Scientific Booka for sale by A. E. FOOTE. i:z^i mhs ^i z ^a^ flB tl /WIL S^O/u' afai 91 ,.t. a ( a- P2 3 •*V: [From the Proceedings of the Malacological Society, Vol. XVI, Pt. I, p. 23, April, 1924.] ON THE TRUE DATE OF PUBLICATION OF S. NILSSON'S HISTORIA MOLLUSCORUM SVECIM. 8vo. LUND^E, 1822. By B. B. Woodward, F.L.S. Read 9th November, 1923. Question having arisen as to the exact clate of publication of this work, I wrote to Dr. N. Hj. Odhner, of the Riksmuseum, Stockholm, who most kindly made inquiries and replied under date 17th June, 1923, as follows :— " In order to assist you with the requested date of issue of Nilsson's Hist. Moll. Suecice, I wrote to the old printing office which has survived the tempests of the time till present days. From this office I received to-day the following answer : ' Historia Molluscorum Suecice was printed during the time lst July-31st December, 1822, and contained 9^ sheets. We are not able to be at your service with any more exact statement.' " It is obvious, therefore, that the work could not have appeared until early in 1823, and that the title-page consequently is pre- dated. This rectification of date affects the following names : — pp. xviii HISTORIA MOLLUSCORUM SVECIAE TERRESTRIUM et FLUVIATILIUM BREVITER DELINEATA SVENONE NILSSON, Professore Reg. ; in Acad. Lundensi Adjunct. et MUSEI RER. NAT. PRiEFECTO ; AcAD. SdENT. HoLMlENSIS, Rec. Soc. Scient. Litterarumq. Eleg. Gothob. Soc. Phvsiogr. Lund. Membro; Societatum Nat. Scrutator. WeTTERAV. £T MaRPURG. CoRRESrOND. LlJNDiE MDCCCXXII, SuxtTiBUs J. H, SCHUBOTHII, Aul.e Reg. Dax. Bibliopol*. LlTTERIS BeRLINGTANIS. ' U 3- 1 H2S VILHELMO FAXE, S. S. THEOL. DOCTORI, SCANLE et BLEKINGLE EPISCOPO, ACADEMLE CAROLINJE PRO-CAN- CELLARIO, REG. ORD. de STELLA POLARI COMMENDATORI, SOCIETATIS PHYSIOGRAPHIGJE h. a. PR^SIDI, VIRO LITTERARUM CULTU et PATROCINIO ILLUSTRI Hoc PIETATIS MUNUSCULUM SV. NILSSON. INTRODUCTIO, A nimalia illa, quae hodie Motluscct vocantur, diu- tissime investigata & collecta fuerunt. 5cilicet inde a remotissimis temporibus homines jam animadverte- bant, se ex illis utilitatem multifariam capere posse. Ex aliis itaque cibum, ex aliis margaritas aliaque ornamenta, ex aliis denique purpuram sibi pararunt. Qua? quidem, ni fallimur, in primis fuerunt caussis illorum investigationis. Postea vero, cum in varieta- tern rerum naturalium admirandamf aliquantulum raa« gis intenta fuit mens humana, Mollusca testacea, pro- pter formas millemodis variantes & propter colores nitoremque elegantissimos, a Naturoe Curiosis assiduc conquisita & asservata fuerunt. Qualicunque vero CoIIectioni disponendae requiritur ordo quidam 6c modus. Sic orta est & diu servata Molluscorura Me- thodus ex formis testarum desumta, immo ab ipso immortali nostro Lxae adoptata. Pericula quidem nonnulla magis minusve felicia in animalibus ipsis, testarum incoiis, cognoscendis, jam facta fuerant ; sed, quantum scimus, clariss. O. F. Muller, cognitione Molluscorum terrestrium &flu- viatiliunu omnibus antecessoribus praestitit. Propo- suit sibi niethoduin tingere, in qua characteres gc- nerici ab ipsis auimalibus tantum desumerentur. t Quam*3 ) II ( Ouamvis fvcro hio prodedendi modus , non minus quam ille, de quo jam diximus, imius tantum partis csse videatur ; res tamen proposita illam vim ha- buit, ut magna novarum vcl antea minus cognita- rum specierum copia conquisita, & non solum testa- rum sed etiam incolanim ratione esset examinata & descripta. Inde ab hoc tempore studium Mollusco- rum a multis iisdemque eximiis ingeniis, in omnibus fere Europae terris, maximo cum successu, excultum fuit, Species sedulo iuvestigatae, accurate descriptae & eleganter delincatae fuerunt, & Systema ipsum, antea rudis fcre & indigesta mcles, per illustratio- nem insigncm, quam illi adtulit Anatomia compara- tiva, prxsertim ultimo dccennio, solidis & Naturae convenientibus fundamentis fuit suffullum. INeque alia Zoologiae pars tam penitus reformata est, quam haec ipsa, quae Vcrmes Linneanos complectitur. Brevitati consulentes Viros consulto omittimus quorum studio & ingenio haec omniadebentur, quos inter in anatomia comparata, ut in aliis multis, Illu» striss. Cuvierum prineipem veneramur. At vero si de fasligio, ad quod hsec disciplina proximis abhinc annis, horum virorum industria, in aliis Europoe terris evecta est, statum ejusdem disci- plinee in patria nostra suspicimus ; non possumus negare qtiin hoc studium, inde a temporibus immor- mortalis LiNif.Tir, in Svecia plane fuerit neglectum. Non ut aliis negligentiam exprobrarem, sed quo de hoc nreo qualicumque specimine niitius judicium mi- iii f) m ( lii pararem, hoec monenda existimavi, quod nisi hu* jusmodi tenlamen, in prcesenti & donec melius habe- bimus, necessarium judicassem, hoc opusculum non- dum edidissem. Inde enim ab ultima Famce Sveckce (1761) & Systematis Nuturce (1767), a Linn^o ipso adornata editione, ad Mollusca Sveciae aut cognoscenda aut ordinanda, nihil fere in medium prodiit. Si enim Helicem pomatiam & Unicvem rnargaritiferum, in Opere periodico : Svensk Zoologi, de novo descri- ptas & delineatas, paucasque quasdam Unionis spe- cies, in Dissertatione Academica Nova testaceorum Ge- nera sistente (Lundae 1788), a celeberr. nostro A. «F. Ketzio breviter adutnbratas, exceperis ; nulJa omni- 110, quantum scimtis, apud Nostrates exstat descri- ptio aut icon, ne unius quidem speciei, ad hanc ani- malium Divisionem pcrtinentis. Qualem reliquit a Linnc*, talis adbuc apud nos restat, quamvis a Na- tura maxime abliorrens, horum Animalium systema- tica Dispositio. Triginta circiter speciebus in Faunct Linneana enumeratis, & quarum baud paucae dubiae sunt, nullae novae additae (de Svecicis tantum lo- quor) , nullae fere melius postea illustratae. Pro Scientiae tamen integritate, magis adhuc fortasse quain pro synonymia Linneana illustranda, non minimi momenti videatur cognoscere quasnam MoUuscorum species cum australi Europa commu- niunes, quasnam sibi proprias alat haec borealis terra. Qui hac ratione opusculum nostrum con- sidc- siderare velit, id, sine dubio, non plane inutile aut superfluum judicabit. Neque tamcn ii sumus, qui pn- temus nos completam enUmerationem & perfectas descriptiones omnium, intra limites Sveciae dcgentium specierum dedisse. Qtfamvis enim specieruna numerus, triplo major descriptus inveniatur, quam qui in Fauna Linncana exstat ; attamcn credo, & huic meae sententise non desunt rationes, patriam multa alere Mollusca^ quoe adhuc delitescunt. Atque ingenue con- fiteor me nondum ad hoc opusculum, quod quam sit imperfectum ipse sentio, in medium proferendum ndgressum fuisse, nisi amor hujus disciplinae, in Ju- venibus quoque nostris tandem, ut videtur, cxcita- tus, omni auxilio ad hcec animalia cognoscenda ca- ruisset, JVullum enim exstat enchiridium, Mollusca nostra breviter & eo Ordine complectens, quem prae- scns Scientiae status poscerc videatur. Multa sane sunt & egregia Exterorum de Molluscis opera ; sed haec partim magis exoticas quam nostras species tra- etant, partim apud nos rara sunt & pro tirone ssepe nimis sumtuosa. Qu33 cum ita sint, non dubito, quin eam saltem hoc meum periculum adferat utilitatem, ut Operi, Mollusca nostra melius & perfectius tractanti, elici- endo olim inserviat. Quod si factuui fuerit, non me, quasi frustra laborassem, poenitebit. Decennium circiter est cum Mollusca nostra in «xcursionibus & itiueribus obvia colligo, paucos tan- jfcum annos in rem studiosius intentus. Hoc autem. tein- ) » ( temporis spatio partim ipse quasdam Patrise plagas iterum requisivi, partim ab amieis hujusmodi animal- cula, undique fere collecta accepi. Quos inter sum- ma cum gratiarum actione nominare debeo^: A. A. Retzium, Med. D:rm, qui in alpestribus Jemtlandi»' & Norvegi* iter pro Historia Naturali faeiens, Mol- lusca quoque collegit, eadcmque mecum benigne communicavit : C. H. Boheman, Subcenturionem, qui in Smolandica & Westrogothica inquisivit, & de hisce locis multa mihi exoptata impertivit : G. Mark- lin, Hist. I\at. Studiosum, qui Uplandica specimina misit : A. Bruzelium & B. F. Fries Gand. Phil. , qui Bahusiensia, Oelandica & Scanensia, atque Land- gren & Sundewctll, qui exemplaria in Scania collecta dederunt. Jam restat ut pauca disseram dc [modo, quo in hoc enchiridio elaborando procedere debere mihi yisus sum. Gredidi scilicet meum fuisse omnia illa, quae ad tironem instruendum facerent, copiosius tra- ctare, sed brevitatem in iis polissimum servare, quae illi nulli essent usui. EiFusa igitur & copiosa syno- nymia volumen libri augere consulto evitavi. Praeter Faunam itaque Svecicam Linn,ei, quippe quae MoIIu- sca complectitur collecta in iisdem regionibus ac no- stra, & Historiam Vermium Mulleri, MoIIusca terrae vicinae pertractantem, non fere citavi nisi novissimos & optimae notae Scriptores, quos quidem noverim. Hi \ero sunt : J. Ph. R. Draparnaud, Histoire Naturelle des Nollnsques de la France. Paris i8o'j. ) vr ( C. Pfetffer, Systematische Anordnung und Be* schreibung deutscher Land- tmd Wasser - Schnecketu Cassel 1821. J. STuz:* 9 Deutschlands Fanna in\Abbildungen nach der Natur mit Beschreibungen, Sectionis scxtao fasci- culus i-3. Qui quidem omnes figuris optimis & pleruni- que egregiis res descriptas illustrarunt. De Lanarck, Histoire naturelle dcs aniniaux sans Wrtlbres. Tom. V — VI. Paris 1818 — 1822. Quod quidem Opus, si universam Molluscorum doctrinam respexeris, omniurn a me cognitorum ma- xime completum cst. Doleo tamen me non potuisse citarc aut in meam utilitatem conferre excellentisshnuin & elcgantissi- mum Opus : Histoire naturelle generale & particu- liere des Mollusques terrestres & fluviatiles &c. par d'Audebard Baron de Ferussac. Paris 1819 &e. Hoc vero prartiosissimum Opus videre mihi non contigit, cum in Bibliotheca nostra Academica, ut alia knulta optimae notcs opera, desideretur, & rei fami- liaris ratio illud mihi comparare nondum permiserit. Nullas, ne novarum quidem specierum figuras dedi, ne librum gumtuosum redderem. Cum vero, ad species subsimiles rite dignoscendas, Bescriptio vel maxime completa nonnunquam parum sufFiciat ; omni Molluscorum studioso e re est, ut aditus ad icones illi pateat. Inter omnia igitur a me visa Exterorum de MoIIuscis opera, Librum Clar. I j feifferi, jam lau- datum, eam ob caussam Juvenibus nostris praecipue coni- ) V» ( commendo, quia continet plurimas species Svecanas, Sc facile procurari potest, atque pro copia bonitate- que figurarum modico pretio venditur. In describendis Molluscis terminos artis nsuvul- gari receptos, semper fere adhibui. Hi vero jam du- dum explicati sunt in libris etiam vernacula lingua conscriptis vel in eandem translatis, ex. gr. Inledning till Djurriket af A. gf. Retzius. Stockh. 1772. J. G. Illigers Forsok till en fullstandig systema- tisk tcrminologi. ofversatt och tillokt af Q. Marklin. TJpsala 1818. Paucissimi prseterea termini, a cel. Draparnatjd mutuati, explicatioiie vix egent. At nonnullis iisdem- que verbis alii Scriptores aliain subjiciunt significa- tionem ; quare quo inodo in hoc nostro opuseuio explicentur, j^aucis indicare .dcbeo. In testis igitur univalvibus strias, fascias ccc. longitudinales eas dico quae longitudinem anfractuum sequuntur , easque transversas appello, quae anfractus transversim or- nant. Nam unaquseque testa spiralis re vera est co- nus, magis vel minus elongatus & circa lineam, quae axem testae format & columella appellatur, contortus. Apud plurimos Scriptores illae striae longitudinales audiunt, quae a vertice ad basin testae recta decur- runt, nulla anfractuum habita ratione. — In testis bi- valvibus describendis, multo etiam magis inter se dis- sentiunt Auctores de nsu nonnullorum artis termino- rum. Qui vero quamnam signicationem in hoc no- stre stro libro habent, ex iis qua* breviter afteram, sati*, ut crcdo, elucebit : Cum animal, testa bivalvi muni- ,tum, fundo plano incedit, illa conchae pars, in qujj nates & ligamentum sita sunt, snrsum vergitt NcttiS vero quoque, & fortasse rectius, Vertex testae ap- pellantur, quia vertici testcs univalvis absque spira respondent. Totus itaque hic margo , ab [una ad alteram extremitatem superior mihi audit ; pars vero natibus & ligamento opposita, ubi pes in plurimis exseritur, incedente animali deorsum vergit Cx pars inferior appellatur. Hi duo margib.es extremftatibus utrinque lcrminantur, quarum una anterior, altera postcrior. In illa extremitate intcr quam & nates Ligamentnm situm est, pallii aperturae duae, interdum in Siphones extensae, inveniuntur, quarum altera ani, altera trachece vicibus fungitur. Infra extremitatem oppositam pes animalis ingredientis* protenditur, & in eadem hacce testae extremitate os animalis condi- tur. Haec igitur extremitas anterior appellatur, illa vero posterior. Testa vero in situ descripto ante me posita, extremitatcque anteriori antrorsum vergente, quaenam valva dextra sit, quaenam sinistra videre, facillimum est. Mollusca disposituri, ad normam Excell. Cu- viert, Classes ceterasque Divisiones superiores defini- vimus. In Generibus vero fingendis Cel. Lamakckium, Natura tamen duce, plerumque sumus secuti. VEitTr- «ikem MiilL a Pufjl Drap. separare non potui, quam- vis ) ix .( vis illius aninial bicorne, hujus quadricprne sit. In Generibus enim eonstrtiendis non solum animal ve- rum etiara testa consulenda est. At vero inter te- starn Vertigiius & PupJe nulla tain distiucta & con- stans diiferentia nobis sese offert, ut in diversa Ge- nera » abire jure videantur. Clar. quidem Muller. Vertiginem a ceteris suis generibus separavit, prin- cipio suo indulgens, non nisi Animai in Generibus constituendis esse respiciendum. At vero si sibi sem- per consentaneus fuisset, Utuonem ab Ajnodokta (My- tilum a Mya MUlL ) , quippe quorum animalia pla- ne similia sunt, nullo pacto separasset. INos vero, quibus persuasum cst, nullam differentiam cssentia- lem in animali quocunque obvenire, quse vim suam in testa formanda non excerceat, jure nostro assume- re nobis videmur, illam differentiam quae intercedit inter animalia Vertiginis & Pupce, <Sc quae sola in tentaculis inferioribus aut brevissimis aut obsoletis & inconspicuis constat, minime esse essentialenu In speciebus enim unius ejusdemque Generis, tentacula non raro quoad longitttdinem differunt. Eon nisi unum, & Natura quidem urgente, Am- rmPEPLE/E Genus, proposuimus, in quo constrtiendo nobis sine dubio antevertisset cel. Lamarck, si typum hujus Generis ante oculos habuisset. Cel. Drapar- naud speciem quidem, sed ita, proesertim quoad ani-i mal, descripsit, ut suspicari liceat ipsum illud nun- quam vidisse. Nec testam depinxit, quamvis in prae- famine (p. III.) dicat se omnes, quas descripsit, spe- cies delineasse. De ) * ( De Molluscorum per Europam distributione : Sua cuique animali terrse plaga, eaque vcl an- gustior vei latior, pro habitaculo cessit, cujus liraites non impune transit. Haec autem lex, exceptionibus quaravis obnoxia, in universum tamen valcre vidc- tur, ut quo quaeque species magis ex coclo & aere pendet, eo angustioribus circumscribatur habiiandi Jimitibus ; nisi si, pro varia anni tempestate, variain terrae plagam petere possit. Quo vero minus aeri ob- noxia animalia sunt, eo longius dispertita sub vario ccelo vitam agunt. Quae quidem Jex de Molluscis quoque nostris vaiere videtur. Eadem enim Mollusca fluviatilia, tum Gasteropoda tura Acephala, omni Eu- ropae, ab Alpibus saltira Pyrenaeis, usque ad ultima teptentrionis Scandinavici Juga communia sunt. At species aliae Jacus, aliae flumina, aliae torrentes rivos potissimum amant ; aliae sunt maxime vulgares & ubique catervatim obviae, aliae multo ubique rariores sunt & individuis valde paucioribus conlinentur. Neque tamen Iiaec regula de generali horum ani- malium per totam Europam distributione, exceptio- Bibus suit caret. Verosimiie eniin videtur, magnaro dissimilitudinem medii illius, in quo vivunt MoIIu- sca, dissimiles generare & alere species. Sic mare balthicurn, quod, quoad SElsitudinem aquae, medium quasi est inter mare & lacum, proprias quasdam spe- cies habet, quae in nullo alio Scandinavioe loco obvc- niunt. Eadem ratio thermarum & fontium salsa- runi csse videtur 5 (quibus tamen in patria no.slra pla-