15-01-2023 13:49 Denen en Canadezen bevriezen hun whisky-oorlog hoog in het Noordpoolgebied - NRC https://www.nrc.nl/nieuws/2022/06/15/denen-en-canadezen-bevriezen-hun-whisky-oorlog-hoog-in-het-noordpoolgebied-a4133520?t=1673786731 1/4 N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie. Denen en Canadezen bevriezen hun whisky- oorlog hoog in het Noordpoolgebied Betwist eiland Denemarken en Canada geven ver boven de poolcirkel het goede voorbeeld: een eilandje waar beide aanspraak op maken, wordt opgedeeld. Nu de Noordpool inzet is van een geopolitiek steekspel, willen ze tonen dat „bij diplomatie iedereen wint”. Luister naar 05:03 Frank Kuin 15 juni 2022 Leestijd 3 minuten 15-01-2023 13:49 Denen en Canadezen bevriezen hun whisky-oorlog hoog in het Noordpoolgebied - NRC https://www.nrc.nl/nieuws/2022/06/15/denen-en-canadezen-bevriezen-hun-whisky-oorlog-hoog-in-het-noordpoolgebied-a4133520?t=1673786731 2/4 Bijna vijftig jaar was Hans Island, een afgelegen en onbewoond eilandje diep in het Noordpoolgebied, de inzet van een vriendschappelijke twist tussen Canada en Denemarken. Beide landen maakten decennialang aanspraak op het onherbergzame stukje land van 1,3 vierkante kilometer, dat precies in het midden ligt tussen Groenland en het Noord-Canadese Ellesmere Island – ver boven de poolcirkel, op 1.100 kilometer van de Noordpool. Dinsdag hebben de twee landen hun hardnekkige grensconflict beslecht: het kleine Hans Island wordt in tweeën gedeeld. De grens komt langs een natuurlijke breuklijn in het rotsige landschap te liggen, hebben de twee NAVO- partners en Groenland, een autonoom gebied binnen het Deense koninkrijk, bekendgemaakt. Het akkoord tussen de landen, dat volgens hen het belang aantoont van diplomatie in het Noordpoolgebied, werd dinsdag getekend in de Canadese hoofdstad Ottawa. „Ik ben blij dat we dit kunnen oplossen als vrienden, partners en bondgenoten”, zei de Canadese minister van Buitenlandse Zaken Mélanie Joly. Volgens haar Deense ambtgenoot Jeppe Kofod geeft het akkoord „een duidelijk signaal af dat het mogelijk is om grensconflicten op te lossen op een pragmatische en vreedzame manier, waarbij alle partijen winnaars zijn.” Dat is „een belangrijk signaal, nu er veel oorlog en onrust is in de wereld”, zei hij. Een belangrijk signaal, nu er veel oorlog en onrust is in de wereld Jeppe Kofod —Deense minister van Buitenlandse Zaken Een gletsjer op Ellesmere Island, in het uiterste noordoosten van Canada. Iets verderop ligt Hans Island, waar ook Denemarken al decennia aanspraak op maakt. Beide landen gaan het eiland delen, meldden ze dinsdag. Foto Mario Tama/Ge y Images/AFP 15-01-2023 13:49 Denen en Canadezen bevriezen hun whisky-oorlog hoog in het Noordpoolgebied - NRC https://www.nrc.nl/nieuws/2022/06/15/denen-en-canadezen-bevriezen-hun-whisky-oorlog-hoog-in-het-noordpoolgebied-a4133520?t=1673786731 3/4 Whisky-oorlog Met het akkoord komt een einde aan een lange reeks ludieke ‘provocaties’ om Hans Island, waarbij delegaties van Deense en Canadese wetenschappers, militairen en zelfs ministers af en toe neerstreken op het onherbergzame eilandje om hun nationale vlag te planten en die van de tegenstander te verwijderen. Het werd daarbij traditie om bij wijze van visitekaartje ook een fles sterke drank achter te laten – zodat het goedaardige grensconflict schertsend de ‘Whisky-oorlog’ werd genoemd. Zo zorgden de Canadezen in 1984 voor een escalatie door militairen naar het eiland te sturen. Zij plaatsten een Canadese ‘Maple Leaf’ en lieten in het ijzige poolklimaat een fles Canadese whisky achter voor hun rivalen. De Denen reageerden met een ministerieel bezoek, waarbij de Canadese vlag werd verwijderd en vervangen door een Deense – vergezeld van een fles Deense schnaps en een brief met de tekst ‘Welkom op het Deense eiland’. Hans Island , het een halve eeuw lang betwiste eiland tussen Groenland en Canada. Foto imageselect/Alamy Het conflict begon in 1973, toen de twee landen hun zeegrens vaststelden door de Straat van Nares, tussen de noordwestelijke kust van Groenland en de oostkust van Ellesmere Island. Twee jaar eerder kwam aan het licht dat beide landen het kale 15-01-2023 13:49 Denen en Canadezen bevriezen hun whisky-oorlog hoog in het Noordpoolgebied - NRC https://www.nrc.nl/nieuws/2022/06/15/denen-en-canadezen-bevriezen-hun-whisky-oorlog-hoog-in-het-noordpoolgebied-a4133520?t=1673786731 4/4 rotseiland, op een afstand van 18 kilometer van beide kusten, tot hun grondgebied rekenden. Volgens Canada ligt het eilandje, dat een groot deel van het jaar wordt omgeven door ijs, binnen het jachtgebied van de Inuït uit zijn autonome gebied Nunavut. Denemarken benadrukte juist dat het is genoemd naar Hans Hendrik, een Groenlandse gids bij ontdekkingsexpedities in het onherbergzame gebied. De twee landen besloten een oplossing van de kwestie uit te stellen tot een latere datum. In 2018 werd daartoe een werkgroep gevormd. Klimaatverandering Hoewel het eiland zelf van weinig waarde is, heeft de bredere kwestie van soevereiniteit in het noordpoolgebied grote relevantie. De regio, waar ook Rusland een belangrijke speler is, wordt als gevolg van de opwarming van de aarde steeds toegankelijker. Het gebied beschikt over grondstoffen als olie en over vaarroutes. Zorgen over potentiële spanningen in de dunbevolkte regio zijn gegroeid naar aanleiding van de Russische invasie van Oekraïne. Ook de Verenigde Staten hebben door Alaska grote belangen in het gebied, en China toont groeiende belangstelling. Lees ook deze reportage: De Inuït rouwen om de verandering van het klimaat Canada, Denemarken en Groenland achten het van belang dat soevereiniteit in het Noordpoolgebied gebaseerd blijft op diplomatie en afspraken – een punt dat ze met hun akkoord hebben onderstreept. „Het is een signaal aan andere partijen met belangen in de regio dat dit de manier is”, zei Soren Norby, militair historicus aan het Royal Danish Defense College in Kopenhagen, tegen persbureau Reuters. „Of dat realistisch is zolang Rusland daarbij hoort, weet ik niet.” Het akkoord bezegelt een zeegrens tussen de landen van 3.882 kilometer lang, volgens hen de langste ter wereld. Het moet van kracht worden wanneer het door hun parlementen is goedgekeurd. Een versie van dit artikel verscheen ook in de krant van 16 juni 2022