ΔΥΝΑΜΗ ΟΙ 48 Ν Ο Μ Ο Ι Τ Η Σ ROBERT GREENE Δ Y N A M H OI 48 Ν Ο Μ Ο Ι Τ Η Σ MIA ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ TOY JOOST ELFFERS Μετάφραση: Σοφία Λειβαδοπουλου εσοπιρον Αθήνα 2000 Τίτλος Πρωτοτύπου: “The 48 Laws of Power”, Robert Greene Copyright ©Robert Greene and Joost Effects, 1998 Πρώτη Έκδοση στα Αγγλικά: 1998, by Viking Penguin a member of Penguin Putnam Inc. Συγγραφέας: Robert Greene Επιμέλεια κειμένου: Βάσω Ηλιοπούλον Σελιδοποίηση - Layout Εξωφύλλου: Nirvana Grafix Εκτύπωση: Α. ΧΟΝΔΡΟΡΙΖΟΣ 8c ΣΙΑ Ο.Ε. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΣΟΠΤΡΟΝ, Αθήνα 1998 ISBN 960-7228-68-7 ©για την ελληνική γλώσσα σε όλο τον κόσμο Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του Ελληνικού Νόμου (Ν 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται απολύτως η άνευ γραπτής άδειας του εκδότη κατά οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο αντιγραφή φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός μετάφραση, διασκευή αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή (ηλεκτρονική μηχανική ή άλλη) και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου. Αθήνα, 1998 Athens, 1998 Εκδόσεις ΕΣΟΠΤΡΟΝ ESOPTRON Publications Γ. Π. ΒΟΥΔΟΥΡΗΣ IKE G. Ρ. VOUDOURISΙΚΕ Σταδίου 39, Αθήνα 39 Stadiou, Athens Τηλ: 210 32 36 852 Tel: 210 32 36 852 E-Mail: [email protected] E-Mail: [email protected] Κεντρική διάθεση Book distribution center Βιβλιοπωλείο “ΕΣΟΠΤΡΟΝ” “ESOPTRON” Bookstore Πεσμαζόγλου 5, Αθήνα 5 Pesmazoglou, Athens (Στοά του Βιβλίου) (Stoa tou Vivliou) Τηλ: 210 33 11 226 Tel: 210 33 11 226 copyright © ESOPTRON publications A Treasury of Jewish Folklore, Nathan Ausubel. Copyright © 1948, 1976, by Crown Publishers, Inc. Ξανατυπώθηκε με την άδεια της Crown Publishers, Inc. The Chinese Looking Glass, Dennis Bloodworth, Copyright © 1966, 1967 by Dennis Bloodworth. Με την άδεια των Ferrar, Strauss και Giroux. THe Book of the Courtier, Baldesar Castiglione, μετάφραση George Bull, Penguin Books (London). Copyright © George Bull, 1967. The Golden Dream: Seekers of El Dorado, Walker Chapman, Bobbs-Merrill. Copyright © 1967 by Walker Chapman. The Borgias, Ivan Cloulas, μετάφραση Gilda Roberts. Franklin Watts, Inc. Copyright © 1987 by Librairie Artheme Fayard. Copyright μετάφρασης © 1989 by Franklin Watts, Inc. Various Fables from Various Places, επιμέλεια Diane Di Prima. Capricorn Books / G.P. Putnam s Sons © 1960 G.P. Putnam’s Sons. Armenian Folk-tales and Fables, μετάφραση Charles Downing. Oxford University Press. © Charles Downing 1972. The Little Brown Book of Anecdotes, επιμέλεια Clifton Fadiman. Little, Brown and Company. Copyright © 1985 by Litde, Brown and Company (Inc.) The Power of the Charlatan, Grete de Francesco, μετάφραση Miriam Beard. Copyright, 1939, by Yale University Press. Με την άδεια του Yale University Press. The Oracle: A Manual of the Art of Discretion, Baltasar Gracian, μετάφραση L.B. Walton. Orion Press. Behind the Scenes of Royal Palaces in Korea (Yi Dynasty), Ha Tae-hung. Copyright © 1983 by Ha Tae-hung. Με την άδεια του Yonsei University Press, Seoul. The Histories, Herodotus, μετάφραση Aubrey de Selincourt, αναθεώρηση A.R. Burn. Penguin Books (London). Copyright © the Estate of Aubrey de Selincourt, 1954. Copyright © A.r. Burn, 1972. Hollywood, Garson Kanin (Viking). Copyright © 1967, 1974 by T.F.T. Corporadon. Fables from Africa, συλλέχτηκαν από τον Jan Knappert. Evan Brothers Limited (London). Collecuon © 1980 Jan Knappert. The Great Fables of All Nations, συλλέχτηκαν από τον Manuel Komroff. Tudor Publishing Company. Copyright, 1928, by Dial Press, Inc. Selected Fables, Jean de la Fontaine, μετάφραση James Michie. Penguin Books (London). Copyright μετάφρασης ©James Michie, 1979. The Romance of the Rose, Guillaume de Lorris, μετάφραση Charles Dahlberg. Princeton University Press. The Complete Essays, Michel de Montaigne, μετάφραση M.A. Screech. Penguin Books (London). Copyright μετάφρασης © M.A. Screech, 1987, 1991. A Book of Five Rings, Miyamoto Musashi, μετάφραση Victor Harris. Overlook Press. Copyright © 1974 bv Victor Harris. The New Oxford Annotated Bible with the Apocrypha, αναθεωρημένη έκδοση, επιμέλεια Herbert G. May και Bruce M. Metzger. Oxford University Press. Copyright © 1973 by Oxford University Press, Inc. Makers of Rome: Nine Lives, Plutarch, μετάφραση Ian Scott-Kilvert. Penguin Books (London). Copvright © Ian Scott- Kilvert, 1965. The Rise and Fall of Athens: Nine Greek Lives, Plutarch, μετάφραση Ian Scott-Kilvert. Penguin Books (London). Copyright © Ian Scott-Kilvert, 1960. Cha-no-yu:The Japanese Tea Ceremony, A.L. Sadler. Charles E. Tuttle Company. © 1962 by Charles E. Tuttle Co. Amoral Politics: The Persistent Truth of Macliiavellism, Ben-Ami Scharfstein. State University of New York Press. © 1995 State University of New York. Caravan of Dreams, Idries Shah. Octagon Press (London). Copyright © 1970, 1980 bv Idries Shah. Tales of the Dervishes, Idries Shah. Copyright © Idries Shah, 1967. Χρησιμοποιήθηκε κατόπιν αδείας της Penguin Putnam Inc. και Octagon Press (London). The Craft of Power, R.G. H. Siu. John Wiley & Sons. Copyright © 1979 by John Wiley & Sons. Inc. The Subtle Ruse: The Book of Arabic Wisdom and Guile, μετάφραση Rene R. Khawam. East-West Publicadons. Copyright © 1980 Αγγλική μετάφραση East-λ Vest Publicadons (U.K.) Ltd. The Art of War, Sun-tzu, μετάφραση Thomas Cleary. Shambhala Publications. © 1988 by Thomas Cleary. The Art of War, Sun-tzu, μετάφραση Yuan Shibing. © 19S7 by General Tao Hanshang. Χρησιμοποιήθηκε κατόπιν αδείας της Sterling Publishing Co.. Inc., 387 Park Avenue South, New York. NY 10016. The Histoiy of the Peloponnesian War, Thucydides, μετάφραση Rex Warner. Penguin Books (London). Copyright μετάφρασης Rex Warner, 1954. The Thurber Carnival, James Thurber. Harper Collins, Copyright 1945 by James Thurber. The Court Artist: On the Ancestiy oj the Modem Artist, Martin Warnke, μετάφραση David McLintock. © μετάφρασης Maison des Sciences de Γ Homme και Cambridge University Press 1993. Κατόπιν αδείας του Cambridge University Press. The Game and “Yellow Kid” Weil: The Autobiography of the Famous Con Artist όπως την αφηγήθηκε στον W.T. Brannon. Dover Publications. Copyright © 1948 by W.T. Brannon. Στην Άννα Μπίλερ και στους γονείς μου R. G. Στην Πατ Στάιρ, στον Ανδρέα Λάντσοψ και στη Μιέν Έλψερς J. Ε. I Ε Υ Χ Α Ρ Ι Σ Τ Ι Ε Σ Πρώτα θα ήθελα να ευχαριστήσω την Άννα Μπίλερ, η οποία με βοήθησε στην επιμέλεια και στην έρευνα αυτού του βιβλίου και της οποίας οι πολύτιμες γνώσεις έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη μορφή και στο περιεχόμενο των 48 Νόμων. Η υλοποίηση του έργου αυτού δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τη βοήθεια της. Πρέπει επίσης να ευχαριστήσω τον αγαπητό μου φίλο Μίκιελ Σβάρτς ο οποίος μου κίνησε το ενδιαφέρον για τη σχολή τέχνης Φαμπρίκα στην Ιταλία και ο οποίος εκεί μου σύστησε τον Τζουστ Ελφερς, το συνεργάτη και παραγωγό των 48 Νόμων της Δύναμης. Ο Τζουοτ και εγώ, είδαμε μέσα στο συνωμοτικό κόσμο της Φαμπρίκα, τη διαχρονικότητα του Μακιαβέλι και το βιβλίο προέκυψε ως αποτέλεσμα των συζητήσεων μας. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Ανρί Λε Γκουμπέν, ο οποίος για πολλά χρόνια με τροφοδοτούσε με Μακιαβελικά ανέκδοτα για τους πολυάριθμους Γάλλους, οι οποίοι έπαιξαν τόσο σημαντικό ρόλο σε αυτό το βιβλίο. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω τους Λες και Σουμίκο Μπίλερ, οι οποίοι μου δάνεισαν βιβλία για την Ιαπωνική ιστορία από τη βιβλιοθήκη τους και με βοήθησαν στο τμήμα του βιβλίου μου σχετικά με τη Γιαπωνέζικη Τελετή του Τσαγιού. Πρέπει επίσης να ευχαριστήσω και την καλή μου φίλη Ελίζαμπεθ Γιανγκ την οποία συμβουλεύτηκα σε θέματα Κινεζικής Ιστορίας. Ενα βιβλίο σαν και αυτό βασίστηκε ιδιαίτερα σε μελέτες και έρευνες, γι’ αυτό και νοιώθω ιδιαίτερη ευγνωμοσύνη για τη βιβλιοθήκη UCLA Research Library. Πέρασα υπέροχες ημέρες περιπλανώμενος στους διαδρόμους της και ερευνώντας τις ασύγκριτες συλλογές της. Οι γονείς μου Λορέτ και Στάνλι Γκριν αξίζουν άπειρα ευχαριστώ για την υπομονή και την υποστήριξή τους. Και επίσης δεν πρέπει να ξεχάσω να αποτείνω φόρο τιμής στο γάτο μου, τον Μπόρις, που μου έκανε συντροφιά στις ατελείωτες ημέρες του γραψίματος. Κλείνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους εκείνους τους ανθρώπους στη ζωή μου που έπαιξαν το παιχνίδι της δύναμης για να με χειριστούν, να με βασανίσουν και να μου προκαλέσουν πόνο όλα αυτά τα χρόνια, με τόση επιδεξιότητα. Δεν σας κρατώ κακία και σας ευχαριστώ που με βοηθήσατε να εμπνευστώ τους 48 Νόμους της Δύναμης. Ρόμπερτ Γκριν Επιπλέον θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τη Σούζαν Πήτερσεν και τη Μπάρμπαρα Γκρόσμαν, εκδότες της Penguin, διότι πίστεψαν σε αυτό το βιβλίο, τη Μόλι Στερν, η οποία επέβλεψε το όλο εγχείρημα για λογαριασμό της Penguin, τη Σοφία Μιούρερ, για το νέο της κλασικό σχέδιο, τον Ντέιβιντ Φράνκελ για την επιμέλεια του κειμένου, τον Ρόνι Άξελροντ, τη Μπάρμπαρα Κάμπο, τη Ζέι Ζίμετ, τον Τζο Τγκλ, τον Ράντα Πάντσαμ, τη Μαρί Τιμέλ, τον Μάικλ Φραγκνίτο και τον Ενγκ Σαν Κχο. Ρόμπερτ Γκριν Τζουστ Έλχρερς viii ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΟΛΟΓΟΣ σελ. 19 ΝΟΜΟΣ 1 σελ. 29 ΠΟΤΕ ΜΗΝ ΕΠΙΣΚΙΑΖΕΙΣ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ ΣΟΥ Πάντα να κάνεις τους προϊσταμένους σου να νοιώθουν ανώτεροι από εσένα. 'Οταν προσπαθείς να τους ευχαριστήσεις και να τους εντυπωσιάσεις, μψ το παρακάνεις στην επίδειξη των ταλέντων σου, διότι μπορεί να κατορθώσεις ακριβώς το αντίθετο - δηλαδή να τους εμπνεύσεις φόβο και ανασφάλεια. Κάνε τους ανώτερους σου να φαίνονται περισσότερο έξυπνοι από ό,τι είναι και θα αποκτήσεις τεράστια δύναμη. ΝΟΜΟΣ 2 σελ. 38 ΜΗ ΔΕΙΧΝΕΙΣ ΜΕΓΑΛΗ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ ΣΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΣΟΥ, ΜΑΘΕ ΠΩΣ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΣ ΤΟΥΣ ΕΧΘΡΟΥΣ ΣΟΥ Να είσαι επιφυλακτικός απέναντι στους φίλους σου. Θα σε προδώσουν πιο γρήγορα και πιο εύκολα, αν προκαλείς το φθόνο τους. Επίσης γίνονται κακομαθημένοι και τυραννικοί. Αλλά προσέλαβε έναν πρώην εχθρό και θα είναι πιο πιστός και από ένα φίλο, διότι πρέπει να αποδείξει περισσότερα. Στην πραγματικότητα, έχεις περισσότερα να φοβηθείς από φίλους παρά από εχθρούς. Αν δεν έχεις εχθρούς, βρες τρόπο να κάνεις. ΝΟΜΟΣ 3 σελ. 48 ΑΠΟΚΡΥΨΕ ΤΙΣ ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ΣΟΥ Να μψ αποκαλύπτεις ποτέ τα κίνητρα των πράξεών σου, ώστε οι γύρω σου να βρίσκονται στο σκοτάδι και να αμφιβάλλουν για το τι πρόκειται να κάνεις. Αν δεν έχουν καμία ένδειξη για τους σκοπούς σου, δεν μπορούν να πάρουν αμυντικά μέτρα. Αποπροσανατόλισέ τους όσο περισσότερο μπορείς, ρίξε στάχτη στα μάτια τους και όταν πια συνειδητοποιήσουν τις προθέσεις σου θα είναι πολύ αργά. ΝΟΜΟΣ 4 σελ. 67 ΠΑΝΤΑ ΝΑ ΛΕΣ ΛΙΓΟΤΕΡΑ ΑΠΟ Ο,ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ Όταν προσπαθείς να εντυπωσιάσεις τους ανθρώπους με τα λόγια σου, όσο πιο πολλά λες, τόσο πιο κοινότοπος φαίνεσαι και τόσο λιγότερο ελέγχεις την κατάσταση. Ακόμη και αν λες κάτι τετριμμένο, θα φανεί αυθεντικό α ν είσαι ασαφής, διφορούμενος και αινιγματικός. Οι ισχυροί άνθρωποι εντυπωσιάζουν και τρομοκρατούν με το να λένε λιγότερα. Όσο πιο πολλά λες, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να πεις κάτι ανόητο. ΝΟΜΟΣ 5 σελ. 74 ΤΟΣΑ ΠΟΛΛΑ ΕΞΑΡΤΩΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΟΛΗΨΗ - ΦΥΛΑΓΕ ΤΗΝ ΜΕ ΤΗ ΖΩΗ ΣΟΥ Η υπόληψη είναι ο θεμέλιος λίθος της δύναμης. Μπορείς με την υπόληψη και μόνο να εκφοβίσεις τους γύρω σου και να κερδίσεις. Από τη στιγμή όμως που θα τη χάσεις, γίνεσαι ευάλωτος και θα σου επιτεθούν από όλες τις μεριές. Κάνε την υπόληψή σου απρόσβλητη. Πάντα να βρίσκεσαι σε εγρήγορση για ν α αντιμετωπίσεις πιθανές επιθέσεις και πάντα να είσαι έτοιμος να τις αντικρούσεις πριν ακόμη συμβούν. Στο μεταξύ, μάθε να καταστρέφεις τους εχθρούς σου υποσκάπτοντας τη δική τους υπόληψη. Κατόπιν στ όσον παράμερα και άσε την κοινή γνώμη να τους κρεμάσει. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ix I ΝΟΜΟΣ 6 σελ. 83 ΦΡΟΝΤΙΣΕ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ ΠΑΣΗ ΘΥΣΙΑ Τα πάντα κρίνονται με βάση τις εντυπώσεις που δημιουργούν. Ό,τι δεν βλέπουμε, δεν μετράει. Επομένως μην επιτρέπεις στον εαυτό σου να χαθεί στο πλήθος η να θαφτεί στην λήθη. Ξεχώρισε. Φρόντισε να είσαι εντυπωσιακός, πάση θυσία. Αν φαίνεσαι πιο υπερβολικός, πιο ενδιαφέρων και πιο μυστηριώδης από τις άχρωμες και άτολμες μάζες, θα μαγνητίζεις την προσοχή. ΝΟΜΟΣ 7 σελ. 98 ΝΑ ΒΑΖΕΙΣ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ ΝΑ ΔΟΥΛΕΥΟΥΝ ΓΙΑ ΣΕΝΑ, ΑΛΛΑ ΠΑΝΤΑ ΝΑ ΚΑΡΠΩΝΕΣΑΙ ΕΣΥ ΤΟΥΣ ΕΠΑΙΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ Να χρησιμοποιείς τη σοφία, τη γνώση και το μόχθο των άλλων ανθρώπων για να προωθείς τους δικούς σου σκοπούς. Η βοήθεια αυτή όχι μόνο θα σου εξοικονομήσει πολύτιμο χρόνο και ενέργεια αλλά επιπλέον θα σου προσδώσει και μια θεϊκή αύρα αποτελεσματικότητας και ταχύτητας. Τελικά οι βοηθοί σου θα ξεχαστούν και θα μείνεις εσύ στη μνήμη. Ποτέ μην κάνεις κάτι μόνος σου, αν μπορούν να το κάνουν οι άλλοι για σένα. ΝΟΜΟΣ 8 σελ. 105 ΚΑΝΕ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ ΝΑ ΕΡΘΟΥΝ ΣΕ ΣΕΝΑ - ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕ ΔΟΛΩΜΑ ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ Οταν εξαναγκάζεις τον άλλο να προβεί σε κάποια ενέργεια, εσύ είσαι εκείνος που έχει τον έλεγχο. Είναι πάντα καλύτερα να κάνεις τον αντίπαλό σου να έρθει σε σένα και στην πορεία να εγκαταλείψει τα δικά του σχέδια. Δελέασε' τον με υποσχέσεις παραμυθένιων κερδών - και μετά κατατρόπωσέ τον. Τα χαρτιά είναι στα χέρια σου. ΝΟΜΟΣ 9 σελ. 113 ΚΕΡΔΙΖΕ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΣΟΥ, ΠΟΤΕ ΜΕ ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΜΑΧΙΕΣ Οποιοσδήποτε θρίαμβος που νομίζεις ότι απολαμβάνεις μετά από συζητήσεις και λογομαχίες, στην πραγματικότητα δεν είναι παρά μια Πύρρεια νίκη: Η αγανάκτηση, η οργή και η εχθρότητα που προκαλείς είναι δυνατότερες και διαρκούν περισσότερο από οποιαδήποτε στιγμιαία αλλαγή γνώμης. Δείχνεις ότι διαθέτεις πολύ μεγαλύτερη δύναμη, αν κάνεις τους άλλους να συμφωνήσουν μαζί σου μέσα από τις πράξεις σου, χωρίς να χρειαστεί να πεις ούτε μία λέξη. Δείξε με τις πράξεις σου, μην επεξηγείς και αναλύεις. ΝΟΜΟΣ 10 σελ. 121 ΠΡΟΣΟΧΗ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΜΟΛΥΝΣΗΣ: ΑΠΟΦΕΥΓΕ ΤΟΥΣ ΔΥΣΤΥΧΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΤΥΧΟΥΣ Μπορεί να πεθάνεις εξαιτίας της δυστυχίας κάποιου άλλου. Οι συναισθηματικές καταστάσεις είναι τόσο μεταδοτικές όσο και οι ασθένειες. Μπορεί να νοιώθεις ότι βοηθάς έναν άνθρωπο που πνίγεται, αλλά το μονο που κάνεις είναι να επισπεύδεις την δική σου καταστροφή. Οι άτυχοι μερικές φορές έλκουν την ατυχία επάνω τους και θα την έλκουν και επάνω σου. Να διατηρείς σχέσεις μόνο με τους ευτυχισμένους και τους τυχερούς. ΝΟΜΟΣ 11 σελ. 129 ΜΑΘΕ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΝΑ ΕΞΑΡΤΩΝΤΑΙ ΑΠΟ ΣΕΝΑ Για να διατηρήσεις την ανεξαρτησία σου πρέπει πάντα να σε χρειάζονται και να σε θέλουν. Οσο πιο πολύ εξαρτώνται από σένα, τόση περισσότερη ελευθερία θα έχεις. Αν κάνεις τους ανθρώπους να εξαρτωνται από σένα για την ευτυχία τους και την ευημερία τους, τότε δεν θα έχεις τίποτα να φοβηθείς. Μην τους διδάσκεις ποτέ αρκετά, ώστε να μη μπορούν να πορευτούν χωρίς εσένα. X ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΝΟΜΟΣ 12 σελ.138 ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΣ ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑ ΚΑΙ ΓΕΝΝΑΙΟΔΩΡΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΑΦΟΠΛΙΖΕΙΣ ΤΟ ΘΥΜΑ ΣΟΥ Μια αληθινή και ειλικρινής κίνηση θα καλύψει δεκάδες άτιμες κινήσεις. Οι ανοιχιόκαρδες χειρονομίες τιμιότητας και γενναιοδωρίας αφοπλίζουν ακόμη και τονς τιιο καχύποπτους ανθρώπους. Από τη στιγμή που η επιλεκτική σου τιμιότητα ανοίγει μια τρύπα στην πανοπλία τους, μπορείς να τονς εξαπατήσεις και να τονς χειριστείς όπως θέλεις. Ένα επίκαιρο δώρο - ένας Δούρειος Ίππος - θα εξυπηρετήσει τον ίδιο σκοπό. ΝΟΜΟΣ 13 σελ. 146 ΟΤΑΝ ΖΗΤΑΣ ΒΟΗΘΕΙΑ, ΕΠΙΚΑΛΕΣΟΥ ΤΗΝ ΙΔΙΟΤΕΛΕΙΑ ΤΩΝ ΑΛ\ΩΝ, ΠΟΤΕ ΤΗΝ ΕΥΣΠΛΑΧΝΙΑ ΤΟΥΣ Ή ΤΗΝ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΤΟΥΣ Αν χρειαστεί να στραφείς σ’ ένα σύμμαχο για βοήθεια, μη μπαίνεις στον κόπο να του θυμίσεις πως τον βοήθησες ή πως του έκανες κάποιο καλό στο παρελθόν. Θα βρει κάποιο τρόπο να σε αγνοήσει. Αντίθετα, μαζί με το αίτημά σου ή με την πρόταση σου για σύμπραξη, αποκάλυψε του κάτι το οποίο θα τον ωφελήσει και τόνισε' το όσο περισσότερο μπορείς. Θα ανταποκριθείμε ενθουσιασμό όταν δει ότι έχει να κερδίσει κάτι. ΝΟΜΟΣ 14 σεΧ. 154 ΚΑΝΕ ΤΟ ΦΙΛΟ, ΔΟΥΛΕΨΕ ΣΑΝ ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΣ Είναι βασικό να γνωρίζεις τον αντίπαλό σου. Χρησιμοποίησε κατασκόπους για να συγκεντρώσεις χρήσιμες πληροφορίες και θα είσαι ένα βήμα μπροστά. Καλύτερα ακόμη: Κάνε ο ίδιος τον κατάσκοπο. Στις κοινωνικές συναναστροφές, μάθε να βολιδοσκοπείς. Κάνε έμμεσες ερωτήσεις για να καταφέρεις τους ανθρώπους να αποκαλύψουν τις αδυναμίες τους και τις προθέσεις τους. Δεν υπάρχει περίσταση που να μην προσφέρεται γα κατασκοπεία. ΝΟΜΟΣ 13 σελ .161 ΣΥΝΤΡΙΨΕ ΤΟΝ ΕΧΘΡΟ ΣΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΑ Όλοι οι μεγάλοι ηγέτες από τον Μωυσή και μετά ήξεραν ότι ένας εχθρός που σπέρνει το φόβο πρέπει να συντρίβει (μερικές φορές το έμαθαν πληρώνοντας ακριβά). Αν αφψεις έστω και λίγη στάχτη να καίει, άσχετα με το αν σιγοκαίει, τελικά θα ξεσπάσει φωτιά. Θα χάσεις περισσότερα αν δεν τελειώσεις αυτό που άρχισες παρά αν προκαλέσεις ολοκληρωτική συντριβή: Αν δεν τον πατάξεις, ο εχθρός θα συνελθεί και θα θελήσει να εκδικηθεί. Κατατρόπωσε' τον όχι μόνο σωματικά αλλά και πνευματικά. ΝΟΜΟΣ 16 σελ. 170 ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕ ΤΗΝ ΑΠΟΥΣΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΑΥΞΗΣΕΙΣ ΤΟΝ ΣΕΒΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΠΟΛΗΨΗ ΠΟΥ ΣΟΥ ΤΡΕΦΟΥΝ Η πολύ μεγάλη κυκλοφορία κατεβάζει την τιμή: Οσο περισσότερο σε βλέπουν και σε ακούν, τόσο πιο κοινότοπος φαίνεσαι. Αν ήδη ανήκεις σε μια ομάδα, μια προσωρινή απόσυρση θα τους κάνει να μιλούν για σένα και να σε θαυμάζουν ακόμη περισσότερο. Πρέπει να μάθεις πότε θα αποχωρείς. Απόκτησε αξία μέσα από την απουσία. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ XI ΝΟΜΟΣ 17 σελ. 179 ΝΑ ΚΡΑΤΑΣ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ ΣΕ ΜΙΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΑΡΑΤΕΤΑΜΕΝΟΥ ΤΡΟΜΟΥ: ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΣΕ ΜΙΑ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΜΗ ΠΡΟΒΛΕΨΙΜΟΤΗΤΑΣ Οι άνθρωποι είναι πλάσματα της συνήθειας, με μια ακατασίγαστη ανάγκη να βλέπουν το οικείο στις πράξεις των άλλων. Αν μπορούν και προβλέπουν τις πράξεις σου, τότε αποκτούν μια αίσθηση ελέγχου. Αντίστρεψε τους όρους: Να είσαι, σκόπιμα, απρόβλεπτος. Η συμπεριφορά που δεν ψαίνεται να παρουσιάζει συνέπεια η σκοπιμότητα θα τους κρατάει σε μια κατάσταση ανισορροπίας και θα εξουθενωθούν προσπαθώντας να βρουν εξήγηση για τις κινήσεις σου. Αν την τραβήξεις στα άκρα, η στρατηγική αυτή μπορεί να εκφοβίσει και να τρομοκρατήσει. ΝΟΜΟΣ 18 σελ. 188 ΜΗ ΧΤΙΖΕΙΣ ΟΧΥΡΑ ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΕΙΣ - Η ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ Ο κόσμος είναι επικίνδυνος και οι εχθροί ενεδρεύουν παντού - όλοι μας πρέπει να προστατευτούμε. Ένα οχυρό μοιάζει να είναι η ασφαλέστερη λύση. Αλλά η απομόνωση σε εκθέτει σε περισσότερους κινδύνους an όσους σε προστατεύει, σε αποκόπτει από πολύτιμες πλψοφορίες, σε κάνει να ξεχωρίζεις και να είσαι εύκολος στόχος. Είναι καλύτερα να κυκλοφορείς ανάμεσα στους ανθρώπους, να βρίσκεις συμμάχους, να συμμετέχεις. Το πλήθος σε προφυλάσσει από τους εχθρούς σου. ΝΟΜΟΣ 19 σελ. 197 ΝΑ ΞΕΡΕΙΣ ΜΕ ΠΟΙΟΝ ΕΧΕΙΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ- ΜΗΝ ΠΡΟΣΒΑΛΛΕΙΣ ΤΟ ΛΑΘΟΣ ΠΡΟΣΩΠΟ ' rnάρχουν πολλά διαφορετικά είδη ανθρώπων στον κόσμο και δεν μπορείς ποτέ να υποθέσεις ότι όλοι θα πιδράσουν με τον ίδιο τρόπο στη στρατηγική σου. Αν εξαπατήσεις κάποιους ανθρώπους ή ελιχθείς πιο έξυπνα ι αυτούς, θα περάσουν την υπόλοιπη ζωή τους προσπαθώντας να σε εκδικηθούν. Είναι λύκοι ντυμένοι σαν ρόβατα. Επομένως, διάλεξε τα θύματά σου και τους αντιπάλους σου προσεκτικά - ποτέ μην προσβάλλεις το λάθος πρόσωπο. ΝΟΜΟΣ 20 σελ. 206 ΜΗ ΔΕΣΜΕΥΕΣΑΙ ΜΕ ΚΑΝΕΝΑΝ Όποιος βιάζεται να πάρει το μέρος κάποιου είναι ανόητος. Μην παίρνεις το μέρος κανενός παρά μόνο του εαυτού σου. Αν παραμένεις ανεξάρτητος, θα γίνεις κυρίαρχος όλων—στρέφοντας τον έναν ενάντιον του άλλου και κάνοντάς τους να σε ακολουθούν. ΝΟΜΟΣ 21 σελ. 219 ΚΑΝΕ ΤΟ ΚΟΡΟΪΔΟ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΓΙΔΕΥΣΕΙΣ ΕΝΑ ΚΟΡΟΪΔΟ - ΝΑ ΦΑΙΝΕΣΑΙ ΠΙΟ ΑΝΟΗΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΧΟ ΣΟΥ Σε κανέναν δεν αρέσει να αισθάνεται πιο ανόητος από το διπλανό του. Επομένως, το κόλπο είναι να κάνεις r a r θύματά σου να νοιώθουν έξυπνα - και όχι απλά έξυπνα, αλλά εξυπνότερα από σένα. Άπαξ και τους πεισεις γι αυτό, δεν θα υποπτευθούν ποτέ ότι μπορεί να έχεις υστερόβουλα κίνητρα. χϊι ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΝΟΜΟΣ 22 σεχ. 227 ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕ ΤΗΝ ΤΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ: ΜΕΤΑΤΡΕΨΕ ΤΗΝ ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΣΕ ΔΥΝΑΜΗ Όταν είσαι ηιο αδύναμος, ηοτέ μψ αγωνίζεσαι για χάρη της τιμής, αντίθετα προτίμησε να παραδοθείς. Η παράδοση, σου δίνει το χρόνο να ανακτήσεις τις δυνάμεις σου, χρόνο να βασανίσεις και να εκνευρίσεις τον καταχτητή σου, χρόνο να περιμένεις να χρθίνει η δύναμη του. Μην του δίνεις την ικανοποίηση ότι σ έχει πολεμήσει και σ’ έχει νικήσει - παραδώσου πρώτος. Τον εξοργίζεις και τον αναστατώνεις αν γυρίσεις και το άλλο μάγουλο. Μετάτρεψε την παράδοση σ’ ένα εργαλείο δύναμης. ΝΟΜΟΣ 23 σεΧ. 236 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕ ΤΙΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΣΟΥ Κάνε οικονομία στις δυνάμεις σου και την ενέργειά σου διατηρώντας τες επικεντρωμένες στο δυνατότερο σψείο τους. Κερδίζεις περισσότερα αν βρες ένα πλούσιο ορυχείο και το σκάβεις βαθύτερα παρά αν πετιέσαι από το ένα ρηχό ορυχείο στο άλλο - η εντατικότητα νικά την εκτατότητα κάθε χρορά. Όταν αναζητάς πηγές δύναμης )ΐα να σε εξυψώσουν, βρες τον πάτρωνα-κλειδί, την παχιά αγελάδα που θα σου δίνει γάλα για πολύ καιρό. ΝΟΜΟΣ 24 οεΧ. 244 ΠΑΙΞΕ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΟΥ ΤΕΛΕΙΟΥ ΑΥΛΙΚΟΥ Ο τέλειος αυλικός ευδοκιμεί σε έναν κόσμο όπου τα πάντα κινούνται γύρω από τη δύναμη και την πολιτική επιδεξιότητα. Έχει τελειοποιήσει την τέχνη της εμμεσότητας, της πλαγιότητας. Κολακεύει, υποχωρεί στους ανωτέρους και ασκεί εξουσία επάνω στους άλλους με τον πιο πλάγιο και γοητευτικό τρόπο. Μάθε να εψαρμόζεις τους νόμους της τέχνης του αυλικού και δεν θα υπάρχουν όρια στο πόσο ψηλά θα ανέβεις στην αυλή. ΝΟΜΟΣ 25 αεχ, 260 ΞΑΝΑΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ Μην αποδέχεσαι του ρόλους που σου επιβάλλει η κοινωνία. Ξαναδημιούργησε τον εαυτό σου διαμοργώνοντας μια νέα ταυτότητα, μια ταυτότητα που θα απαιτεί την προσοχή και που δεν θα κουράζει το ακροατψιο. Να είσαι ο κύριος της εικόνας σου αντί να αψήνεις άλλους να σου την καθορίζουν. Ενσωμάτωσε δραματικές επινοήσεις στις δημόσιες πράξεις και στις χειρονομίες σου - θα αυξηθεί η δύναμή σου και η προσωπικότητά σου θα ψαντάζει εξωπραγματική. ΝΟΜΟΣ 26 ffa.27i ΚΡΑΤΗΣΕ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΣΟΥ ΚΑΘΑΡΑ Πρέπει να ψαίνεσαι υπόδειγμα ευγένειας και αποτελεσματικότητας: Τα χέρια σου δεν πρέπει ποτέ να λερωθούν από λάθη και από βρόμικες πράξεις. Διατήρησε μια τέτοια άμεμπτη εμψάνιση χρησιμοποιώντας τους άλλους ως εξιλαστήρια θύματα και ως κορόιδα για να συγκαλύψεις τψ ανάμειξή σου. ΝΟΜΟΣ 27 σεχ 289 ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΟΥ ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΝΑ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ, ΓΙΑ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΙΣ ΟΠΑΔΟΥΣ ΠΟΥ ΘΑ ΣΕ ΛΑΤΡΕΥΟΥΝ Οι άνθρωποι έχουν μια τρομερή επιθυμία να πιστεύουν σε κάτι. Γίνε το εστιακό σημείο αιπής της επιθυμίας προοψεροντας τους ενα ιδανικό, μια νεα πίστη που θα μπορούν ν ακολουθούν. Φρόντισε ώστε τα λόγια σου να είναι ασαχρη, αλλά γεμάτα υποσχέσεις. Δώσε έμχραση στον ενθουσιασμό σε βάρος τον ορθολογισμού και της διαυγούς σκέψης. Δώσε στους καινούργιους σου οπαδούς τελετουργίες που θα μπορούν να τελούν, ζήτα τους να κάνουν θυσίες για χάρη σου. Το νέο σου σύστημα αξιών θα σου εξασχραλίσει ανείπωτη δύναμη εξαιτίας της απουσίας μίας οργανωμένης θρησκείας και σπουδαίων ιδανικών. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΛΜ ΝΟΜΟΣ 28 σελ. 303 ΝΑ ΔΡΑΣ ΤΟΛΜΗΡΑ Αν δεν είσαι σίγουρος για το σχέδιο δράσης που σκοπεύεις να ακολουθήσεις, μην το ετιιχεψείς. Οι αμφιβολίες σου και οι δισταγμοί σου θα επιδράσουν αρνητικά στην εκτέλεση του. Η δειλία είναι επικίνδυνη: Αν κάνεις κάποια λάθη εξαιτίας του θράσους σου, διορθώνονται εύκολα με λίγο ακόμη θράσος. Όλοι θαυμάζουν τους τολμηρούς. Κανείς δεν τιμά τους δειλούς ΝΟΜΟΣ 29 σελ. 314 ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΑ ΣΧΕΔΙΑ Το τέλος, η κατάληξη είναι το παν. Τα σχέδιά σου πρέπει να περιλαμβάνουν και το τέλος, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις πιθανές επιπτώσεις, τα εμπόδια και τις παραξενιές της τύχης που μπορεί να αναιρέσουν τη σκληρή δουλειά σου και να χαρίσουν τη δόξα σε άλλους. Αν τα σχέδιά σου προβλέπουν και για το τέλος δεν θα καταβληθείς από τις περιστάσεις και θα ξέρεις πότε να σταματήσεις. Καθοδήγησε την τύχη διακριτικά και βοήθησε να καθορίσεις το μέλλον σκεπτόμενος εκ των προτέρων. ΝΟΜΟΣ 30 σελ. 324 ΦΡΟΝΤΙΣΕ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΤΑ ΚΑΤΟΡΘΩΜΑΤΑ ΣΟΥ ΝΑ ΦΑΙΝΟΝΤΑΙ ΑΒΙΑΣΤΑ Οι πράξεις σου πρέπει να φαίνονται φυσικές και να γίνονται με ευκολία. Πρέπει να αποκρύπτεις όλο το μόχθο και όλα τα έξυπνα κόλπα που απαιτούν. Όταν ενεργείς, να το κάνεις με άκοπο τρόπο, σαν να μπορούσες να κάνεις πολύ περισσότερα. Απόφυγε τον πειρασμό να αποκαλύψεις πόσο σκληρά δουλεύεις - διότι το μόνο που θα καταφέρεις θα είναι να προκαλέσεις ερωτήσεις. Μη διδάσκεις σε κανέναν τα κόλπα σου αλλιώς θα χρησιμοποιηθούν εναντίον σου. ΝΟΜΟΣ 31 σελ. 334 ΕΛΕΓΧΕ ΤΙΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ: ΒΑΖΕ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ ΝΑ ΠΑΙΞΟΥΝ ΜΕ ΤΑ ΧΑΡΤΙΑ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΜΟΙΡΑΣΕΣ ΕΣΥ Οι καλύτερες απάτες είναι αυτές που φαίνεται να δίνουν στο άλλο άτομο δικαίτψα επιλογής: Τα θύματά σου νοιώθουν πως έχουν τον έλεγχο, αλλά στην πραγματικότητα είναι μαριονέτες σου. Πρόσφερε στους άλλους εναλλακτικές λύσεις, οι οποίες συμφέρουν εσένα όποια κι αν είναι η επιλογή τους. Ανάγκασε' τους να διαλέξουν ανάμεσα στο μικρότερο από δύο κακά, τα οποία όμως σε συμφέρουν εξίσου. Βάλε τους σε δίλημμα. Οποια κι αν είναι η επιλογή τους, εσύ θα βγεις κερδισμένος. ΝΟΜΟΣ 32 σελ. 345 ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΟΥ ΤΙΣ ΦΑΝΤΑΣΙΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ Η αλήθεια συχνά αποφεύγεται διότι είναι άσχημη και δυσάρεστη. Ποτέ μην επικαλείσαι την αλήθεια και την πραγματικότητα εκτός και αν είσαι έτοιμος για το θυμό που προέρχεται από την απογοήτευση. Η ζωή είναι^ τόσο σκληρή και τόσο θλιβερή ώστε οι άνθρωποι που μπορούν να δημιουργούν ρομαντική ατμόσφαιρα ή φαντασιώσεις είναι σαν οάσεις στην έρημο: όλοι συρρέουν σε αυτούς. Θα αντλήσεις μεγάλη δύναμη αν εκμεταλλευτείς τις φαντασιώσεις των μαζών. XW ι ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΝΟΜΟΣ 33 σελ. 354 ΑΝΑΚΑΛΥΨΕ ΤΗ ΒΙΔΑ ΚΑΘΕ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Ο κάθε άνθρωπος έχει μια αδυναμία, ένα κενό στον τοίχο του κάστρου του. Η αδυναμία αυτή είναι συνήθως μια ανασφάλεια, ένα ανεξέλεγκτο συναίσθημα ή μια ανάγκη. Μπορεί επίσης να είναι μια μικρή μυστική απόλαυση. Ό,τι και να είναι, αν καταφέρεις να την ανακαλύψεις, γίνεται μια βίδα την οποία μπορείς να τη ρυθμίζεις όπως σε συμφέρει. ΝΟΜΟΣ 34 σελ. 368 ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ ΜΕ ΤΟ ΔΙΚΟ ΣΟΥ ΤΡΟΠΟ: ΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΣ ΣΑΝ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΒΑΣΙΛΙΑΣ TLA ΝΑ ΣΟΥ ΦΕΡΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΣΑΝ ΣΕ ΒΑΣΙΛΙΑ Ο τρόπος που φέρεσαι θα καθορίσει τον τρόπο που θα σου συμπεριφέρονται: Αν φέρεσαι με κοινό και πρόστυχο τρόπο, θα ωθήσεις τους ανθρώπους να σου φέρονται με ασέβεια. Διότι ένας βασιλιάς σέβεται τον εαυτό του κι εμπνέει το ίδιο συναίσθημα και στους άλλους. Αν φέρεσαι σαν βασιλιάς και με αυτοπεποίθηση, θα φαίνεσαι προορισμένος να φορέσεις κορώνα. ΝΟΜΟΣ 35 σελ. 379 ΤΕΛΕΙΟΠΟΙΗΣΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΥ Ποτέ να μη δίνεις την εντύπωση ότι βιάζεσαι—η βιασύνη προδίδει έλλειψη αυτοελέγχου και μια έλλειψη ελέγχου του χρόνου σου. Πάντα να φαίνεσαι υπομονετικός, σαν να ξέρεις ότι τελικά θα γίνουν όλα. Μάθε να αναγνωρίζεις την κατάλληλη στιγμή. Οσμίσου το πνεύμα των καιρών, τις τάσεις που θα σε βοηθήσουν ν ’ αποκτήσεις δύναμη. Μάθε να κάνεις πίσω όταν δεν έχει ωριμάσει ακόμη ο χρόνος και μάθε να δρας άμεσα όταν ο χρόνος έχει ωριμάσει. ΝΟΜΟΣ 36 σελ. 390 ΝΑ ΠΕΡΙΦΡΟΝΕΙΣ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΕΙΣ: Η ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΕΚΔΙΚΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΤΑ ΑΓΝΟΕΙΣ Αν αναγνωρίσεις την ύπαρξη ενός μικρού προβλήματος θα πιστέψεις ότι το έχεις. Όσο πιο πολύ προσέχεις έναν εχθρό, τόσο πιο δυνατό τον κάνεις. Κι ένα λάθος συχνά γίνεται χειρότερο και πιο εμφανές όταν προσπαθείς να το διορθώσεις. Μερικές φορές είναι καλύτερα να αφήνεις τα πράγματα όπως είναι. Αν υπάρχει κάτι που το θέλεις και δεν μπορείς να το αποκτήσεις, περιφρόνησέ το. Όσο λιγότερο ενδιαφέρον δείχνεις, τόσο πιο ανώτερος φαίνεσαι. ΝΟΜΟΣ 37 σελ. 401 ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΑ ΘΕΑΜΑΤΑ Τα εντυπωσιακά σχήματα λόγου και οι μεγαλοπρεπείς συμβολικές χειρονομίες δημιουργούν τι/ν αύρα της δύναμης - και επιδρούν θετικά επάνω σε όλους. Επομένως, οργάνωσε θεάματα, γεμάτα από φιγουράτες αναπαραστάσεις και λαμπρά σύμβολα που θα εντείνουν την εντύπωση της παρουσίας σου. Οι γύρω σου, θαμπωμένοι από όσα βλέπουν, δεν θα προσέξουν τι πραγματικά κάνεις. ΝΟΜΟΣ 38 σελ. 411 ΝΑ ΣΚΕΦΤΕΣΑΙ ΟΠΩΣ ΘΕΛΕΙΣ, ΑΛΛΑ ΝΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΕΡΕΣΑΙ ΟΠΩΣ ΟΙ ΑΥΛΟΙ Αν δείξεις ότι είσαι αντίθετος με το πνεύμα της εποχής και επιδεικνύεις τις αντισνμβατικές ιδέες σου και τις ανορθόδοξες απόψεις σου, οι άνθρωποι θα νομίσουν ότι απλά θέλεις να σε προσέξουν και ότι τους κοιτάζεις αφ' υψηλού. Θα βρούν έναν τρόπο να σε τιμωρήσουν διότι τους κάνεις να αισθάνονται κατώτεροι. Είναι ασφαλέστερο να φροντίζεις να μη διαφέρεις και να συμπεριφέρεσαι όπως οι άλλοι. Να μοιράζεσαι την πρωτοτυπία σου μόνο με ανεκτικούς φίλους και με όσους είναι σίγουρο ότι θα εκτιμήσουν τη μοναδικότητά σου. I Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α j XV ΝΟΜΟΣ 39 σελ. 421 ΤΑΡΑΞΕ ΤΑ ΝΕΡΑ ΓΙΑ ΝΑ ΠΙΑΣΕΙΣ ΨΑΡΙΑ 0 θυμός και η συγκίνηση είναι, ατιό στρατηγική άηοψη, αντιπαραγωγικά συναισθήματα. Πρέπει πάντα να είσαι ψύχραιμος και αντικειμενικός. Αλλά αν μπορείς να εξοργίσεις τους εχθρούς σου ενώ εσύ παραμένεις ήρεμος, τότε αποκτάς ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Τάραξε την ισορροπία των εχθρών σου: βρες το αδύνατο σημείο της ματαιοδοξιας τους και χρησιμοποίησέ το για να τους ταράξεις και να είσαι σίγουρος πως εσύ θα κινείς τα νήματα. ΝΟΜΟΣ 40 σελ. 430 ΝΑ ΠΕΡΙΦΡΟΝΕΙΣ ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ ΕΙΝΑΙ ΔΩΡΕΑΝ Ο,τι προσφέρεται δωρεάν είναι επικίνδυνο —συνήθως συνεπάγεται ή ένα κόλπο ή μια συγκαλυμμένη υποχρέωση. Ο,τι αξίζει, πρέπει να πληρώνεται. Αν πληρώνεις, δεν θα χρειάζεται να οψείλεις ευγνωμοσύνη, να νοιώθεις ένοχος και θα αποψύγεις να πέσεις θύμα απάτης. Επίσης, καλά θα κάνεις να πληρώνεις ολόκληρο το αντίτιμο, η τελειότητα δεν αγοράζεται κοιτάζοντας από πού να περικόψεις. Να ξοδεύεις τα λεφτά σου, διότι η γενναιοδωρία είναι σημάδι και μαγνήτης δύναμης. ΝΟΜΟΣ 41 σελ. 447 ΑΠΟΦΥΓΕ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕΙΣ ΤΑ ΧΝΑΡΙΑ ΕΝΟΣ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΝΔΡΑ Ο,τι συμβαίνει πρώτο, πάντα φαίνεται καλύτερο και πιο αυθεντικό απ’ αυτό που ακολουθεί. Αν διαδεχθείς έναν σημαντικό άνδρα ή αν έχεις ένα διάσημο γονιό, θα πρέπει τα επιτεύγματά σου να είναι διπλάσιας αποτελεσματικότητας για να τους ξεπεράσεις. Μη χάνεσαι στη σκιά τους και μην κολλάς σε ένα παρελθόν που δεν το έφτιαξες εσύ: Δημιούργησε το δικό σου όνομα και τη δική σου ταυτότητα, αλλάζοντας πορεία. Σκότωσε το δεσποτικό πατέρα, δυσφήμισε την κληρονομιά του και απόκτησε δύναμη ξεχωρίζοντας με το δικό σου τρόπο. ΝΟΜΟΣ 42 σελ. 460 ΑΝ ΧΤΥΠΗΣΕΙΣ ΤΟ ΒΟΣΚΟ ΤΑ ΠΡΟΒΑΤΑ ΘΑ ΣΚΟΡΠΙΣΤΟΥΝ Οι μπελάδες και οι φασαρίες συχνά προκαλούνται από ένα και μοναδικό άτομο - από τον υποκινητή, από το αλαζονικό τσιράκι, από το δηλητηριαστή της καλής θέλησης. Αν δώσεις περιθώρια σε τέτοιους ανθρώπους, οι γύρω τους θα υποκύψουν στην επιρροή τους. Μην περιμένεις να πολλαπλασιαστούν οι δυσκολίες που προκαλούν, μην προσπαθείς να διαπραγματευτείς μαζί τους—είναι αμετάπειστοι. Εξουδετέρωσε την επιρροή τους, απομονώνοντάς τους ή εξορίζοντάς τους. Πλήξε την πηγή των προβλημάτων και τα πρόβατα θα διαλυθούν. ΝΟΜΟΣ 43 σελ. 470 ΔΟΥΛΕΨΕ ΕΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΜΥΑΛΟ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ Ο εξαναγκασμός δημιουργεί μία αντίδραση, η οποία τελικά λειτουργεί εναντίον σου. Πρέπει να πεισεις τους ανθρώπους να θέλουν να κινηθούν προς την κατεύθυνσή σου. Ένα άτομο που το έχεις σαγηνεύσει γίνεται πιστό σου πιόνι. Αν εκμεταλλευτείς την ατομική ψυχολογία και τις αδυναμίες των άλλων, τότε θα τους σαγηνεύσεις . Μαλάκωσε τον αντιδραστικό δουλεύοντας επάνω στα συναισθήμστά του και εκμεταλλευόμενος τα όσα αγαπά και τα όσα φοβάται. Αν αγνοήσεις τις καρδιές και το μυαλό wv ανθρώπων, θα σε μισήσουν. xri ) Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΝΟΜΟΣ 44 σελ. 480 ΑΦΟΠΛΙΣΕ ΚΑΙ ΕΞΟΡΓΙΣΕ ΜΕ ΤΟ ΤΕΧΝΑΣΜΑ ΤΟΥ ΚΑΘΡΕΦΤΗ 0 καθρέφτης αντανακλά την πραγματικότητα, αλλά επίσης είναι και το τέλειο εργαλείο για εξαπάτηση: όταν αντανακλάς τονς εχθρούς σου, κάνοντας ακριβώς αυτό που κάνουν και αυτοί, αδυνατούν να εξηγήσουν τη στρατηγική σου. Το Τέχνασμα του Καθρέφτη τους κοροϊδεύει, τονς ταπεινώνει και τονς τεθεί να αντιδράσονν με υπερβολικό τρόπο. ΝΟΜΟΣ 45 σελ. 499 ΚΗΡΥΞΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ ΑΛΛΑ ΜΗΝ ΚΑΝΕΙΣ ΠΟΛΛΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΑΜΕΣΩΣ * Θεωρητικά, όλοι κατανοούμε την ανάγκη για αλλαγής αλλά στο καθημερινό επίπεδο οι άνθρωποι είναι πλάσματα της συνήθειας. Οι πολλές καινοτομίες είναι τραυματικές και οδηγούν στην επαναστατικότητα. Αν πρόσφατα βρέθηκες σε Θέση δύναμης ή αν κάποιος άλλος προσπαθεί να δομήσει μια βάση δύναμης, προσποιήσου ότι σέβεσαι το κατεστημένο. Αν η αλλαγή είναι απαραίτητη, φρόντισε να μοιάζει με μια μετριοπαθή αλλαγή σε σχέση με το τι επικρατούσε στο παρελθόν. ΝΟΜΟΣ 46 σελ. 509 ΠΟΤΕ ΜΗ ΦΑΙΝΕΣΑΙ ΠΟΛΥ ΤΕΛΕΙΟΣ Είναι επικίνδυνο να φαίνεται ότι είσαι καλύτερος από τους άλλους, αλλά το πιο επικίνδυνο απ’ όλα είναι να φαίνεται ότι δεν έχεις ελαττώματα ή αδυναμίες. Ο φθόνος δημιουργεί κρυφούς εχθρούς. Είναι έξυπνο να δείχνεις, πότε-πότε, ότι έχεις κάποια ελαττώματα και να παραδέχεσαι ότι έχεις κάποια άκακα κουσοιρια για να εκτρέπεις το φθόνο και να μοιάζεις περισσότερο ανθρώπινος και προσιτός. Μόνο οι θεοί και οι νεκροί μπορούν να φαίνονται τέλειοι και να μην τιμωρούνται. ΝΟΜΟΣ 47 σελ. 521 ΜΗΝ ΠΑΣ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΧΟ ΣΟΥ, ΜΑΘΕ ΠΟΤΕ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΑΣ ΟΤΑΝ ΕΙΣΑΙ Ο ΝΙΚΗΤΗΣ Η στιγμή της νίκης είναι συχνά η στιγμή που διατρέχεις το μεγαλύτερο κίνδυνο. Μέσα στην έξαψη της νίκης, η αλαζονεία και η υπερβολική αυτοπεποίθηση μπορεί να σε ωθήσουν να προχωρήσεις πέρα από το στόχο που έβαλες και πηγαίνοντας πολύ μακριά, κάνεις περισσότερους εχθρούς από αυτούς που έκανες νικώντας. Μην επιτρέψεις στην επιτυχία να σου πάρει τα μυαλά. Δεν υπάρχει υποκατάστατο για τη στρατηγική και τον προσεκτικό σχεδίασμά. Βάλε έναν στόχο και σταμάτα όταν τον φτάσεις. ΝΟΜΟΣ 48 σελ. 531 ΓΙΝΕ ΑΜΟΡΦΟΣ Αν πάρεις μια μορφή, υιοθετώντας ένα ορατό σχέδιο, γίνεσαι ευάλωτος στις επιθέσεις. Αντί να πάρεις μια μορφή εναντίον της οποίας μπορεί να επιτεθεί ο εχθρός, διατηρήσου ευπροσάρμοστος και φρόχτισε να κινείσαι διαρκώς. Αποδέξου το γεγονός ότι τίποτα δεν είναι σίγουρο και ότι κανά'ας νόμος δεν είναι αμετάβλητος. Ο καλύτερος τροπος για να προοτατευθεις, είναι να είσαι ρευστός και άμορφος σαν το νερό. Ποτέ μη στοιχηματίζεις στη σταθερότητα ή στην αδιατάραχτη τάξη. Τα πάντα αλλάζουν. ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σελ. 546 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΧΓΙΙ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΚΔΟΤΗ Ζούμε στην εποχή των διαπλεκόμενων συμφερόντων, όπου το κυνήγι της δύναμης και της εξουσίας βρίσκεται στο αποκορύφωμά του σε παγκόσμια κλίμακα. Στο χώρο εργασίας, στην καριέρα, στην οικογένεια, στην τέχνη, στον έρωτα, σε κάθε τομέα της κοινωνικής μας ζωής, καλούμαστε να χειριστούμε με επιτυχία τη Δύναμη, διαφορετικά κινδυνεύουμε να συρρικνωνούμε σε βαθμό εξαφάνισης. Ακόμα και για όσους δικαιολογημένα απεχθάνονται τα παιχνίδια εξουσίας - και που παλιότερα τα κατάφερναν να ζουν με χαμηλούς τόνους, μακριά από διαπλοκές και συγκρούσεις - σήμερα, με τα νέα δεδομένα του διεθνούς ανταγωνισμού, της επιτάχυνσης της παραγωγής και της παγκοσμιοποίησης, τα περιθώρια στενεύουν επικίνδυνα. Είναι λοιπόν απαραίτητο για όλους - είτε διψούν για επιτυχίες και κατακτήσεις είτε επιθυμούν να προστατεύονται από τους εκάστοτε επίδοξους εξουσιαστές τους - να γνωρίζουν τους Νόμους με βάση τους οποίους ελέγχεται η Δύναμη. Οι 48 Νόμοι της Δύναμης είναι πράγματι σταθεροί και αμετάβλητοι, αφού παραμένουν άφθαρτοι τα τελευταία 3.000 χρόνια της ανθρώπινης Ιστορίας. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ακριβώς από πού απορρέει αυτή η ακόρεστη επιθυμία τού ανθρώπου για εξουσία, για δόξα, για πλούτο. Πολλοί ψυχολόγοι θεωρούν υπεύθυνο το φόβο του θανάτου, τον οποίο μάταια προσπαθούμε να ξορκίσουμε μέσα από τις επιτυχίες της ζωής. Ένα είναι σίγουρο: ότι στο όνομα της Δύναμης έχουν παραχθεί τόσο τα μεγαλύτερα ανθρώπινα αριστουργήματα, όσο και διαπραχθεί τα ειδεχθέστερα εγκλήματα. Η Δύναμη κινείται εκτός ηθικής. Διαβάζοντας το παρόν δοκίμιο, αναμφίβολα θα εντυπωσιαστούμε από το βάθος της ανάλυσής του, αλλά και από τα πολλά ιστορικά παραδείγματα, παρμένα από κάθε εποχή, κουλτούρα και πολιτισμό. Παράλληλα, ίσως σ’ ένα βαθμό να νιώσουμε αγανάκτηση από το μακιαβελισμό και την ανηθικότητα που χαρακτηρίζουν τον κόσμο της Δύναμης. Ωστόσο, είναι σίγουρα πιο μακιαβελικό το να κλείνουμε τα μάτια στην αλήθεια, προσποιούμενοι ότι τα πάντα γύρω μας είναι αγγελικά πλασμένα. Η Αλήθεια είναι Δύναμη... ΕΣΟΠΤΡΟΝ Δεκέμβριος 2000 xviii ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΚΔΟΤΗ Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ Το αίσθημα του να μην εξουσιάζουμε τους ανθρώπους και τα γεγονότα μάς είναι, σε γενικές γραμμές, ανυπόφορο διότι όταν νοιώθουμε αδύναμοι, νοιώθουμε δυστυχισμένοι. Κανείς δεν θέλει λιγότερη δύναμη, όλοι θέλουν περισσότερη. Στο σημερινό κόσμο, ωστόσο, είναι επικίνδυνο να φαίνεται ότι διψάς για δύναμη και να κάνεις τις κινήσεις σου για την απόκτησή της, με φανερό τρόπο. Πρέπει να φαινόμαστε δίκαιοι και ηθικοί. ΓΓ αυτό πρέπει να είμαστε διακριτικοί - ευχάριστοι μεν αλλά ΰπουλοι, δημοκρατικοί δε αλλά δόλιοι. Αυτό το παιχνίδι της συνεχούς διπροσωπίας μοιάζει με τη δυναμική της ισχύος που υπήρχε στο δολοπλοκο κοσμο της παλιάς αριστοκρατικής αυλής. Στην πορεία της Ιστορίας, παρατηρούμε πως πάντα σχηματιζόταν μια αυλή γύρω απο το άτομο που ασκούσε την εξουσία - το βασιλιά, τη βασίλισσα, τον αυτοκράτορα, τον ηγάιη. Οι αυλικοί που συ- νέρρεαν στην αυλή βρίσκονταν σε εξαιρετικά λεπτή θέση: επρεπε να υπηρετήσουν τους κυρίους τους, αλλα αν φέρονταν με δουλοπρέπεια, αν κυνηγούσαν την εύνοια με πολύ φανερό τρόπο, θα το αντιλαμβάνονταν οι άλλοι αυλικοί και θα στρέφονταν εναντίον τους. Επομένως, οι προσπάθειες να κερδίσουν την εύνοια του αφέντη έπρεπε να είναι διακριτικές. Ακόμη και οι πολύ διακριτικοί και άξιοι αυλικοί έπρεπε να είναι πολύ προσεκτικοί απέναντι στους άλλους αυλικούς, οι οποίοι δεν υπήρχε στιγμή που δεν συνωμοτούσαν να τους παραμερίσουν. Υποτίθεται ότι η αυλή αντιπροσώπευε το αποκορύφωμα του πολιτισμού και της φινέτσας. Οι βίαιες και φανερές κινήσεις για την απόκτηση της δύναμης θεωρούνταν άξιες περιφρόνησης. Οι αυλικοί δούλευαν σιωπηλά και μυστικά εναντίον όσων, από τον περίγυρό τους, χρησιμοποιούσαν βία. Ιδού, λοιπόν, ποιο ήταν το δίλημμα των αυλικών: ενώ έμοιαζαν να είναι υποδείγματα της κομψότητας και της φινέτσας, έπρεπε να ξεγελάσουν και να αποθαρρύνουν τους αντιπάλους τους με τους πιο πλάγιους τρόπους. Ο επιτυχημένος αυλικός μάθαινε με τον καιρό να κάνει όλες του τις κινήσεις του εμμέσως. Αν μαχαίρωνε έναν αντίπαλο πισώπλατα, το έκανε με βελούδινο γάντι και με το γλυκύτερο χαμόγελο στο πρόσωπό του. Αντί να χρησιμοποιήσει την τακτική του εξαναγκασμού ή της φανερής δολιότητας, ο τέλειος αυλικός πετύχαινε Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ χίχ αυτό που επεδίωκε με τη σαγήνη, με τη γοητεία, με την εξαπάτηση και Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι με την πλάγια στρατηγική, φροντίζοντας πάντα να έχει σχεδιάσει εκ οι αυλές είναι έδρες των προτέρων τις κινήσεις του. Η ζωή στην αυλή ήταν ένα ατελείωτο ευγένειας και καλής ανατροφής. Αν δεν ήταν, παιχνίδι, το οποίο απαιτούσε διαρκή επαγρύπνηση και στρατηγική τότε θα ήταν έδρες σφαγής σκέψη. Ηταν μια κατάσταση πολιτισμένου πολέμου. και ερήμωσης. Όσοι τώρα Σήμερα αντιμετωπίζουμε την ίδια αντίφαση, με αυτήν που αντιμε- ανταλλάσσουν χαμόγελα και αγκαλιάζονται, θα τώπιζε ο αυλικός, όσο και αν κάτι τέτοιο ακοΰγεται παράξενο: τα πάντα βρίζονταν και θα πρέπει να φαίνονται πολιτισμένα, αξιοπρεπή, δημοκρατικά και δίκαια. μαχαιρώνονταν αν τους το Αλλά αν εφαρμόσουμε αυτους τους κανόνες απαρέγκλιτα, αν τους ερμη- επέτρεπαν οι καλοί τρόποι... ΛΟΡΔΟΣ νεύσουμε στην κυριολεξία τους τότε οι γύρω μας που δεν είναι τόσο ΤΣΕΣΤΕΡΦΙΛΝΤ, ανόητοι θα μας συντρίψουν. Ο μεγάλος Αναγεννησιακός διπλωμάτης 1694-1773 και αυλικός Νικολό Μακιαβέλι έγραψε: «Όποιος προσπαθεί να είναι καλός πάντα, σίγουρα θα καταστραφεί επειδή περιστοιχίζεται από τό- σους άλλους που δεν είναι καλοί». Η αυλή είχε την εντύπωση πως ήταν το άκρον άωτον της εκλέπτυνσης, αλλά κάτω από την αστραφτερή της επιφάνεια έβραζε ένα καζάνι γεμάτο σκοτεινά συναισθήματα - της πλε- ονεξίας, του φθόνου, του πόθου, του μίσους. Ο κόσμος μας σήμερα έχει την εντύπωση ότι είναι το άκρον άωτον της δικαιοσύνης, ωστόσο μέσα Διτ είναι περίεργο που τα πρόβατα απεχθάνονται τα μας εξακολουθούν να υπάρχουν τα ίδια απαίσια συναισθήματα που αρπακτικά πουλιά. Βέβαια υπήρχαν ανέκαθεν. Το παιχνίδι είναι το ίδιο. Εξωτερικά, πρέπει να αυτό δεν είναι λόγος να φαίνεται ότι σέβεσαι το κατεστημένο αλλά εσωτερικά, εκτός και αν καταφερόμαστε εναντίον αυτών των πουλιών επειδή είσαι ανόητος, μαθαίνεις γρήγορα πως πρέπει να είσαι σώφρων και να αρπάζουν τα πρόβατα. Και ακολουθείς τη συμβουλή του Ναπολέοντα: Βάλε ένα σιδερένιο χέρι όταν τα πρόβατα ψιθυρίζουν μέσα σε ένα βελούδινο γάντι. Αν όπως ο αυλικός της εποχής εκείνης μεταξύ τους, «Αυτά τα αρπακτικά πουλιά είναι κακά. μπορείς να τελειοποιήσεις τις τέχνες της πλαγιότητας, της σαγήνης, της Κάτι τέτοιο δεν μας δίνει το εξαπάτησης και της υπερίσχυσης, θα κυριαρχήσεις στους αντιπάλους Iικαιώμα να λέμε πως ό,τι δεν είναι αρπακτικά πουλί είναι σου και θα αποκτήσεις αφάνταστη δύναμη. Θα μπορέσεις να επιβάλ- καλό;» το επιχείρημα αυτό λεις τη βούλησή σου στους άλλους χωρίς να το συνειδητοποιήσουν. Και δεν μοιάζει λανθασμένο - αν δεν συνειδητοποιήσουν τι έχεις κάνει, δεν θα σε απεχθάνονται ούτε παρόλο που τα αρπακτικά πουλιά θα προβληματιστούν και θα σου αντιστέκονται. και θα πουν: «Δη’ έχουμε τίποτα εναντίον αϊτών των Μερικοί άνθρωποι θεωρουν την ιδέα του να παίζεις παιχνίδια της προβάτων. Στην ουσία, τα δύναμης, συνειδητά - άσχετα με το αν είναι έμμεσα - ως κάτι το κακό, αγαπάμε. Τίποτα δεν είναι πιο νόστιμο από ένα πρόβατο». το αντικοινωνικό, ένα απομεινάρι του παρελθόντος. Πιστεύουν ότι μπο- ΦΡΙΝΤΡΙΧ Ν1ΤΣΕ, 1844- ρούν να επιλέξουν να μη συμμετέχουν στο παιχνίδι, αν συμπεριφερθουν 1900 με τρόπους που δεν έχουν καμία σχέση με τη δύναμη. Πρέπει να προ- φυλάγεσαι από τέτοιους ανθρώπους, διότι ενώ εξωτερικά πρεσβεύουν τέτοιες γνώμες, συνήθως είναι οι πιο επιδέξιοι παίκτες των παιχνιδιών της δύναμης. Για παράδειγμα, οι τύποι αυτοί συχνά επιδεικνύουν την αδυναμία τους και την έλλειψη δύναμης ως ένα είδος ηθικής αρετής. Αλλά η πραγματική αδυναμία, εκείνη που δεν υποκινείται από ιδιοτέ- λεια, δεν θα δημοσιοποιούσε την αδυναμία της για να κερδίσει τη συ- μπάθεια ή το σεβασμό. Η επίδειξη της αδυναμίας είναι στην ουσία μια πολύ αποτελεσματική, πλάγια και απατηλή στρατηγική στο παιχνίδι της δύναμης (βλέπε Νόμο 22, η Τακτική της Παράδοσης). Μια άλλη στρατηγική που χρησιμοποιεί αυτός που υποτίθεται ότι XX ΠΡΟΛΟΓΟΣ δεν παίζει, είναι να απαιτεί ισότητα σε κάθε τομέα της ζωής. Όλοι πρέπει να τυγχάνουν της ίδιας μεταχείρισης, άσχετα με τη θέση τους ή τη δύναμη Ο μόνος τρόπος να ηετιχεις που διαθέτουν. Αλλά αν, για να αποφύγεις το στίγμα της δύναμης, το σκοπό σον αναι η δύναμη και η πανονργία. Επίσης προσπαθήσεις να συμπεριφερθείς σε όλους ίσα και δίκαια, θα .IfVf πας είναι και η αγάπη, αντιμετωπίσεις το πρόβλημα ότι μερικοί άνθρωποι κάνουν ορισμένα αλλά από σημαίνει πχς πρέπει πράγματα καλύτερα από τους άλλους. Αν συμπεριφέρεσαι το ίδιο σε όλους να περιμένεις πότε θα .1 άμγει ο ήλιος. Η ζχή όμχς αυτό σημαίνει ότι αγνοείς τις διαφορές τους και ότι εξυψώνεις τους χρειάζεται κάθε στημή. λιγότερο ικανούς και υποβιβάζεις όσους υπερέχουν. Γι ακόμη μια φορά, ΠΟΧΛΝ ΦΟΝ ΓΚΛΙΤΕ, πολλοί απ’ αυτούς που συμπεριφέρονται έτσι, στην ουσία καταφεύγουν σε 1749-1832 μια άλλη στρατηγική της άσκησης της δύναμης, ανακατανέμοντας τις αμοιβές των άλλων όπως νομίζουν αυτοί. Ακόμη ένας τρόπος που θα μπορούσε κανείς να αποφυγει το παιχνίδι, θα ήταν η απόλυτη ευθύτητα και ειλικρίνεια, εφόσον μία από τις βασικές τεχνικές όσων επιδιώκουν την απόκτηση της δύναμης είναι η εξαπάτηση και η μυστικότητα. Βέβαια η απόλυτη ειλικρίνεια, αναπόφευκτα, θα πληγώσει και θα προσβάλει πολλούς ανθρώπους, μερικοί από τους οποίους θα επιλέξουν να ανταποδώσουν. Κανείς δεν θα πιστέψει ότι οι δηλώσεις σου είναι τελείως αντικειμενικές και ότι δεν υποκινούνται από προσωπικά κίνητρα. Και θα έχουν δίκιο: στην Το βέλος πον εκτοξεύει ο πραγματικότητα, η χρήση της ευθύτητας είναι μια στρατηγική -κίνηση στον τοξότης μπορεί να σκοτώσει τομέα της δύναμης, η οποία στοχεύει στο να πείσει τους ανθρώπους ότι ένα άτομο, μπορεί και ΰ\ι. .4.LUi τα τεχνάσματα πον αυτός που την επιδεικνύει είναι ανώτερος, καλόκαρδος, ανιδιοτελής. Είναι επινοεί ένα σογός άνδρας ένα είδος πειθούς, ίσως κι ένα είδος εξαναγκασμού. μπορούν να σκοτίσουν ακόμη Τελικά, όσοι ισχυρίζονται ότι δεν είναι παίκτες μπορεί να και μαρά στην κοάιά της μάνας τονς. προσποιούνται τους αφελείς για να μην τους κατηγορήσουν ότι επιδιώκουν ΚΟΤΙΛΙΛ. ΙΝΔΟΙ την απόκτηση της δύναμης. Έχε το νου σου, διότι η αφέλεια πολλές φορές ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ, 3os ΑΙΩΝΑΣ π.Χ. είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος εξαπάτησης (βλέπε Νόμο 21, Να Φαίνεσαι Πιο Ανόητος Από Το Στόχο Σου). Ακόμη και η πραγματική αφέλεια μπορεί να κρύβει παγίδες. Τα παιδιά μπορεί να είναι αφελή, αλλά συχνά λειτουργούν ωθούμενα από μια στοιχειώδη ανάγκη να μπορέσουν να ελέγξουν τους γύρω τους. Τα παιδιά υποφέρουν επειδή νοιώθουν αδύναμα στον κόσμο των ενηλίκων και χρησιμοποιούν οποιαδήποτε μέσα έχουν στη διάθεσή τους για να κάνουν αυτό που θέλουν. Μπορεί και οι πραγματικά αθώοι άνθρωποι να παίζουν το παιχνίδι της δύναμης και συνήθως είναι φοβερά αποτελεσματικοί εφόσον δεν χρειάζεται να σκεφτούν πώς θα προσποιηθούν τους αφελείς. Γι’ ακόμη μία φορά επισημαίνω ότι όσοι προσποιούνται ότι είναι αθώοι ή επιδεικνύουν την αθωότητά τους είναι οι λιγότερο αθώοι απ’ όλους. Μπορείς να αναγνωρίσεις αυτους που υποτίθεται ότι δεν παίζουν, από τον τρόπο που επιδεικνύουν τις ηθικές τους αρετές, την ευσέβειά τους και την εξαιρετική τους αίσθηση της δικαιοσύνης. Αλλά εφόσον όλοι μας διψούμε για δύναμη και σχεδόν όλες οι πράξεις μας στοχεύουν στο να την αποκτήσουμε, όσοι ισχυρίζονται ότι δεν παίζουν, απλά ρίχνουν χώμα στα μάτια μας για να εκτρέψουν την προσοχή μας από τα παιχνίδια της δύναμης που παίζουν, υιοθετώντας έναν αέρα ηθικής ανωτερότητας. Αν τους παρατηρήσεις από πιο κοντά, θα δεις ότι σιην Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ χχί ουσία αυτοί είναι οι πιο επιδέξιοι στους πλάγιους χειρισμούς, ακόμη και αν Σκεφτόμουν με πόσα μέσα, μερικοί απ’ αυτούς το κάνουν υποσυνείδητα. Επιπλέον απεχθά- νονται να με πόσες απάτες, με πόσα γίνονται γνωστές οι τεχνικές που χρησιμοποιούν κάθε μέρα. τεχνάσματα, με πόση Αν ο κόσμος μοιάζει με μια τεράστια δολοπλόκα αυλή και εμείς είμαστε επιμέλεια οίύνει ο άνθρωπος το μυαλό του για να παγιδευμένοι μέσα σ’ αυτήν, δεν ωφελεί να προσπαθούμε να μείνουμε έξω εξαπατήσει τους άλλους και από το παιχνίδι. Κάτι τέτοιο απλά θα σε κάνει αδύναμο και η αδυναμία θα πως ο κόσμος γίνεται πιο όμορφος εξαιτίας όλων των σε κάνει δυστυχισμένο. Αντί να αγωνίζεσαι ενάντια στο αναπόφευκτο, αντί παραπάνω. να μαλώνεις και να γκρινιάζεις, είναι πολύ καλύτερα να διακριθείς στο ΦΡΑΝΣΕΣΚΟ ΒΕΤΟΡΙ, παιχνίδι αυτό της δύναμης. Στην ουσία, όσο καλύτερος είσαι στο χειρισμό ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΚΙΑΒΕΛΙ, ΑΡΧΕΣ της δύναμης, τόσο καλύτερος φίλος, εραστής, σύζυγος και άτομο θα γίνεις. ΤΟΥ 16ου ΑΙΩΝΑ Αν ακολουθήσεις την πορεία του τέλειου αυλικού (βλέπε Νόμο 24) θα μάθεις να κάνεις τους άλλους να νοιώθουν καλύτερα για τον εαυτό τους και έτσι θα γίνεις μια πηγή ευχαρίστησης γι αυτούς. Σταδιακά θα εξαρτώνται όλο και περισσότερο από τις ικανό- τητές σου και θα λαχταρούν την παρουσία σου. Αν κατανοήσεις και εφαρμόζεις τους 48 νόμους αυτού του βιβλίου, θα γλιτώσεις τους γύρω σου από τον πόνο που προκαλείται από τους αδέξιους χειρισμούς στο παιχνίδι της δύναμης - όταν παίζεις με τη φωτιά χωρίς να γνωρίζεις τις ιδιότητές της. Αν δεν μπορείς να αποφύγεις το παιχνίδι της δύναμης, είναι καλύτερα να είσαι αριστοτέχνης παρά αρνητής ή αδέξιος. Η εκμάθηση του παιχνιδιού της δύναμης απαιτεί έναν ορισμένο τρόπο θέασης του κόσμου, μια αλλαγή της οπτικής. Χρειάζονται προσπάθειες και χρόνια εξάσκησης, διότι το παίξιμο του παιχνιδιού μπορεί να μην είναι κάτι φυσιολογικό για σένα. Απαιτούνται ορισμένες βασικές ικανότητες και αν τις τελειοποιήσεις, θα μπορέσεις να εφαρμόσεις τους νόμους της δύναμης πιο εύκολα. Η πιο σπουδαία απ’ αυτές τις δεξιότητες και ο θεμέλιος λίθος της δύναμης είναι η ικανότητα να κυριαρχείς στα συναισθήματά σου. Μια συναισθηματική αντίδραση σε μια κατάσταση είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο στην απόκτηση της δύναμης, ένα λάθος που θα σου κοστίσει πολύ περισσότερα από την προσωρινή ευχαρίστηση που μπορεί να νοιώθεις εκφράζοντας τα συναισθήματά σου. Τα συναισθήματα μπορεί να θολώσουν τη λογική και αν δεν μπορείς να δεις την κατάσταση ξεκάθαρα, δεν μπορείς να προετοιμαστείς και να την αντιμετωπίσεις με κάποιο βαθμό ελέγχου. Ο θυμός είναι η πιο καταστροφική από τις συναισθηματικές αντιδράσεις, διότι θολώνει την όρασή σου περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο και κάνει την κατάσταση λιγότερο ελεγχόμενη και επιπλέον οξύνει την αποφασιστικότητα του εχθρού. Αν προσπαθείς να καταστρέφεις έναν εχθρό ο οποίος σε έχει βλάψει, είναι καλύτερα να τον κρατάς ανυποψίαστο, προσποιούμενος φιλικότητα αντί να δείχνεις θυμό. Η αγάπη και η τρυφερότητα είναι επίσης ενδεχομένως καταστρεπτικές, διότι σε τυφλώνουν απέναντι στις ιδιοτελείς βλέψεις αυτών τους οποίους ούτε καν υποψιάζεσαι ότι παίζουν παιχνίδια δύναμης. Δεν μπορείς να καταπνίξεις το θυμό ή την αγάπη ή να αποφύγεις να νοιώθεις χχιι ΠΡΟΛΟΓΟΣ αυτά τα συναισθήματα και ούτε και πρέπει. Αλλά πρέπει να είσαι προσεκτικός πώς τα εκφράζεις, και το πιο σπουδαίο, να μην επηρεάζουν τα Δεν υπάρχουν αρχές. Υπάρχουν σχέδια και τις στρατηγικές σου με οποιοδήποτε τρόπο. μόνο γεγονότα. Δεν υπάρχει καλό και κακό, υπάρχουν μόνο Επίσης για να κυριαρχήσεις στα συναισθήματά σου πρέπει να έχεις περιστάσεις. Ο ανύτερος την ικανότητα να μπορέσεις να δεις την παρούσα στιγμή βάζοντας κάποια άνθρωπος ασχολείται με τα απόσταση και σκεπτόμενος αντικειμενικά για το παρελθόν και το μέλλον. γεγονότα για να τα καθοδηγήσει. Αν υπήρχαν Όπως ο Ιανός, η Ρωμαϊκή θεότητα με τα δυο πρόσωπα και ο φύλακας αρχές και αμετάβλητοι νόμοι, άγγελος όλων των πυλών και των εισόδων, πρέπει να μπορείς να βλέπεις τα έθνη δεν θα τους άλλαζαν προς δυο κατευθύνσεις ταυτόχρονα για να μπορέσεις να αντιμετωπίσεις όπτυς αλλάζουμε τα πουκάμισά μας και ο τον κίνδυνο απ’ όπου κι αν έρχεται. Το πρόσωπο που θα δημιουργήσεις άνθρωπος δεν είναι δυνατόν να πρέπει να είναι σαν του Ιανου - ένα πρόσωπο που ατενίζει διαρκώς στο είναι εξυπνότερος απο ένα μέλλον και ένα άλλο που ατενίζει το παρελθόν. ολόκληρο έθνος. ΟΝΌΡΕ ΝΤΕ ΜΠΑΛΖΑΚ, Για το μέλλον, το ρητό είναι: «Να μην περάσει μέρα που να μην είσαι 1799-1850 σε εγρήγορση». Τίποτα δεν πρέπει να σε εκπλήσσει διότι πάντα προβλέπεις ένα πρόβλημα πριν εμφανιστεί. Αντί να περνάς τον καιρό σου με όνειρα μιας ευτυχισμένης κατάληξης, πρέπει να προσπαθείς να υπολογίζεις κάθε πιθανό συνδυασμό και την παγίδα που μπορεί να προκόψει μαζί με αυτόν. Όσο πιο μακριά μπορείς να δεις, όσο πιο μακριά μπορείς να σχεδιάσεις, τόσο πιο δυνατός θα γίνεις. Το άλλο πρόσωπο του Ιανου κοιτάζει διαρκώς προς το παρελθόν - ωστόσο όχι για να θυμηθεί παλιές πληγές ή για να έχει απωθημένα. Κάτι τέτοιο θα περιορίσει τη δύναμή σου. Θα έχεις κερδίσει το μισό παιχνίδι όταν ξεχάσεις εκείνα τα γεγονότα στο παρελθόν που σε κατατρώγουν και σου θολώνουν τη λογική. Κοιτάζεις προς τα πίσω για να μορφώνεσαι διαρκώς - ατενίζεις το παρελθόν για να μάθεις απ’ αυτους που έζησαν πριν από σένα (η πληθώρα των ιστορικών παραδειγμάτων σε αυτό το βιβλίο θα σε βοηθήσει πάρα πολύ σε αυτή τη διαδικασία). Αφού κοιτάξεις στο παρελθόν, θα μπορέσεις να εξετάσεις τις πράξεις σου και αυτές των φίλων σου από πιο κοντά. Το παρελθόν είναι ένα σπουδαίο σχολείο από το οποίο μπορείς να μάθεις, διότι όσα συνέβη- σαν αντιπροσωπεύουν προσωπικές εμπειρίες. Ξεκινάς εξετάζοντας τα λάθη που έκανες στο παρελθόν, αυτά που στάθηκαν εμπόδιο στην πρόοδό σου. Τα αναλύεις με βάση τους 48 νόμους της δύναμης, αποκομίζεις το μάθημα και παίρνεις έναν όρκο: «Δεν θα επαναλάβω το ίδιο λάθος. Δεν θα πέσω ξανά στην ίδια παγίδα». Αν μπορείς να αξιολογείς και να παρατηρείς τον εαυτό σου με αυτό τον τρόπο, θα καταφέρεις να μάθεις τα μοτίβα του παρελθόντος - μια ανεκτίμητη δεξιότητα. Η δύναμη προϋποθέτει την ικανότητα να παίζεις με τις εντυπώσεις. ΓΓ αυτό το λόγο πρέπει να μάθεις να φοράς πολλές μάσκες και να κουβαλάς ένα τσουβάλι γεμάτο από κόλπα και τεχνάσματα. Δεν πρέπει να βλέπεις την εξαπάτηση και την προσποίηση σαν κάτι το απαίσιο και το ανήθικο. Κάθε ανθρώπινη αλληλεπίδραση προϋποθέτει κάποιο είδος εξαπάτησης σε πολλά επίπεδα και αυτό που μας ξεχωρίζει από τα ζώα, κατά κάποιο τρόπο, είναι η ικανότητά μας να λέμε ψέματα και να εξαπατούμε. Στους Ελληνικούς μϋθους, στον κύκλο της Ινδικής Μαχαμπα- Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ ΧΧΐίί ράτα και στο Μεσανατολικό έπος του Γκιλγκαμές η χρήση των τεχνών της εξαπάτησης είναι προνόμιο των θεών. Ένας μεγάλος άντρας, για παράδειγμα, ο Οδυσσέας, κρίθηκε με βάση την ικανότητά του να συναγωνίζεται την πανουργία των θεών και να κλέβει κάποια από τη θεϊκή τους δύναμη επειδή η ευφυΐα του και η δολιότητά του ήταν εφάμιλλες των θεών. Η εξαπάτηση είναι μια ανεπτυγμένη τέχνη του πολιτισμού και το πιο ισχυρό όπλο στο παιχνίδι της δύναμης. Δεν μπορείς να εξαπατάς με επιτυχία παρά μόνο αν μπορέσεις να δεις ακόμη και τον εαυτό σου από μακριά - αν καταφέρεις να είσαι πολλοί. άνθρωποι, φορώντας τη μάσκα που απαιτεί η μέρα και η ώρα. Με μια τόσο ευπροσάρμοστη προσέγγιση όσον αφορά τις εντυπώσεις θα χάσεις ένα μεγάλο μέρος της ακαμψίας που περιορίζει τους ανθρώπους. Κάνε το πρόσωπό σου ευπλαστο σαν του ηθοποιού, δούλεψε για να κρύψεις τις προθέσεις σου από τους άλλους, εξασκήσου στο να παγιδεύεις τους άλλους. Το παιχνίδι των εντυπώσεων και η τελειοποίηση των τεχνών της εξαπάτησης είναι μέρος των αισθητικών απολαύσεων της ζωής. Είναι βασικές προϋποθέσεις για την απόκτηση της δύναμης. Αν η εξαπάτηση είναι το ισχυρότερο όπλο στο οπλοστάσιό σου, τότε η υπομονή σε όλα τα θέματα είναι η ασπίδα σου. Η υπομονή θα σε προστατεύσει από το να κάνεις βλακώδεις γκάφες. Όπως και στην περίπτωση του ελέγχου των συναισθημάτων, η υπομονή είναι μια δεξιότητα - δεν είναι μια φυσική ιδιότητα. Αλλά τίποτα που έχει σχέση με τη δύναμη δεν είναι φυσικό. Η δύναμη είναι περισσότερο θεϊκή απ’ οτιδήποτε στο φυσικό κόσμο. Και η υπομονή είναι η ΰψιστη αρετή των θεών, οι οποίοι έχουν απεριόριστο χρόνο. Όλα τα καλά πράγματα θα συμ- βοϋν έτσι κι αλλιώς - το γρασίδι θα μεγαλώσει ξανά, αν του δώσεις χρόνο και αν δεις μπροστά στο μέλλον. Η ανυπομονησία, από την άλλη πλευρά, σε κάνει να φαίνεσαι αδύναμος. Είναι βασικό εμπόδιο στην απόκτηση της δύναμης. Η δύναμη, ουσιαστικά, είναι κάτι πέρα από την ηθική. Μια από τις πιο σημαντικές δεξιότητες που πρέπει να αποκτήσεις είναι η ικανότητα να βλέπεις γεγονότα και περιστάσεις αντί να βλέπεις καλό και κακό. Η δύναμη είναι ένα παιχνίδι - δεν θα σταματήσω να το λέω - και στα παιχνίδια δεν κρίνεις τους αντιπάλους σου από τις προθέσεις τους, αλλά από τα αποτελέσματα των πράξεών τους. Αξιολογείς τη στρατηγική τους και μετράς τη δύναμή τους απ’ όσα μπορείς να δεις και να αισθανθείς. Πόσο συχνά οι προθέσεις κάποιου θόλωσαν τα νερά και εξαπάτησαν! Τι σημασία έχει αν ένας άλλος παίκτης, ο φίλος σου ή ο αντίπαλός σου, είχαν καλές προθέσεις και σκέφτονταν το συμφέρον σου, αλλά τα αποτελέσματα των πράξεων τους οδήγησαν στην καταστροφή και στην αναστάτωση; Είναι φυσιολογικό για τους ανθρώπους να καλύπτουν τις πράξεις τους με όλων των ειδών τις δικαιολογίες, ισχυριζόμενοι ότι σε κάθε περίπτωση λειτούργησαν με γνώμονα την καλοσύνη. Πρέπει να μάθεις να γελάς μέσα σου κάθε φορά που ακους κάτι τέτοιο και ποτέ να μην αντιλαμβάνονται ότι αποτιμάς τις προθέσεις και τις πράξεις κάποιου με γνώμονα ένα σύνολο ηθικών κρίσεων που στην ουσία είναι μια δικαιολογία για να συσσωρεύσεις δύναμη. Το παιχνίδι έχει ως εξής: Ο αντίπαλός σου κάθεται απέναντι σου. Και όι δύο συμπεριφέρεστε σαν κύριοι ή κυρίες, τηρώντας τους κανόνες του ήαιχνιδιού και μη παίρνοντας τίποτα προσωπικά. Χρησιμοποιείς μια στρατηγική και παρατηρείς τις κινήσεις του αντιπάλου σου με όση περισσότερη ηρεμία μπορείς. Στο τέλος, θα εκτιμήσεις την ευγένεια αυτώίν με τους οποίους παίζεις περισσότερο από τις καλές προθέσεις τους. Εκπαίδευσε τα μάτια σου να παρακολουθούν τα αποτελέσματα των κινήσεων τους, τις εξωτερικές περιστάσεις και μην αποσπάσαι από τίποτα άλλο. Η μισή επιτυχία σου στο παιχνίδι της δύναμης θα προέρχεται από τα όσα δεν κάνεις και επειδή δεν επιτρέπεις στον εαυτό σου να σε μπλέκουν παρά τη θέλησή σου. Για να τελειοποιήσεις αυτή τη δεξιότητα, πρέπει να μάθεις να κρίνεις τα πράγματα ανάλογα με το τι κοστίζουν. Ο Νίτσε έγραψε: «Η αξία ενός πράγματος μερικές φορές εξαρτάται όχι από το τι αποκομίζει κανείς αποκτώντας το αλλά από το πόσο του κόστισε». Ίσως και εσύ πραγματοποιήσεις το στόχο σου, αλλά ποιο θα είναι το τίμημα που θα έχεις πληρώσει; Εφάρμοσε αυτό το κριτήριο στα πάντα, ακόμη και στο αν πρέπει να συνεργαστείς με κάποιους ή στο αν πρέπει να βοηθήσεις κάποιους. Στο κάτω-κάτω της γραφής η ζωή είναι μικρή, οι ευκαιρίες λίγες και η ενέργεια που έχεις είναι περιορισμένη. Απ’ αυτή την άποψη ο χρόνος είναι πολύ σημαντικός. Ποτέ μη χαραμίζεις πολύτιμο χρόνο ή την ηρεμία του μυαλού σου για θέματα άλλων - η τιμή που θα πληρώσεις θα είναι πολύ υψηλή. Η δύναμη είναι ένα κοινωνικό παιχνίδι. Για να το μάθεις και για να το τελειοποιήσεις, πρέπει να αναπτύξεις την ικανότητα να μελετάς και να κατανοείς τους ανθρώπους. Ο μεγάλος στοχαστής και αυλικός του Που αιώνα Μπαλτάσαρ Γκρασιάν έγραψε: «Πολλοί άνθρωποι ξοδεύουν το χρόνο τους μελετώντας τις ιδιότητες των ζώων ή των φυτών. Πόσο πιο σημαντικό είναι να μελετήσουμε τις ιδιότητες των ανθρώπων, με τους οποίους πρέπει να ζήσουμε ή να πεθάνουμε!» Για να γίνεις ένας τέλειος παίκτης πρέπει να είσαι ένας τέλειος ψυχολόγος. Πρέπει να αναγνωρίζεις τα κίνητρα και να διακρίνεις μέσα από ένα σύννεφο σκόνης, το οποίο χρησιμοποιούν οι άνθρωποι για να περιβάλλουν τις πράξεις τους. Η κατανόηση των κρυφών κινήτρων των ανθρώπων είναι η καλύτερη γνώση για να αποκτήσεις δύναμη. Σου προσφέρει άπειρες δυνατότητες για εξαπάτηση, για εκμαυλισμό και για ιδιοτελείς ελιγμούς. Οι άνθρωποι είναι πολύπλοκοι και είναι δυνατόν να περάσεις ολόκληρη τη ζωή σου χωρίς να μπορέσεις να τους καταλάβεις τελείως. ΓΓ αυτό είναι πολύ σημαντικό να αρχίσεις να εκπαιδεύεσαι τώρα και να έχεις υπόψη σου μια αρχή: Ποτέ μην κάνεις διακρίσεις στο ποιον μελετάς και στο ποιον εμπιστεύεσαι. Ποτέ μην εμπιστεύεσαι κανέναν τελείως, συμπεριλαμβανομένων των φίλων και των αγαπημένων προσώπων. Πρέπει, πάνω απ’ όλα, να μάθεις ν’ ακολουθείς την πλάγια οδό για να φτάσεις στην απόκτηση της δύναμης. Συγκάλυψε την πανουργία σου. Οπως μια μπάλα του μπιλιάρδου κάνει καραμπόλες πριν χτυπήσει το στόχο της, έτσι και οι κινήσεις σου πρέπει να είναι σχεδιασμένες και μελετημένες για να γίνονται με πλάγιο τρόπο. Αν εκπαιδευτείς για να δρας πλάγια, θα ευδοκιμήσεις στη σύγχρονη αυλή διότι θα μοιάζεις με υπόδειγμα ακεραιότητας, ενώ στην πραγματικότητα θα είσαι ένας τέλειος παραπλανητής. Θεώρησε τους 48 Νόμους της Δύναμης ως ένα είδος εγχειριδίου των τεχνών της πλαγιότητας. Οι νόμοι βασίζονται στα γραπτά αντρών και γυναικών οι οποίοι μελέτησαν και τελειοποίησαν το παιχνίδι της δύναμης. Τα γραπτά αυτά διατρέχουν μια περίοδο μακρυτερη από τρεις χιλιάδες χρόνια και προέρχονται από πολιτισμούς τόσο ανόμοιους όσο της αρχαίας Κίνας και της Αναγεννησιακής Ιταλίας. Ωστόσο, μοιράζονται κοινά στοιχεία και μοτίβα, τα οποία υποδεικνύουν ότι η ουσία της δύναμης δεν έχει ακόμη εκφραστεί πλήρως. Οι 48 νόμοι της δύναμης είναι το απόσταγμα αυτής της συσσωρευμένης γνώσης, η οποία συγκεντρώθηκε από τα γραπτά των πιο επιφανών σχεδιαστών στρατηγικής (Σουν Τσου, Κλάουζεβιτζ), πολιτικών (Μπίσμαρκ, Ταλεϋράνδος), αυλι- κών (Καστιλιόνε, Γκρασιάν), εραστών (Νινόν ντε Λανκλό, Καζανόβα) και απατεώνων (Γέλοου Κιντ Βάιλ) στην Ιστορία. Οι νόμοι βασίζονται σε μια απλή προϋπόθεση: ορισμένες πράξεις σχεδόν πάντα αυξάνουν τη δύναμη κάποιου (η τήρηση του νόμου), ενώ κάποιες άλλες τη μειώνουν και τον καταστρέφουν (η παράβαση του νόμου). Οι παραβάσεις και οι τηρήσεις αυτές διευκρινίζονται από ιστορικά παραδείγματα. Οι νόμοι είναι διαχρονικοί και οριστικοί. Οι 48 Νόμοι της Δύναμης μπορούν να χρησιμοποιηθούν με πολλούς τρόπους. Αν διαβάσετε το βιβλίο από την αρχή μέχρι το τέλος θα μάθετε για τη δύναμη, γενικά. Παρόλο που αρκετοί νόμοι μπορεί να φαίνεται ότι έχουν άμεση σχέση με τη ζωή σας, σιγά-σιγά θα διαπιστώσετε ότι το ίδιο συμβαίνει και με τους υπόλοιπους και ότι στην ουσία αλληλο- σχετίζονται. Αν αποκτήσετε μια σφαιρική άποψη του θέματος, θα μπορέσετε να αξιολογήσετε καλύτερα τις παρελθοϋσες πράξεις σας και θα αποκτήσετε ένα μεγαλύτερο βαθμό ελέγχου επάνω στις τρέχουσες υποθέσεις σας. Η προσεκτική και εξονυχιστική μελέτη του βιβλίου θα σας εμπνέει να σκέφτεστε και να αξιολογείται τις πράξεις σας διαρκώς. Το βιβλίο έχει επίσης σχεδιαστεί για να το ξεφυλλίζετε και για να εξετάζετε το νόμο που φαίνεται να σας αφορά εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή. Ας πούμε ότι αντιμετωπίζετε ένα πρόβλημα με κάποιον προϊστάμενό σας και δεν μπορείτε να καταλάβετε γιατί οι προσπάθειες σας δεν καρποφορούν και δεν σας δείχνει καμία ευγνωμοσύνη αλλά ούτε και σας προάγει. Αρκετοί νόμοι ασχολούνται με τη σχέση μεταξύ προϊσταμένου και υφισταμένου και σίγουρα καταπατάτε τουλάχιστον έναν απ’ αυτοϋς. Αν ρίξετε μια ματιά στις αρχικές παραγράφους των 48 νόμων στον πίνακα των περιεχομένων, θα αναγνωρίσετε το νόμο που σας αφορά. Μπορείτε επίσης να το διαβάσετε καθαρά για λόγους ψυχαγωγίας, χχι1 ’ ΠΡΟΛΟΓΟΣ σαν μια περιήγηση στις αδυναμίες και στα μεγάλα επιτεύγματα των προγόνων σας, στον τομέα της δύναμης. Ωστόσο, σας προειδοποιώ ότι ίσως δεν κάνετε καλά. Η δύναμη είναι πάντα σαγηνευτική και παραπλανητική με το δικό της τρόπο. Είναι ένας λαβύρινθος - το μυαλό σας θα αναλωθεί προσπαθώντας να επιλύσετε τα άπειρα προβλήματά της και σύντομα θα συνειδητοποιήσετε πόσο χαθήκατε. Με άλλα λόγια, θα διασκεδάσετε πολύ περισσότερο αν πάρετε το θέμα της δύναμης πιο σοβαρά. Μη δείχνετε επιπολαιότητα για ένα τόσο σοβαρό θέμα. Οι θεοί της δύναμης θυμώνουν με τους επιπόλαιους. Δίνουν την έσχατη ικανοποίηση μόνο σε όσους μελετούν και στοχάζονται και τιμωρούν όσους δεν εμβαθύνουν και απλά θέλουν μόνο να περάσουν καλά. Όποιος προσπαθεί να είναι πάντα καλός, θα καταστραψεί ανάμεσα στους τόσους κακούς. Επομένως ένας πρίγκιπας, ο οποίος θέλει να διατηρήσει την εξουσία του πρέπει να μάθει πως να μψ είναι καλός και να χρησιμοποιεί αυτή τη γνώση ή να αποψεύγει να τη χρησιμοποιεί ανάλογα με την περίσταση. Ο ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ, Νικολό Μακιαβέλι, 1469-1527 ΠΡΟΛΟΓΟΣ χχνιι ΝΟΜΟΣ ΠΟΤΕ ΜΗΝ ΕΠΙΣΚΙΑΖΕΙΣ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ ΣΟΥ ΘΕΣΗ Πάντα να κάνεις τους προϊσταμένους σου να νοιώθουν ανώτεροι από εσένα. Όταν προσπαθείς να τους ευχαριστήσεις και να τους εντυπωσιάσεις, μην το παρακάνεις στην επίδειξη των ταλέντων σου, διότι μπορεί να κατορθώσεις ακριβώς το αντίθετο - δηλαδη να τους εμπνεύσεις φόβο και ανασφάλεια. Κάνε τους ανώτερους σου να φαίνονται περισσότερο έξυπνοι από ό,τι είναι και θα αποκτήσεις τεράστια δύναμη. 29 ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ Ο Νικολά Φουκέ, υπουργός των οικονομικών στα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Λουδοβίκου του 14ου, ήταν ένας γενναιόδωρος άνθρωπος, ο οποίος αγαπούσε τις πολυτελείς γιορτές, τις ωραίες γυναίκες και την ποίηση. Επίσης αγαπούσε τα χρήματα, διότι ήταν σπάταλος. Ο Φουκέ ήταν έξυπνος και πάρα πολύ απαραίτητος στο βασιλιά και έτσι όταν, το 1661, ο πρωθυπουργός Ζυλ Μαζαρέν πέθανε, ο υπουργός οικονομικών περίμενε ότι θα έπαιρνε τη θέση του. Ο βασιλιάς όμως αποφάσισε να καταργήσει αυτό το αξίωμα. Αυτό και άλλα σημάδια οδήγησαν τον Φουκέ να υποψιαστεί ότι έπεφτε σε δυσμένεια και γι’ αυτό αποφάσισε να καλοπιάσει το βασιλιά οργανώνοντας την πιο εντυπωσιακή δεξίωση που είχε γνωρίσει ο κόσμος μέχρι τότε. Η δεξίωση αυτή υποτίθεται πως θα δινόταν για να γιορταστεί η αποπεράτωση του Βω-λε- Βικοντ, του πύργου του Φουκέ, αλλά ο πραγματικός σκοπός της ήταν να αποτείνει φόρο τιμής στον τιμώμενο προσκεκλημένο, το βασιλιά. Στη δεξίωση παρευρέθηκε η αφρόκρεμα της Ευρωπαϊκής αΡι στοκρατίας και μερικά από τα σπουδαιότερα μυαλά της εποχής, όπως ο Λα Φονταίν, ο Λα Ροσφουκώ και η Μαντάμ ντε Σεβινιέ. Ο Μολιέρος έγραψε ένα θεατρικό έργο για την περίσταση, στο οποίο έπαιξε ο ίδιος, στο τέλος της βραδιάς. Η δεξίωση ξεκίνησε με ένα πλουσιοπάροχο δείπνο των επτά πιάτων, με εδέσματα από την Ανατολή τα οποία ήταν άγνωστα μέχρι τότε στη Γαλλία, όπως επίσης και με καινούργια πιάτα ειδικά επινοημένα για τη βραδιά. Το γεύμα συνοδέυσε μουσική ειδικά γραμμένη, κατά παραγγελία του Φουκέ, για να τιμήσει το βασιλιά. Μετά το δείπνο οι καλεσμένοι περιδιάβηκαν τους κήπους του πύργου. Οι εκτάσεις και τα σιντριβάνια που περιέβαλλαν τον πύργο του Βω- λε-Βικόντ αποτέλεσαν την πηγή έμπνευσης για το ανάκτορο των Βερσαλλιών. Ο Φουκέ συνόδευσε το νεαρό βασιλιά στον περίπατό του στους γεωμετρικά ευθυγραμμισμένους θάμνους και στα παρτέρια. Οταν έφτασαν στα κανάλια των κήπων, παρακολούθησαν μια επίδειξη πυροτεχνημάτων και στη συνέχεια ακολούθησε το θεατρικό του Μολιέρου. Η δεξίωση συνεχίστηκε μέχρι αργά τη νύχτα και όλοι συμφώνησαν πως ήταν η καταπληκτικότερη εκδήλωση στην οποία είχαν παρευρεθεί. Την επόμενη μέρα, ο Φουκέ συνελήφθη από τον αρχηγό των σωματοφυλάκων, τον Ντ Αρτανιάν. Τρεις μήνες αργότερα δικάστηκε διότι έκλεβε από το θησαυροφυλάκιο της χώρας (στην πραγματικότητα, το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων που κατηγορήθηκε ότι έκλεψε, το είχε πάρει για το βασιλιά και με την άδειά του). Ο Φουκέ κρίθηκε ένοχος και στάλθηκε στην πιο απομονωμένη φυλακή της Γαλλίας, ψηλά στα Πυρηναία Όρη, όπου και πέρασε τα είκοσι τελευταία χρόνια της ζωής του στην απομόνωση. Ερμηνεία Ο Λουδοβίκος ο 14ος, ο Βασιλιάς Ήλιος, ήταν ένας υπερήφανος και 30 ΝΟΜΟΣ 1 αλαζονικός άντρας, ο οποίος επιζητούσε πάντα να είναι το επίκεντρο της προσοχής. Δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι κάποιος θα τον ξεπερ- νούσε σε πολυτελεία και σίγουρα όχι ο υπουργός του των οικονομικών. Ο Λουδοβίκος διάλεξε τον Ζαν-Μπατίστ Κολμπέρ, διάσημο για την τσιγγουνιά του και για τα πιο βαρετά πάρτι στο Παρίσι, ως διάδοχο του Φουκέ. Ο Κολμπερ φρόντισε ώστε όσα χρήματα εγκατελειπαν το θησαυροφυλάκιο να καταλήγουν κατευθείαν στα χέρια του βασιλιά. Με τα χρήματα αυτά, ο Λουδοβίκος έχτισε ένα παλάτι ακόμη πιο μεγαλοπρεπές από αυτό του Φουκέ - το απαράμιλλο ανάκτορο των Βερσαλλιών. Χρησιμοποίησε τους ίδιους αρχιτέκτονες, τους ίδιους διακοσμητές και τον ίδιο σχεδιαστή κήπων. Στις Βερσαλλίες, επίσης, ο Λουδοβίκος διοργάνωνε γιορτές ακόμη πιο πολυέξοδες από τη γιορτή που κόστισε στον Φουκέ την ελευθερία του. Ας εξετάσουμε την περίπτωση. Τη βραδιά της δεξίωσης, καθώς ο Φουκέ παρουσίαζε στον Λουδοβίκο το ένα θέαμα μετά το άλλο και το καθένα πιο μεγαλειώδες από το προηγούμενο, φαντάστηκε ότι με τον τρόπο αυτό του έδειχνε την πίστη και την αφοσίωσή του. Πίστεψε ότι η δεξίωση θα τον βοηθούσε όχι μόνο να ξανακερδίσει την εύνοια του βασιλιά, αλλά ότι επίσης θα έδειχνε το καλό του γούστο, τις διασυνδέσεις του και το βαθμό της δημοτικότητάς του και έτσι θα γινόταν απαραίτητος στο βασιλιά και θα αποδείκνυε ότι μπορούσε να γίνει ένας εξαιρετικός πρωθυπουργός. Αντίθετα, όμως, κάθε νέο θέαμα και κάθε επιδοκιμαστικό χαμόγελο που χάριζαν οι καλεσμένοι στον Φουκέ έκαναν τον Λουδοβίκο να νομίζει ότι οι φίλοι του και οι υπήκοοί του ήταν περισσότερο γοητευμένοι από τον υπουργό των οικονομικών παρά από τον ίδιο το βασιλιά και ότι ο Φουκέ στην πραγματικότητα έκανε προκλητική επίδειξη του πλούτου και της δύναμής του. Ο Φουκέ αντί να κολακέψει το βασιλιά με αυτή την υπερπολυτελή δεξίωση, το μόνο που κατάφερε ήταν να προσβάλει τη ματαιοδοξία του. Ο Λουδοβίκος φυσικά δεν θα παραδεχόταν κάτι τέτοιο σε κανένα - αντίθετα βρήκε μια βολική δικαιολογία για να απαλλαγεί από τον άνθρωπο που άθελά του τον έκανε να αισθάνεται ανασφαλής. Τέτοια τύχη έχουν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, όλοι όσοι διατα- ράσσουν την ιδέα που έχει ο κύριός τους για τον εαυτό του και επίσης όσοι προσβάλλουν τη ματαιοδοξία του ή τον κάνουν να αμφιβάλλει για την υπεροχή του. Όταν ξεκίνησε η βραδιά, ο Φουκέ βρισκόταν στην κορυφή του κόσμου. Όταν τελείωσε, βρισκόταν στον πόσο. Βολταίρος 1694-1778 ΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ Στις αρχές του 1600, ο Ιταλός αστρονόμος και μαθηματικός Γαλιλαίος Γαλιλέι βρέθηκε σε επισφαλή θέση. Εξαρτιόταν από τη γενναιοδωρία των μεγάλων αρχόντων για να υποστηρίξουν την έρευνά του και όπως όλοι οι επιστήμονες της Αναγέννησης, έτσι και αυτός, μερικές φορές δώριζε τις εφευρέσεις και τις ανακαλύψεις του στους σπουδαιότερους • πάτρωνες της εποχής. Κάποτε, για παράδειγμα, προσέφερε μια στρατιωτική πυξίδα στο Δοΰκα της Γκονζάγκα. Κατόπιν αφιέρωσε ένα βιβλίο, το οποίο εξηγούσε τη χρήση της πυξίδας, στους Μεδίκους. Και οι δύο άρχοντες του έδειξαν την ευγνωμοσύνη τους και μέσω αυτών ο Γαλιλαίος εξασφάλισε επιπρόσθετους μαθητές. Όμως όσο μεγάλη και αν ήταν η ανακάλυψή του, οι πάτρωνες συνήθως τον πλήρωναν με δώρα και όχι με μετρητά. Η συνήθειά τους αυτή είχε ως αποτέλεσμα να ζει μια ζωή διαρκούς ανασφάλειας και εξάρτησης. Σκέφτηκε λοιπόν πως πρέπει να υπήρχε ένας ευκολότερος τρόπος. Το 1610, όταν ο Γαλιλαίος ανακάλυψε τα φεγγάρια του Δία, επινόησε και μια καινούργια στρατηγική. Αντί να μοιράσει την ανακάλυψη ανάμεσα στους πάτρωνές του - δίνοντας στον ένα το τηλεσκόπιο που χρησιμοποίησε, αφιερώνοντας το βιβλίο που έγραψε στον άλλο ,και ούτω καθ εξής - όπως είχε κάνει στο παρελθόν, αποφάσισε να εσπιάσει την προσοχή του στους Μεδίκους και το έκανε για ένα λόγο: Ο Κόζιμο ο 1ος, αμέσως μόλις ίδρυσε τη δυναστεία των Μεδίκων, το 1540, έκανε τον Δία, τον ισχυρότερο από τους θεούς, σύμβολο των Μεδίκων - ένα σύμβολο ισχύος το οποίο υπερέβαινε την πολιτική και τις τραπεζικές πράξεις και λειτουργούσε ως συνδετικός κρίκος με την αρχαία Ρώμη και τις θεότητές της. Ο Γαλιλαίος μετέτρεψε την ανακάλυψή του των φεγγαριών του Δία σε οικουμενικό γεγονός το οποίο τιμούσε το μεγαλείο των Μεδίκων. Σύντομα μετά την ανακάλυψη, ανήγγειλε ότι «τα φωτεινά αστέρια (τα φεγγάρια του Δία) του προσφέρθηκαν στους ουρανούς» για να τα εντοπίσει με το τηλεσκόπιό του την ίδια εποχή με την ενθρόνιση του Κόζιμο του 2ου. Είπε ότι ο αριθμός των φεγγαριών - τέσσερα - ήταν ο ίδιος με τον αριθμό των Μεδίκων (ο Κόζιμο ο 2ος είχε τρεις αδελφούς) και ότι τα φεγγάρια βρίσκονταν σε τροχιά γύρω από τον Δία όπως και αυτοί οι τέσσερις γιοι περιστρέφονταν γύρω από τον Κόζιμο τον Ιο,·τον ιδρυτή της δυναστείας. Το γεγονός, κάτι περισσότερο από σύμπτωση, έδειξε ότι και οι ίδιοι οι ουρανοί αντανακλούσαν την άνοδο της οικογένειας των Μεδίκων. Αφού αφιέρωσε την ανακάλυψη στους Μεδίκους, ο Γαλιλαίος ανέθεσε να φιλοτεχνήσουν ένα έμβλημα, το οποίο αναπαριστούσε τον Δία να κάθεται σε ένα σύννεφο με τα τέσσερα αστέρια σε κύκλο γύρω του, και το δώρισε στον Κόζιμο τον 2ο ως σύμβολο της σχέσης του με τα αστέρια. Το 1610 ο Κόζιμο ο 2ος ανακήρυξε τον Γαλιλαίο επίσημο και έμμισθο φιλόσοφο και μαθηματικό της αυλής του. Για έναν επιστήμονα ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσε να του συμβεί στη ζωή του. Οι μέρες της επαιτείας προς τους πάτρωνες είχαν τελειώσει. Ερμηνεία Με μια επιτυχημένη κίνηση, ο Γαλιλαίος κέρδισε περισσότερα με την καινούργια του στρατηγική από ό,τι όλα τα χρόνια της αναζήτησης για 32 ΝΟΜΟΣ ι πάτρωνες. Ο λόγος είναι απλός: Όλοι οι αφέντες θέλουν να φαίνονται περισσότερο έξυπνοι από τους άλλους ανθρώπους. Δεν τους ενδιαφέρουν ούτε η επιστήμη ούτε η εμπειρική αλήθεια, αλλά ούτε και οι καινούργιες εφευρέσεις. Ενδιαφέρονται μόνο για το όνομα και τη δόξα τους. Ο Γαλιλαίος έδωσε στους Μεδίκους απείρως περισσότερη δόξα, συνδέοντας τα ονόματά τους με συμπαντικές δυνάμεις, από ό,τι αν τους είχε κάνει πάτρωνες κάποιου νέου επιστημονικού μηχανισμού ή ανακάλυψης. Οι επιστήμονες δεν γλιτώνουν από τις εκκεντρικότητες της ζωής της αυλής και του θεσμού της πατρωνίας. Πρέπει και αυτοί επίσης να υπηρετήσουν αφέντες που κρατουν τα πορτοφόλια. Επίσης διατρέχουν τον κίνδυνο να κάνουν τον αφέντη τους, εξαιτίας της πνευματικής τους υπεροχής, να αισθάνεται ανασφαλής, σαν να βρίσκεται εκεί απλά και μόνο για να παρέχει τη χρηματοδότηση - μια άσχημη και ποταπή δουλειά. Ο παραγωγός ενός σπουδαίου έργου θέλει να νοιώθει ότι είναι κάτι περισσότερο από απλός χρηματοδότης. Θέλει να φαίνεται δημιουργικός και ισχυρός και επίσης πιο σπουδαίος από το έργο που πα- ράγεται στο όνομά του. Στη θέση της ανασφάλειας πρέπει να του προσφέρεις δόξα. Ο Γαλιλαίος δεν προκάλεσε το πνευματικό κύρος των Μεδίκων με την ανακάλυψή του, αλλά ούτε και τους έκανε να νοιώθουν, κατά κανένα τρόπο, κατώτεροι. Αντίθετα τους έκανε να αστραποβολούν στις αυλές της Ιταλίας αφού κυριολεκτικά τους ταύτισε με τα αστέρια. Δεν ξεπέρασε τον προϊστάμενό του σε λάμψη, φρόντισε ώστε ο προϊστάμενός του να ξεπεράσει σε λάμψη όλους τους άλλους. ΤΑ ΚΛΕΙΔΙΑ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΗΣ Όλοι έχουν ανασφάλειες. Όταν εμφανίζεσαι στον κόσμο και επιδεικνύεις τα ταλέντα σου, είναι φυσικό να προκαλέσεις όλων των ειδών τις αντιπάθειες, το φθόνο και άλλες εκδηλώσεις ανασφάλειας. Είναι κάτι αναμενόμενο. Δεν μπορείς να περάσεις τη ζωή σου ανησυχώντας για τα μικρόψυχα αισθήματα των άλλων. Ωστόσο πρέπει να υιοθετήσεις μια διαφορετική προσέγγιση με τους προϊσταμένους σου διότι σε σχέση με τη δύναμη δεν υπάρχει χειρότερο σφάλμα από το να ξεπεράσεις τον κύριό σου σε λάμψη. Μην ξεγελιέσαι πιστεύοντας ότι η ζωή έχει αλλάξει και πολύ από την εποχή του Λουδοβίκου του 14ου και των Μεδίκων. Όσοι αποκτούν υψηλή θέση στη ζωή είναι σαν βασιλιάδες και βασίλισσες. Θέλουν να νοιώθουν ασφαλείς στις θέσεις τους και ανώτεροι από τους γύρω τους σε εξυπνάδα, σε ευφυΐα και σε γοητεία. Είναι μια άκρως επικίνδυνη αλλά κοινή παρανόηση να νομίζεις ότι επιδεικνύοντας και εκθειάζοντας τα χαρίσματά σου και τα ταλέντα σου, κερδίζεις την αγάπη του κυρίου σου. Μπορεί να προσποιείται ότι σε εκτιμά, αλλά με την πρώτη ευκαιρία θα σε αντικαταστήσει με κάποιον λιγότερο έξυπνο, λιγότερο ελκυστικό και λιγότερο απειλητικό, όπως ακριβώς ο Λουδοβίκος ο 14ος αντικατέστησε το χαρισματικό Φουκέ με τον άχαρο Κολμπέρ. Και όπως και ο Λουδοβίκος, έτσι κι αυτός δεν θα παραδεχτεί την αλήθεια, αλλά θα βρει μια δικαιολογία για να απαλλαγεί από την παρουσία σου. Ο Νόμος αυτός ενέχει δυο κανόνες τους οποίους πρέπει να συνειδητοποιήσεις. Πρώτον, είναι δυνατόν, άθελα σου, να ξεπεράσεις σε λάμψη τον κύριό σου με το να είσαι απλά ο εαυτός σου. Υπάρχουν προϊστάμενοι οι οποίοι είναι πιο ανασφαλείς από κάποιους άλλους - θα μπορούσε να πει κανείς υπερβολικά ανασφαλείς. Δεν είναι απίθανο να τους ξεπερνάς, από τη φύση σου, σε λάμψη λόγω της γοητείας και της χάρης σου. Κανείς δεν διέθετε περισσότερα φυσικά ταλέντα από τον Αστόρε Μανφρέντι, πρίγκιπα της Φαέντζα. Ήταν ο ομορφότερος από όλους τους νεαρούς πρίγκιπες της Ιταλίας και σαγήνευε τους υπηκόους του με τη γενναιοδωρία του και το ανοιχτό μυαλό του. Το έτος 1500, ο Καίσαρας Βοργίας πολιόρκησε τη Φαέντζα. Όταν η πόλη παραδόθηκε, οι πολίτες περίμεναν να τους συμβεί ό,τι χειρότερο από το βάναυσο Βοργία, ο οποίος ωστόσο αποφάσισε να λυπηθεί την πόλη: Απλά κατέλαβε το κάστρο της, δεν εκτέλεσε κανέναν από τους πολίτες της και επέτρεψε στον πρίγκιπα Μανφρέντι, δεκαοχτώ ετών την εποχή εκείνη, να παραμείνει στην αυλή του τελείως ελεύθερος. Ωστόσο, μερικές βδομάδες αργότερα, οι στρατιώτες του Βοργία έσυραν τον Αστόρε Μανφρέντι σε μια φυλακή της Ρώμης. Μετά από ένα χρόνο, το σώμα του ανασυρθηκε από τον ποταμό Τίβερη με μια πέτρα δεμένη στο λαιμό του. Ο Βοργίας δικαιολόγησε την ειδεχθή του πράξη κατηγορώντας τον νεαρό για προδοσία και συνωμοσία, κατηγορίες οι οποίες ήταν αβάσιμες. Το πραγματικό πρόβλημα ήταν η διαβόητη ματαιοδοξία και η ανασφάλεια του Βοργία. Ο νεαρός άντρας τον επίσκιαζε χωρίς ούτε καν να προσπαθεί. Έχοντας ως δεδομένο τα φυσικά ταλέντα του Μανφρέντι, η παρουσία και μόνο του πρίγκιπα έκανε τον Βοργία να φαίνεται λιγότερο ελκυστικός και χαρισματικός. Το μάθημα είναι απλό: Αν δεν μπορείς να συγκαλύψεις τη γοητεία και την ανωτερότητά σου, πρέπει να μάθεις να αποφεύγεις τέτοια τέρατα ματαιοδοξίας. Αν δεν μπορείς να το κάνεις αυτό, βρες έναν τρόπο να αποσιωπάς τα χαρίσματά σου παρουσία ενός Καίσαρα Βοργία. Δεύτερον, ποτέ μη φαντάζεσαι ότι επειδή ο κύριός σου σε αγαπάει, μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις. Έχουν γραφτεί ολόκληρα βιβλία για ευνοούμενους οι οποίοι έπεσαν σε δυσμένεια διότι θεώρησαν τη θέση τους δεδομένη και διότι τόλμησαν να επισκιάσουν τον κύριό τους. Στα τέλη του 16ου αιώνα στην Ιαπωνία, ο ευνοούμενος του Αυτοκράτορα Χιντεόσι ήταν ο Σεν No Ρίκιου. Ο Ρίκιου ο οποίος ήταν ο καλύτερος στην τέχνη της τελετής του σερβιρίσματος του τσαγιού, πάθος της αριστοκρατίας, έγινε ένας από τους πιο έμπιστους συμβούλους του Χιντεόσι, είχε το δικό του διαμέρισμα στο παλάτι και τον τιμούσαν σε. ολόκληρη την Ιαπωνία. Ωστόσο το 1591, ο Χιντεόσι έβαλε να τον συλ- λάβουν και να τον καταδικάσουν σε θάνατο. Ο Ρίκιου αυτοκτόνησε πριν προλάβουν να τον εκτελέσουν. Η αιτία της ξαφνικής αλλαγής της επιτυχημένης πορείας του αποκαλυφθηκε αργότερα: Φαίνεται ότι ο Ρίκιου, πρώην αγρότης και αργότερα ευνοούμενος της αυλής, έβαλε και κατασκεύασαν ένα ξύλινο άγαλμα του εαυτού του το οποίο φορούσε σανδάλια (σύμβολο της αριστοκρατίας) και είχε υπεροπτικό ύφος. Κατόπιν τοποθέτησε το άγαλμα στον πιο σπουδαίο ναό στις πύλες του παλατιού, όπου ήταν ορατό στα μέλη της βασιλικής οικογένειας που μπαινόβγαι- ναν. Για τον Χιντεόσι κάτι τέτοιο σήμαινε ότι ο Ρίκιου δεν είχε αίσθηση των ορίων. Υποθέτοντας ότι είχε τα ίδια δικαιώματα με τα μέλη της ανώτατης αριστοκρατίας, ξέχασε ότι η θέση του εξαρτιόταν από τον αυτοκράτορα και κατέληξε να πιστεύει ότι την είχε κερδίσει μόνος του. Κάτι τέτοιο ήταν ένας ασυγχώρητα κακός υπολογισμός της σπουδαιό- τητάς του και τον πλήρωσε με τη ζωή του. Να θυμάσαι τα ακόλουθα: Ποτέ μη θεωρείς τη θέση σου δεδομένη και ποτέ μην επιτρέψεις στα μυαλά σου να πάρουν αέρα εξαιτίας οποιοσδήποτε εύνοιας δεχτείς. Αν γνωρίζεις τους κινδύνους που αντιμετωπίζεις όταν επισκιάζεις τον προϊστάμενό σου, μπορείς να ωφεληθείς από αυτόν το Νόμο. Πρώτα, πρέπει να κολακεύεις τον κύριό σου και να τον κάνεις να καμαρώνει. Η ολοφάνερη κολακεία μπορεί να είναι αποτελεσματική, αλλά έχει και τα όριά της διότι είναι πολύ άμεση και προφανής και δεν κάνει καλή εντύπωση στους αυλικούς. Η διακριτική κολακεία είναι πολύ πιο ισχυρή. Αν, για παράδειγμα, είσαι εξυπνότερος από τον κύριό σου, να δείχνεις το αντίθετο: Να τον κάνεις να φαίνεται εξυπνότερος από εσένα. Να φέρεσαι σαν να ήσουν αφελής. Να τον κάνεις να πιστεύει ότι έχεις ανάγκη από την πραγματογνωμοσύνη του. Επίσης φρόντισε να κάνεις αβλαβή λάθη τα οποία δεν θα σου δημιουργήσουν προβλήματα μακροπρόθεσμα, αλλά αντίθετα θα σου δώσουν την ευκαιρία να ζητήσεις τη βοήθειά του. Οι προϊστάμενοι λατρεύουν τέτοιου είδους εκκλήσεις για βοήθεια. Ένας προϊστάμενος ο οποίος δεν μπορεί να σου παρέχει τα δώρα της πραγματογνωμοσύνης του υπάρχει πιθανότητα να σε κάνει δέκτη της μνησικακίας του και της κακής του πρόθεσης. Αν οι ιδέες σου είναι πιο δημιουργικές από του κυρίου σου, να τις αποδίδεις σ’ αυτόν, όσο πιο δημόσια μπορείς. Ξεκαθάριζε ότι η δική σου συμβουλή είναι απλά και μόνο η ηχώ της δικής του συμβουλής. Αν ξεπερνάς τον προϊστάμενό σου σε ευφυΐα, καλά θα κάνεις να παίζεις το ρόλο του γελωτοποιού της αυλής, αλλά πρόσεξε να μην τον κάνεις να μοιάζει παγερός και δύστροπος σε σύγκριση μ’ εσένα. Μέτριαζε το χιούμορ σου αν δεις ότι είναι απαραίτητο και επινόησε τρόπους ώστε να φαίνεται ότι ο προϊστάμενός σου είναι εκείνος που σκορπάει τη χαρά και το γέλιο και που δημιουργεί την καλή διάθεση. Αν από τη φύση σου είσαι κοινωνικότερος και πιο γενναιόδωρος από τον κύριό σου, πρόσεξε να μη λειτουργείς σαν το σύννεφο που εμποδίζει τη λαμπρότητά του να φτάσει στους άλλους. Πρέπει να μοιάζει με τον ήλιο γύρω από τον οποίο περιστρέφονται τα πάντα, που ακτινοβολεί δύναμη και φως, που είναι το κέντρο της προσοχής. Αν χρειαστεί να τον διασκεδάσεις, μια επίδειξη των περιορισμένων μέσων σου σίγουρα θα κερδίσει τη συμπάθειά του. Οποιαδήποτε προσπάθεια να τον εντυπωσιάσεις με τη χάρη σου και τη γενναιοδωρία σου μπορεί ν’ αποδειχτεί μοιραία: Μάθε από τον Φουκέ ή πλήρωσε το τίμημα. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις δεν θεωρείται αδυναμία να συγκαλύψεις τα προτερήματά σου, αν στο τέλος σε οδηγήσουν στην εξουσία. Όταν επιτρέπεις στους άλλους να σε επισκιάσουν, διατηρείς εσύ τον έλεγχο αντί να γίνεσαι θύμα των ανασφαλειών τους. Κάτι τέτοιο θα σε εξυπηρετήσει την ημέρα που θ’ αποφασίσεις να ξεφύγεις από την κατώτερη θέση σου. Αν, όπως ο Γαλιλαίος, μπορείς να κάνεις τον κύριό σου να λάμπει ακόμη περισσότερο στα μάτια των άλλων, τότε θα σε δει ως θεόσταλτο δώρο και θα σε προωθήσει αμέσως. Εικόνα: Τα Αστέρια στον Ου- ρανό. Μπορεί να υπάρχει μόνο ένας ήλιος κάθε φορά. Ποτέ μην καλύπτεις το φως του ήλιου και ποτέ μην ανταγωνίζεσαι τη λαμπρότητά του. Είναι καλύτερα για σένα να σβήσεις σιγά-σιγά από τον ουρανό και να επινοήσεις τρόπους που θα εντείνουν τη λαμπρό- τητα του αστεριού του κυρίου σου. Αξίωμα: Να αποφεύγεις να επισκιάζεις τον προϊστάμενό σου. Κάθε αίσθημα ανωτερότητας είναι απεχθές, αλλά το αίσθημα ανωτερότητας ενός υπηκόου απέναντι στον πρίγκιπά του δεν είναι μόνο ανόητο, μπορεί να αποδειχτεί και μοιραίο. Είναι ένα μάθημα που μας διδάσκουν τα αστέρια στον ουρανό: μπορεί να έχουν σχέση με τον ήλιο και να είναι εξίσου λαμπρά μ’ αυτόν, αλ\ά ποτέ δεν εμφανίζονται μαζί του. (Μπαλτάσαρ Γκρασιάν, 1601-1658) ΤΟ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΟ Δεν πρέπει να ανησυχείς για το αν αναστατώνεις κάθε άτομο το οποίο συναντάς. Φρόντισε όμως να είσαι επιλεκτικά ανελέητος. Αν το άστρο του προϊσταμένου σου έχει αρχίσει να παρακμάζει, δεν έχεις να φοβηθείς τίποτα επισκιάζοντάς τον. Να μην είσαι ευσπλαχνικός - ο κύριός σου δεν είχε τέτοιους ενδοιασμούς στη διάρκεια της δικής του αναρρίχησης στην κορυφή. Αξιολόγησε τις δυνάμεις του. Αν είναι αδύναμος, επίσπευσε την πτώση του με διακριτικό τρόπο: Σε στιγμές-κλειδιά φρόντισε να τον ξεπεράσεις και να φανείς εξυπνότερος και προτιμότερος. Αν είναι πολύ αδύναμος και έτοιμος να πέσει, άσε τη φύση να λειτουργήσει από μόνη της. Μην το ρισκάρεις επισκιάζοντας έναν αδύναμο προϊστάμενο - μια τέτοια ενέργεια μπορεί να φανεί άσπλαχνη και εκδικητική. Όμως αν η θέση του κυρίου σου είναι σταθερή, αλλά παρόλα αυτά γνωρίζεις ότι είσαι ικανότερος, περίμενε τη σειρά σου με υπομονή. Στην πορεία των πραγμάτων η δύναμη αυτή θα λιγοστέψει σταδιακά μέχρι να εξασθενήσει τελείως. Ο κύριός σου θα πέσει κάποια μέρα και αν παίξεις τα χαρτιά σου σωστά, θα διαρκέσεις περισσότερο από αυτόν και κάποτε θα τον επισκιάσεις. ΝΟΜΟΣ ΜΗ ΔΕΙΧΝΕΙΣ ΜΕΓΑΛΗ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ ΣΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΣΟΥ, ΜΑΘΕ ΠΩΣ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΣ ΤΟΥΣ ΕΧΘΡΟΥΣ ΣΟΥ ΘΕΣΗ Να είσαι επιφυλακτικός απέναντι στους φίλους σου. Θα σε προδώσουν πιο γρήγορα και πιο εύκολα, αν προκαλείς το φθόνο τους. Επίσης γίνονται κακομαθημένοι και τυραννικοί. Αλλά προσέλαβε έναν πρώην εχθρό και θα είναι πιο πιστός και από ένα φίλο, διότι πρέπει να αποδείξει περισσότερα. Στην πραγματικότητα, έχεις περισσότερα να φοβηθείς από φίλους παρά από εχθρούς. Αν δεν έχεις εχθρούς, βρες τρόπο να κάνεις. 38 ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ Στα μέσα του 9ου αιώνα μ.Χ., ένας νεαρός άντρας ονόματι Μιχαήλ ο 3ος Για να έχεις έναν καλό εχθρό, ανέβηκε στο θρόνο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η μητέρα του, η διάλεξε ένα φίλο: Ξέρα πον να Αυτοκράτειρα Θεοδώρα, είχε εξοριστεί σε ένα μοναστήρι και ο εραστής χτυπήσει. της, ο Θεόκτιστος, είχε δολοφονηθεί. Τη συνωμοσία για τον εκ- θρονισμό ΝΎΙΛΝΑ ΝΤΕ ΠΟΥΑΤΙΕ, 1499-1366, ΕΡΩΜΕΝΗ ΤΟΥ της Θεοδώρας την κατευθυνε ο έξυπνος και φιλόδοξος θείος του Μιχαήλ, ο ΕΡΡΙΚΟΥ ΤΟΥ 2ου ΤΗΣ. Βάρδας. Ο Μιχαήλ ήταν ένας νεαρός και άπειρος ηγεμόνας, ΓΑΛΛΙΑΣ περιστοιχισμένος από συνωμότες, δολοφόνους και άσωτους. Στην επικίνδυνη αυτή εποχή χρειαζόταν κάποιον σύμβουλο που να μπορούσε να τον εμπιστευτεί και οι σκέψεις του στράφηκαν προς τον Βασίλειο, τον καλύτερο φίλο του. Ο Βασίλειος δεν διέθετε εμπειρία σε θέματα διακυβέρνησης και πολιτικής - στην πραγματικότητα ήταν ο επικεφαλής των βασιλικών στάβλων - αλλά είχε αποδείξει την αγάπη του και την Κάθε φορά πον διορίζω ευγνωμοσύνη του επανειλημμένα. κάποιον σε μια θέσφ δημιουργό εκατό Είχαν συναντηθεί μερικά χρόνια πριν, όταν ο Μιχαήλ είχε επισκε- φτεί δνσαρεσττιμένονς και τους στάβλους και κάποιο άγριο άλογο είχε ξεφυγει. Ο Βασίλειος, νεαρός έναν αχάριστο. Μακεδόνας σταβλίτης που καταγόταν από αγροτική οικογένεια, έσωσε τη ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΙ 14ος, 1638-1715 ζωή του Μιχαήλ. Η δύναμη και το κουράγιο του σταβλίτη εντυπώσιασαν τον Μιχαήλ, ο οποίος αμέσως έβγαλε τον Βασίλειο από την αφάνεια και τον προήγαγε από τη θέση του εκπαιδευτή αλόγων σε επικεφαλής των στάβλων. Γέμισε το φίλο του δώρα και τιμές και έγιναν αχώριστοι. Επίσης έστειλε τον Βασίλειο στο καλύτερο σχολείο του Βυζαντίου και ο άξεστος χωρικός έγινε ένας καλλιεργημένος και εκλεπτυσμένος αυλικός. Τώρα ο Μιχαήλ ήταν αυτοκράτορας και χρειαζόταν κάποιον που να Έτσι, όσον αγορά στο άτομό του είναι πιστός. Σε ποιον θα μπορούσε να εμπιστευτεί τη θέση του μου, έχω εξαπαττ[θεί περισσότερο από μια φορά από αρχιθαλαμηπόλου και του αρχισυμβούλου αν όχι στο νεαρό άντρα που το πρόσωπο πον αγαπούσα έσωσε τη ζωή του; παραπαίω από καθετί και για Ο Βασίλειος μπορούσε να εκπαιδευτεί για τη θέση και ο Μιχαήλ τον τον οποίον τι/ν αγάπιι ίμιουν αγαπούσε όπως έναν αδελφό. Προτίμησε να αγνοήσει τη συμβουλή αυτών περισσότερο σίγουρος από οτιδήποτε. Γι' απο πιστεύω on που πρότειναν τον Βάρδα σαν πιο έμπειρο και διάλεξε το φίλο του. ίσως είναι σωστό να αγαπάμε Ο Βασίλειος έμαθε γρήγορα και σύντομα έδινε συμβουλές στον και να νπψετονμε ένα άτομο αυτοκράτορα επάνω σε όλα τα θέματα του κράτους. Το μόνο πρόβλημα περισσότερό απο όλα τα άλλα, ήταν τα χρήματα - ο Βασίλειος ποτέ δεν είχε αρκετά. Η έκθεσή του στη σύμφωνα με τα προσόντα τον και τψ αξία τον, αλλα ποτέ να μεγαλοπρέπεια της ζωής της Βυζαντινής αυλής τον έκανε άπληστο για τα μψ εμπιστευόμαστε τη οφέλη της εξουσίας και της δύναμης. Ο Μιχαήλ διπλάσιασε και δελεαστική παγίδα ττ'[ς φιλίας τριπλάσιασε το μισθό του, του απένειμε τίτλο ευγενείας και τον πάντρεψε τον. ώστε αργότερα να έχοιγε με τη δική του ερωμένη, την Ευδοξία Ινγκερίνα. Ο Μιχαήλ πίστευε ότι λόγο να το μετανιώνουμε. Μ ΓΙΑΛΝΤ ΑΣΑΡΕ έπρεπε να κάνει το παν για να κρατά ικανοποιημένο έναν τόσο πιστό φίλο ΚΛΣΤ1ΛΙΟΝΕ. 1478-1529 και σύμβουλο. Αλλά επρόκειτο να προκύψουν και άλλα προβλήματα. Ο Βάρδας τώρα ήταν επικεφαλής του στρατού και ο Βασίλειος έπεισε τον Μιχαήλ ότι ο θείος του ήταν υπερβολικά και αθεράπευτα φιλόδοξος. Έχοντας την ψευδαίσθηση ότι μπορούσε να ελέγξει τον ανιψιό του, ο Βάρδας είχε συνωμοτήσει για να τον βάλει στο θρόνο και θα μπορούσε να συνωμοτήσει ξανά, με τη διαφορά πως αυτή τη φορά θα το έκανε για να απαλλαγεί από τον Μιχαήλ και να ανεβεί στο θρόνο ο ΝΟΜΟΣ 2 39
Enter the password to open this PDF file:
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-