ζωής των ανθρώπων. Ωστόσο, «μαγικές συνταγές» για το τι θα πρέπει να κάνει δεν υπάρχουν.