MAE AEAURNIAE A, £65 Ires MANT 5 y MS ^T A A j (ic A As * Tro t NS Pu j £5 PAPOM, " 2 PUE " TUR 24 34 ; ATE à : m 1f VA X hn A MM MANT) 4 o i RA Ua PG C vovit TU UNT FTU d MA vw oA y e tin Lon A) AIO DU A d Sf QU o MAU D PS LIP T. qM De Praminibus p aniceis. - NL M s : E74 Dissertatio botanica altera, &oaoctorc Carolo. Bernardo. Trinius, Aug. Ross. lmp. archiat. —Eq. ord. scti Vlad, —Áead. sc. Petrop. 4od. Petropoli, i836. Ímpemsis acadeianiae Imperialis scieutia:au- Conventus academici jussu imprimatur. Nicolaus Fufs, Academiae perpetuus a Secretis. I. Àd theoriam additamentá quaedani, Sicut priori, ita et huic dissertationi ad theo riam spectantia quaedam praemittendi veniami petimus. Non solum enini reiteratà debetur responsio objectionibus, quibus theoria /nostra, in dissertatione priori emendata, praeclusivo quodam modo oppugnatur in diar. Goett, ann; 1923. P. 925 Sqq.; verum etiam, cum ea, quae theoriae illi superstruximus, quaeque non ter- minologiam solam, sed totius adeo familiae dispositionem, praeprimis autem generum atque specierum characteres constituendos |comple- ctuntur *) , non nisi ipsa theoria valente valeré gem À—— *) Quibus alioquin characteribus, qnales in dissertatione prioré prós posuimus, certe non ,,ab inscio artifice" sed bono consilio et ad iheoriae principia probe consulta stabilitis, ipsius humanissimi Cere 5ori$ plausum ferré contigit; mj. 4 tL d 'Iheoriam, possint; simul non inutile erit, theoriae illius materiam denuo excutiendo et ulterius illus- trando, commoda, quae ex ea res agrostogra- phica capere possit practica, integre exquirere, capta asseveranter tueri. Plurima autem, ne dicam omnis, in eo posita haberi potest novi discriminis ratio, quod eodem jure, quo altioribus attribuuntur plan- tis, folia et graminibus vindicanda censeat cla- rissimus critices illius auctor. — —Quae quidem, $i organa existimanda sint inter structuram co- tyledonum rudem florisque perfectissimam me- dia, et vasorum, in illarum parenchymate far- ctissimo nullorum, in hujus tenerrimis petalis tandem elaboratissimorum, implicatissimam ma- terias florales praeparantem anastomosin curan- tia; tum graminum squamae illae elongatae, quae, analogia quadam a reliquis planus de- sumta, foliorum nomen ferre solent, organis istis. certissime non adnumerari possunt. Si vero definitio foliorum illa magis arridet, quae, ex ingeniosissimi GirTHEI theoria de plantarum metamorphosi petita, ab acutissimo OKEniO0, illustrativo potius quam dogmatico modo, pro- posita, deinde qua dogma absolutum in recen- t. zd Theoriam. 5 - * .* 5 ttorum compendia transut, organi nimirum pe- ripherici, totius corporis vegetabilis systemata in plano expandentis "); tum huic dogmati ad- dictus cl. censor definitionem illam sententia nostra de graminum foliis qua squamis florali- bus, tantum in orbe adhuc vegetativo vigenti- bus et elongatis, funditus everti minus fauste obtinere videtur, cum singulas quaslibet gra- minei corporis partes pari, ideoque folia illa sic dicta internodiorum ipsorum matura prae- dita esse, expressis verbis declaraverimus. Omne vegetabile eo tendit, ut speciem suam reproducat. Quod etsi gemmis perinde ac se- mine effici posse videatur ; tamen illae, ulte- rius explicatae, novum individuum quidem, at *) Quae a cel. Oxzxio. (Lehrb. d. Nat. Phil. II. p. 72 no. t144— 1146) ita expressa: ,,Ein Blatt ist eine ganze Pflanze mit allen Systemen und PFormationen, mit Fasern, Zellen, Stengel, "esten, Zweigen, Hinde" — ,,Ein Haum, dessen deste oder Faserbündel alle in eincr Ebene liegen" — ,,In der F'ertheilung der iBlattrippen ist die innere 24nordnung der Holzbündel im Stamme aie durch das anatomische Messer vor 44ugen gelegt" — »Das Blatt ist die Inhaltsanzeige des Stammes" — ab ill. Ngzs As EszwsEck (Handb. d. Bot. I. p. 40r) dogmatice ita concepta: ,»Blàtter sind diejenigen dussern Organe der Pflanze, in welchen sich die Systeme peripherisch zur Flàche zu entfalten. streben"" a cl. censore nostro his verbis abstrusioribus redduntur: £i verivherisches zur Fláchenbildung strebendes Pflanzenorgan." * Á 4. z4d Theoriam. istud, vegetationis suae culmen forte non ii procreato semine attingens, pro se semper im- perfectum sistunt. — Quare seminis procreatio ultimus semper vegetabilis finis est. — Quo ut perveniant, varias, longiorem illa, breviorem haec, percurrunt vegetabilia vias. Cujus itine- ris orbitae designantur vasis, quae aut recta sunt et simplicissima, aut anastomoseos maean- dris vario modo obliquata. His refertae plan- tae metamorphoses subeunt praevias; illa plus minusve recta ad terminum tendunt: itineris ipsius spatio orbem plantae vegetativum, ter- mino reproductivum sistente. — — Itaque natu- ram vegetabilis non indicat solum sed efficit vasorum status. Quae, quam diu, in partibus absolutis, eandem servant et complexionem, et directionem, et positionem, idem constituunt organon; mutatis vero rationibus ists, varia componunt organa illa; quae in plantis altio- ribus foliorum, stipularum, calycis, corollae, nectariorum, nomine veniunt. Atqui vel in ipsa primaria quae e graminum semine emer- git vaginula, vasa eadem simplicissima et recta excurrentia (imo, ut in ipsius perianthii valvula superiori, bina) animadvertuntur, qualia et extremae demuni valvulae floralis haud secus 1 — 44d Theoriam. 5 ac artüculi cum squama sua culmei cujusvis substantiam percurrunt. — Verum haec in sin- gulis graminum partibus eadem vasorum con- structio non sola partium omnium aequalitatem comprobat; sed terminantur quoque sub novo quovis articulo vasa, in corpus illud vermicu- lare chaoticum dissoluta, quod vasorum in in- ternodium subsequens transitum neutiquam per- mittit, Quare vasa terminata et ipsum termi- nant internodium et absolvunt, nunc contra- ctum nunc tumescens in nodum illum, qui internodio superiori fulcro et quasi radici est, ita, ut haud inepte dicatur: culmum grami- neum efüci e totidem rhizomatibus cauligeris altero super alterum positis (sive, quod eodem redit, individuis, tantum non semini- sed pro- li- feris), quot nodos habeat. ") liaque e radice emergens internodium vel ipsum primarium, ceu individuum suo modo absolutum, plantam quasi integram repraesen- tare dicendum est. Quae autem sunt indivi- duum illud constituentia membra? partes sunt duae lineares involutae, altera inferior (superior *) Oxzx, I. Ll. no. 162r. 6 1. «4d 'heoriam. s. culmea), altera exterior (inferior s. vagina- lis). lllasemper, haec rarius in cylindrum per- fectum marginibus. coalitis confluit. Quid igi- tur hae duae individuum articulare efficientes partes, exacte alioquin homogeneae, esse exi- stimandae sunt? altera caulis? altera folium? quo jure? — at altiores antea prosequamur catenae culmeae, ut ita dicam, annulos. In media catena eosdem elongatos, in extrema, fere ut radici vicinos, abbreviatos observamus. Isti autem extremae catenae annuli, perinde ac inferiores, e duabus constant partibus, quae, eadem omnino ac illi structura gaudentes, mar- gines non amplius in cylindrum clausum con- jungunt, sed, concavae tantum, genitalia tan- dem evoluta cum subsequente semine inclu- dunt, talique modo floris nunc perfectam na- turam atque qualitatem suam palam faciunt. Quae modo ex Epiphystidis, simplicissimi quidem sed perfecti graminis, .constructione analytice perspecta, si synthetice conciperes, vegetabile haberes ex ima radice florem promo- vens, quale in ipsa quidem natura non datur. Flos enim, radici polariter oppositus, partis neutrius cujusdam s, articuli intermedit ope a 1. 4d 'hcoriam. 7 radice amotus esse debet. Nec desunt grami- num exempla, unico tantum interjecto articülo s. pedunculo perfectum [florem seminiferum supra radicem proferentium (JMilium amphicar- pom). Cuiusmodi vero vegetabile, ex ipsa ra- dice floriparum, ut gramen sit, nodiferum esse oportet. Nam cum squamae gramineae, quas florales esse diximus, proprie omnes va- ginales sint, vagina vero absque nodo cogitari nequeat "), gramen ipsum, qua tale, non nisi nodosum esse posse, sponte sequitur. Qua ratione simul nodi et internodia culmi grami- nei, h. e. interceptiones caulis completae et necessario vaginatae novaque singula inde orta individua, a nodis et internodiis sic. dictis altio- rum plantarum, quibuscum etiam a cl. cen- sore confunduntur, ultro discriminantur **). Jam cum culmus gramineus e veris atque genuinis internodiis h. e. articulis ex apice suo *) ,,7Mit dem Knoten ist das Scheidenblatt nothwendig gegeben" Oxzx l. 1l. no. 1622. **) Quamvis me non fugat, viro illi doctissimo folia Dicotyledoneo- rum e nodo potius eo, qui nodo eorum natali proxime antecedit, oriunda dici. Quae quidem res vel si ita se haberet, tamen altio- rem multo per se ipsa involveret foliorum Dicotyledoneorum me- tamorphosin, quam graminum vaginae ab internodio suo semper solutae, ut praesertim e fusius modo exponendis elucebit. 8 t. zd Theoriam. novum individuum evolventibus compositus sit, quodvis vero internodium e duabus constet partibus homogeneis; utraque harum partium, pro situ suo aut centrali (superiori), aut exte- riori (inferiori), indeque dependente valore ve- getabili, pro se rursus singula ex apice suo evolvat necesse est novum internodium, formae matris peculiari respondens; — atque pars in- ternodii interior s. superior articulum novum culmeum, circumcirca clausum s. cylindricum, pars exterior s. inferior articulum marginibus, ut ipsa, liberis, in plerisque quidem planum, tamen et in plurimis involutum, emittit illum, quem Jaminam waginae dicimus : utraque ex in- terjecto nodo, tereti et perfecto in parte cul- mea, complanatiori aut semicylindrico et mi- nus absoluto in parte vaginali, ubi callum ge- nicularem plerumque referre solet. *) Pars autem culmea s. centralis, succo atque vi ge- netrice demumque seminifera proprie et unice praegnans, tot percurrit evolutionis reiteratae *) Pharus, ro graminum familia alioquin. quodammodo peregrinus, nervum vaginae carinalem nervosque adjacentes, loco callositatis illikss, tantum in pseudopetiolum compactissimos habet; attamen vagina et ligula, callum genicularem legitime postulantes (v. infra), et im Pharo distinctissimae sunt. ! n dd Theoriam. 9 etadia, quot illi a praeside et per totam crea- tionem augusta Symmetria praescribuntur ; dum vagimmarum, extus positarum et, ob ipsam hanc positionem, numquam seminiferarum sed teg- mina tantum praebentium, vis prolifera unica exhauritur propagine, eaque nulla amplius vi productiva praedita, sed sub viribus vegetativis in ila praevalentibus aborüente, nec nisi la- minam illam promovente, quae, pro se qui- dem internodii extremi, ideoque tegminis flo- ralis graminei ipsius naturam prae se ferens, ligulae tantum, valvulam locustarum superio- rem quodammodo revocanüs, notulam ali- quam floralem gignere valet. Quae cum notae partium internodiorum characteristicae sint, ubique, vel in extremi tandem floris squamis, aeque easdem inveniri oportet. In quo hoc antea observandum : ve- ram alteram internodi cujusvis partem esse vagmam, nodo appertinentem, neque vero la- minam, quae vaginae est epiphysis. Ex quo sequitur, squamas proprie demum f[loriferas, exteriores nimirum s. inferiores, vaginulas ju- dicandas esse, nec laminas. Sicuti vero pars quaevis internodiolorum demum floralium inte- 10 Ln 4d lheoriüam. rior $. culmea, ad terminum aliquem symme- tricum usque, apice suo novum fert nodiolum proliferum *), ita et vaginulas illas, quae squa- mas Íílorales constituunt, aut lamina ipsa aut ejusdem saltem rudimento terminatas iri cre- dere fas est. Cum autem graminum perplu- rium vaginae Ipsissimi culmi superiores minime raro laminam aut brevissimam et pusillam tan- tum, imo quandoque vix ullam ferant; non mirum est, eandem in squamuüs ipsis floralibus aut penitus desiderari, aut sub processus cu- jusdam analogi forma latentem quaeri debere. Nam ut valvulas taceam, quas in Dactyli repente vivipara reapse laminatas vidit cl. RAsPAIL, apex | ille, in quibusdam graminibus totus (v. gr. in Phleis, -4lopecuro uiriculato, al), vasis in eo- dem contractissimis, in appendicem quemdam seu cornu laminae analogum, excurrit ; in aliis, lisque plurimis, (v. gr. in Bromis, Festucis) nervum dorsalem, quasi spinam laminae exbi- bentem, longiorem brevioremve, setiformem *| Procurrentem in ipso compactissimo et retusissimo ca//o (Diss. r. Cap. I. S. 18) nunc in mucronulum tantum, nunc in processum olim flosculi secundi rudimentum dictum, aut mulicum, aut iterum internodiolo coronatum. — Qui ceterum callus distinctissimum constrictionis illius, quae omnem, praesertim floris ultimam, ex- pansionem internodii antecedit, exemplum pracbet. t. d Theoriam. JI emittit. — —Qua ratione simul quaestiones illae de armis valvularum Multiflororum perfectorum terminalibus, nec non de glumis Uniflororum quorumdam setigeris, in Diss. 1. p. 105 pro- positae, aliquo modo solutae videri possunt: quippe Mulüflora, ob ipsam eorum perfectio- nem et materiae forniativae ditissimam supel- lectilem, valvulas omnes. setiferas, |Uniflora autem materiam plasticam pauperiorem non flosculorum copia exhaustam, sed in glumis ipsis uberius dotatis depositam habere, ideoque laminarum evolutionem utraque molita esse 'existimarl poterunt. *) Quo pacto gramineum, ut audit, folium tribus compositum videmus parübus, in nullo alio vegetabili eodem modo obviis atque ita invicem conspirantibus, ut altera absque altera *) Qua setarum theoria prior de armorum significatione, in Fund. Agr. Cap. V. proposita, neutiquam aboletur. Nam in simplicis- sima graminum familia, legi eidem singula organa subjiciente, personatarum partium lusus ad unum eundemque typum undique redire oportet. Quaecumque, per se non perfecta, in Gramine aut imperfecte evolvenda, aut, hinc suppressa, inde compensanda erunt, simplicissimae vasorum s. nervorum distributioni obsecutura, utique nervorum, aut simplicis aut plurium una, nunc, ut in pilorum fasciculis, seorsim porrectorum; nunc, ut in aristis, com pactorum, formam induent. MORTE 12 t. «dd Theoriam. nulla sit: primum vagina, quae, nisl pro se potus internodii externi speciem sisteret, certe ad pedunculos magis quam ad petiolos refe- renda foret; deinde /amina, vel ob ipsius sub- jecti fuleimenti, quod non petiolus est *), in- dolem, altiorum plantarum foli naturae ex- perte; denique /igula, quae, nis reapse cum valvula floris superiori quidquam commune ha- beat, tamen gramineo illi sic dicto folio adeo peculiaris est, ut ob eam solam graminum squamae illae elongatae significationem propriam sibi postulare videantur. Nam quae in Carici- bus et affinibus nonnullis similis membranula invenitur ibi, ubi folium a culmo recedit, mera epidermidis prolongatione, et quidem ita for- matur, ut cauli, vaginae arctissime accum- bens, juvenile folium in loco illo, nullo pror- sus callo geniculari notato, adeo sibi aggluti- natum teneat , ut epidermidem interiorem, attra- *) Petiolum refert basis laminarum in nonnullis graminibus eximie latarum, qui vero nihil est nisi ipsa nervorum basis, aut, ut in Olyra, Pariana, compactissimorum, aut cum nervo medio ita confluentium, ut ex hoc originem ducere videantur; quae formatio distnctissima est in Panico plicato, paulo minus in PAaro. La- minae vero nervis ab ipsa basi, statim dilatata, discretis notatae, vel latissimae quidem, ut Panici JJ'alteri, latissimi ,al. super allum genicularcm períecie sessilés sunt.