http://rcin.org.pl http://rcin.org.pl http://rcin.org.pl ZIEMIA Y G O D N I K K R A J O Z N A W C Z Y I L U S T R O W A N Y J Ć O O O O O O O O O DODATEK DO Nr. 9. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 WYSTAWA KRAJOBRAZ POLSKI R O K 1 9 1 2 Warszawa o Druk Piotra Laskauera o 1912 http://rcin.org.pl M. Ostaszewska W A R S Z A W A A l . Jerozolimskie 2 9 . « • Tel. 1 5 9 - 1 5 . REPRODUKCJE DZIEŁ SZTUKI n n n ALBUMY WARSZAWY n n n n n • n F o t o g r a f je KRAJOBRAZOW NASZYCH PRZEZROCZA FIRMY „ŚWIATŁOCIEŃ" i innych firm krajowych i zagranicznych. http://rcin.org.pl O S O B L I i O S C I i ZABYTKI Z Z PRZYRODY = ORAZ ICH OCHRO*» przez Kazimierza Kulwieoia. Na Składzie w Admini- stracyi Wydawnictw Pol- skiego Towarzystwa Kra- joznawczego. Cena brosz. 10 kop. WYDAWNICTWA WŁASNE POLSKIEGO TOU. KRDJOZIłflUGZEGO Metodyka wycieczek krajo- znawczych. kop. 60 Przewodnik po Częstochowie i okolicy (z 40 illustr.) w o- prawie rb. I — Przewodnik po Druskieni- kach. kop. 5 O K . K u l w i e ć , osobliwości i za- bytki przyrody i ich ochr. 15 X . A . Pleszczyński. Opis hi- storyczno-statystyczny P a - rafii Międzyrzeckiej rb. 1.20 Dr, Eugenjusz Romer. Ja- ponja i Japończycy. Od- bitka z Ziemi kop. 40 w Administracyi Uyd. Polskiego Tow. Hrajoznaw. (Aleje Jeroz. 29 m. 1.) Zagadnienia życia <€ w świetle }§? = Darw mim = spolszczyli A. K u d e l s k i i K. Kulwieć Cena 2 r b . D l a p r e n u m e r a t o r ó w Z i e m i 1 r u b . w Administr. Wyd. Pol. Tow. Krajoznawczego HI RIIM K A Z I M I E R Z A II L O U Hi N A D W I S Ł Ą 20 W I D O K Ó W podług zdjęć fotograficznych Stanisława Thugutta C e n a 5 z ł p . D l a p r e n u m e r a t o r ó w , , Z i e m i " t y l k o 5 0 k o p . KOSZTA PRZESYŁKI ZA ZALICZENIEM POCZT. Oo n a b y c i a w H d m i n i s t r a c y i „ Z i e m i " Al. Jerozolimskie 2 9 m. 1. http://rcin.org.pl A d m i n i s t r a c j a U g d a w n i c t w P o l . T o w . K r a j o z n a w c z e g o W a r s z a w a , A l e j e J e r o z o l i m s k i e N r . 2 9 o t r z y m a ł a na Skład g ł ó w n y Dzielą Z 7 G J n U N T ? S G L O G E R A Ostatnie k o m p l e t n e egzemplarze E n c y k l o p e d j i S t a r o p o l s - k i e j . 4 t o m y w opr. j R b . 1 5 . — O d z i e l n e t o m y II, III i IV w o p r a w i e p o R b . 3 . 7 5 . Białowieża. Malownicze opisy puszczy — 25 Białowieża w albumie. W i d o k i puszczy — 80 k. w opr. 1 — Budownictwo drzewne w dawnej Polsce. W y s z ł o 6 zeszyt. Cena za całość (8 zeszytów) R b . 8. — W oprawie 9 — Oddzielne zeszyty po 1 — Czy lud polski jeszcze śpiewa — ic. Dolinami rzek. Z rycinami R b . i . 5 o W oprawie 2. — K w e s t j a litewska w prasie polskiej — 10 Pieśni dawne. Zbiór pieśni ludowych — . 15 Gieografia historyczna ziem dawnej Polski I. 30 Nieznany śpiewnik historyczny. K r a k ó w I. 20 Rofe Polski w życiu, tradycji i pieśni. Z 40 rycinami C e n a t e g o w s p a n i a ł e g o d z i e ł a Z N I Ż O N A z R b . 5 — n a Rb.,4.— W o p r a w i e p ł ó c i e n n e j 5 . - , w p i ę k n y p ó ł s k ó r e k R b . 7 . - . I ł o w e p o c z t ó w k i P o l s k i e g o T o w a r z y s t w a K r a j o z n a w c z e g o Pocztówki w ozdobnych winietach barwnych z treściwem ob- jaśnieniem na każdej. Stara Warszawa. 10 pocztówek serja kop. 45 1) Szczyty katedry z wieży pijarskiej. 2) Kanonje. 3) Sień domu Baryczków. 4) Dach domu Baryczków. 5) Staro miasto od Bugaju. 6) Dachy rynku staromiejskiego. 7) W n ę t r z e winiarni Fukiera. 8) Sień domu Fukierów. 9) P o d w ó r k o domu Fukierów. 10) Okręt w sieni domu Fukierów. pojedyńoza pocztówka po kop 5 Ziemia Ł o m ż y ń s k a . Serja 6 pocztówek kop. 25 1) K o ś c i ó ł w K ł e c z k o w i e . 2) Jednaczewo. 3) K o ś c i ó ł w Wiznie 4) Bóż- nica w Śniadowie. 5) N a r e w . 6) Brok. pojedyńcza poczt, po kop. Widoki nadniemeńskle. -Serja 6 pocztówek kop 25 1) Niemen pod Balwierzyszkami. 2) Niemen z góry Margiera. 3) Niemen pod K o w n e m . 4) Ł ó d ź żaglowa na Niemnie. 5) Czółno rybackie na Niemnie. 6) Wicinnicy na Niemnie. pojedyńcza poczt, po kop. 5 P u s z c z a B i a ł o w i e s k a (nowe wydanie) 4 poczt, z żubrami. Serya kop. 20 Handlującym rabat. N i p r o w i n c j ę z a z a l i c z e n i e m p o c z t o w o m na k a ż d e z a m ó w i e n i e . K o s z t a o p a k o w a n i a i przesyłki p o n o s i n a b y w c a . ADRES: A d m i n i s t r a c j a w y d a w n i c t w P o l s k i e g o T o w a r z y s t w a K r a j o z n a w c z e g o W a r s z a w a , Aleje Jerozolimskie Afi 2 9 . http://rcin.org.pl http://rcin.org.pl Pomorze ifaszuliskie Zeszyt Monograficzny = = „Ziemi". = Obficie ilustrowany z 2 mapami o b e j m u j e prace: W o s i a B u - £ z y s z a , D - r a A l e k s a n d r a Maj- k o w s k i e g o , A . S u j k o w s k i e g o , d - r a W. K ę t r z y ń s k i e g o St. T h u g u t t a , K a z i m i e r z a N i - t s c h a , d - r a S z p a n d o w s k i e g o , B e r n . C h r z a n o w s k i e g o i E d m . K o ł o d z i e j c z y k a . C e n a 5 0 feop. W Administr. Ziemi (Aleje Jeroz. Nr. 2 9 m. 1) WYPOŻYCZALNIA PRZEZROCZY p r z y Pol. T o w . K r a j o z n a w c z e » ! . Posiada b o g a t y zbiór przezroczy (u- k o ł o 7 , o o o szt. do o d c z y t ó w i w y - k ł a d ó w z dziedziny k r a j o z n a w s t w a , geografii, nauk przyrodniczych, prze- m y s ł u etc. W y p o ż y c z a l n i a posiada 1 w y p o ż y c z a latarnie do przezroczy. "Warunki w y p o ż y c z a n i a w W a r s z a - w i e : 2 kop. o d sztuki, rb. i za la- tarnię na termin trzydniowy; n a p r o - w i n c y ę : 2 k o p . o d sztuki na termin 2 tyg., rb. I za latarnię na tydzień. O t w a r t a c o d z i e n n i e w dni po- wszednie od 11 — 2 i o d 6 - t e j d o 8 - m e j p. p. R o c z n i k i P o i . T o w . K r a j o z n a w c z e g o . T o m I. Treść: H i s t o r y a założenia T o w a r z y s t w a . Sprawozdanie z działalności T o w . 1907 r. L. Krzywicki, Grodziska n a Żmuj- dzi. Cena k o p . 25 dla członków T o w . „ 15 T o m II. T r e ś ć ! Sprawozdanie z działalności T o w . w r. 1908. Z. Gloger. Najstarsze zabytki rol- nictwa polskiego. T- Włoszek. O p a c t w o B e n e d y - ktyńskie n a Ł y s e j Górze. K. Kulwleć. Osobliwości i zabyt- k i przyrody i ich ochrona. Br. G e m b a r z e w s k i , T r z y krzyże na wzgórzu w K a z i m i e r z u lubel. M. R. W i l a n o w s k i . W lasach królewskich, Bar. S. Manteuffel. Podanie Ł o t - w y , dotyczące jeziora Ł u b a n y w In- ilatach polskich. Cena k o p . 50 dla członków T o w . ,, 25 T o m III. T r e ś ć : Sprawozdanie z działalności T o w . w r. 1909 r. T. W ł o s z e k . O p a c t w o B e n e d y k t y - n ó w na Ł y s e j G ó r z e Cena k . 50 dla członków Tow. „ 25 T o m IV. T r e ś ć . Ś. p. Z y g m u n t Gloger, pierwszy P r e z e s Polskiego T o w . K r a j o z n a w : j czego (wspomnienie pośmiertne) _>i- portretem. Sprawozdanie z działalności T c 25 w r. 1 9 1 0 . Stefan Demby. Bibliografja pism Zygmunta Glogera (1863—1910). Henryk Wiercleńskl. Z ruchu l u d - n o ś c i i zaludnienia na terytoryum d a w n e g o w o j e w ó d z t w a L u b e l s k i e - g o w ciągu 3 ostatnich stuleci. Cena k o p , 5 0 dla c z ł o n k ó w T o w . „ 20 http://rcin.org.pl snu nmmrn whisziwski Kapitał z a k ł a d o w y 3 0 0 0 . 0 0 0 rb. Instytucja Centralna Warszawa, Wierzbowa Nr. 11. = O d d z i a ł y miejskie: = K r a k c w s k i e - Przedmieście Kr. 13 (Hotel Europejski) Marszałkowska Nr. 124. — O d d z i a ł w Częstochowie. — W o g r e i u . i S - k e i M o s k w a Kantor w Warszawie Mazowiecka Nr. 5. Soda, oleina, różne oleje i inne produkty chemiczne. = = = = = = = = = = Metale, świece. — _ = T - w o ffKarawana" tfOSlm Skład w Warszawie, Mazowiecka Nr. 5. H E R B A T A . http://rcin.org.pl PĘDNIE ( T R A N S M I S J E ) K O Ł A Z Ę B A T E K O t f l ZAMACHOWE S P R Z Ę G Ł A C 5 E R N E — T O W . A K C . I J J O H N w Ł O D Z L http://rcin.org.pl PROGRAM. Z a l e ż n o ś ć człowieka od p r z y r o d y k r a j u , przezeń za- mieszkiwanego, w y k a z a n a szczegółowo przez socyologów i biologów, przez h i s t o r y k ó w i g e o g r a f ó w , s t a n o w i n a j w d z i ę - czniejszy b o d a j t e m a t wszelkich d o c i e k a ń k r a j o z n a w c z y c h . P r z y r o d a s t a n o w i t o tło, t ę glebę, na k t ó r y c h człowiek wy- rósł i u k s z t a ł t o w a ł się, t a k w s w e j istocie f i z y c z n e j , j a k i w s t r u k t u r z e d u c h o w e j . Z n i e j on czerpał, czerpie i po wsze czasy c z e r p a ć b ę d z i e u m i e j ę t n ą r ę k ą ś r o d k i swego b o g a c t w a m a t e r y a l n e g o , z niej chłonie n a t c h n i e n i e , b o d ź c e do swych p r o d u k c y i d u c h o w y c h . T o t e ż b a d a n i a p r z y r o d y o j c z y s t e j , j e j j a k n a j g ł ę b s z a a n a l i z a , s t a n o w i ć musi p o d w a l i n ę k r a j o z n a w s t w a dzisiejsze- go. D o z a d a ń t y c h musi b y ć p o w o ł a n a f l o r y s t y k a i f a u n i - s t y k a , mineralogia i geologia, t a k w s w y m c z y s t y m n a u k o - w y m zakresie, j a k o t e ż i w g r a n i c a c h z a s t o s o w a n i a p r a k t y - cznego. P r z y p o z n a w a n i u n i e z n a n e g o człowieka, p r z e d e w s z y s t - kiem zwrócić m u s i m y i z w r a c a m y u w a g ę na jego oblicze, b y z niego w y c z y t a ć t a j n i k i jego duszy, u p o d o b a ń , uzdolnień, jego składniki życia fizycznego i d u c h o w e g o . Powierzcho- w n y r z u t o k a n a oblicze człowieka u ł a t w i a n a m n i e k i e d y d o k ł a d n i e j s z e j e g o p o z n a n i e . http://rcin.org.pl K r a j o z b r a z dla człowieka, u m i e j ą c e g o n a ń p a t r z y ć , c z y t a ć z niego i r o z u m i e ć g o — j e s t t a k i e m w ł a ś n i e o b l i - c z e m ziemi. Od k r a j o b r a z u z a c z y n a ć się m u s z ą n a j b a r d z i e j n a w e t ż m u d n e s t u d y a f i z y o g r a f i c z n e . Lecz k r a j o b r a z m a inne, n i e m n i e j doniosłe z n a c z e n i e — on d e c y d u j e o p i ę k n i e p r z y r o d y o j c z y s t e j , on jest źródłem n a j c z y s t s z y c h w z r u s z e ń e s t e t y c z n y c h , z niego rodzą się wszelkie p r o d u k c y e a r t y s t y c z n e . Polskie T - w o K r a j o z n a w c z e , p o d e j m u j ą c r ó ż n o s t r o n - ne p r a c e k r a j o z n a w c z e , oczywiście, nie mogło p o m i n ą ć m a - t e r y a ł u , j a k i z i l u s t r o w a ć m o ż e k r a j o b r a z p o l s k i . B o g a t e z b i o r y f o t o g r a f i c z n e C e n t r a l n e g o M u z e u m K r a - j o z n a w c z e g o oraz g r o m a d z o n e m a t e r y a ł y k r a j o z n a w c z e licznych oddziałów p r o w i n c y o n a l n y c h T o w a r z y s t w a , wre- szcie k o l e k c y e p r y w a t n e członków T o w . K r a j o z n a w c z e - go, ośmieliły k o m i s y ę f o t o g r a f i c z n ą do p o d j ę c i a myśli u r z ą - d z e n i a w W a r s z a w i e wielkiej w y s t a w y p. t. K r o j o b r a z p o l s k i . Z w r a c a j ą c się n i n i e j s z e m z g o r ą c ą p r o ś b ą o w s p ó ł d z i a - łanie do w s z y s t k i c h , b y p o s i a d a n e m i f o t o g r a f i a m i , o b r a z a - mi, s z t y c h a m i lub r y s u n k a m i p r z y c z y n i ć się chcieli do j a k n a j b o g a t s z e g o z o b r a z o w a n i a k r a j u naszego pod w z g l ę d e m k r a j o b r a z o w y m , K o m i s y a f o t o g r a f i c z n a Polskiego T o w a - r z y s t w a K r a j o z n a w c z e g o z a k r e ś l a p r o j e k t o w a n e j W y s t a w i e p r o g r a m n a s t ę p u j ą c y : I. K r a j o b r a z y o g ó l n e , d a j ą c e p o j ę c i e o t y - p o w y c h w i d o k a c h , w ł a ś c i w y c h p o s z c z e g ó l n y m okolicom k r a j u , o b s e r w o w a n y m w ś r ó d : 1) pól, 2) lasów, 3) wsi, 4) m i a s t , 5) gór, 6) s t e p ó w , 7) jezior, 8) bagien i łąk. II. K r a j o b r a z y s z c z e g ó ł o w e , i l u s t r u j ą c e http://rcin.org.pl poszczególne składniki k r a j o b r a z u , a więc ilustracye, cha- r a k t e r y z u j ą c e : A. Roślinność: 1. t y p o w e g r u p y roślin k r a j o w y c h lub ich poszczególne o k a z y . 2. o b r a z y , c h a r a k t e r y z u j ą c e z a l e ż n o ś ć s z a t y roślin- n e j od c h a r a k t e r u z a r o ś n i ę t e g o t e r e n u : a) p r z y wodzie, b) w wodzie, c) na b a g n a c h , d) w g ę s t w i n a c h leśnych, e) n a brzegach leśnych, f) n a p u s t k o w i a c h i wśród pól, g) wśród m o k r a d e ł , i) p r z y d r o g a c h , j) n a m i e d z a c h . 3. o k a z y roślin lub ich zbiorowiska, p o k i e r o w a n e r ę k ą człowieka: a) aleje i p o r ę b y , b) p a r k i , d) ogrody, e) k l o m b y , f) ogródki wiejskie, g) d r z e w a o c h r o n n e . 4. o k a z y roślin, u k s z t a ł t o w a n e p o d w p ł y w e m świata zwierzęcego: r o ś l i n n o ś ć p a s t w i s k i d r z e w a r o z r o ś n i ę t e p o t w o r n i e . B. Przyrodę martwą. I) p u s t k o w i a , 2) piaski, 3) skały, 4) głazy n a r z u t o w e , 5) d i u n y , 6) i l u s t r a c y e , w y k a z u j ą c e n a p r z y r o d ę m a r t w ą w p ł y w : a) w o d y : j a r y , g r o t y , o d k r y w k i n a t u r a l n e , r z e ź b a d e n u d a c y j n a ; b) roślinności — z a r a s t a - nie; c) zwierząt — k r e t o w i s k a , n o r y , g n i a z d a ; d) człowieka— p r z e k o p y , t u n e l e , o d k r y w k i sztuczne, groble, k u r h a n y , grodziska, r o b o t y ziemne. 7) w o d ę : a) jeziora, b) rzeki, c) s t a w y , d) ł a c h y , e) s t r u m i e n i e , f) w p ł y w n a k r a j o b r a z w o d n y : aa) p r z y r o d y s k a l n e j : n a m u l i s k a , w y s p y , mielizny, w o d o s p a d y ; b b ) roślinności — z a r a s t a n i e jezior i rzek, zwały leśne; cc) człowieka — k a n a ł y , regulacye, groble. I I I . Siedziby człowieka i jego prace, ich w p ł y w na c h a r a k t e r k r a j o b r a z u . a) czem u n a s człowiek k r a j o b r a z zdobi: 1) w mieście, 2) n a wsi, 3) n a polach, 4) w lasach, 5) na ł ą k a c h , 6) na d r o g a c h . 8 http://rcin.org.pl b) czem u n a s człowiek k r a j o b r a z szpeci: 1) w mieście, 2) n a wsi, 3) n a polach, 4) w lasach, 5) na ł ą k a c h , 6) n a dro- g a c h . IV. Krajobraz w czterech porach roku. V. Retrospektywne zbiory krajobrazów polskich: a) i l u s t r u j ą c e d a w n i e j s z e środki t e c h n i c z n e , r y s u n k o - we i m a l a r s k i e ; b) o b r a z u j ą c e d a w n i e j s z y s t a n k r a j o b r a z ó w . Oprócz k r a j o b r a z ó w , p r z e d s t a w i o n y c h na W y s t a w i e w płaszczyźnie, K o m i t e t p r o j e k t u j e urządzić w y s t a w ę p a n o r a m i c z n ą z d j ę ć s t e r e o s k o p o w y c h . Na w y s t a w ę n a d s y ł a n e b y ć m o g ą : 1. Z d j ę c i a f o t o g r a f i c z n e dowolnego f o r m a t u i wielko- ści, w y k o n a n e n a p a p i e r z e , n i e n a k l e j o n y m n a k a r t o n , a co n a j w y ż e j osadzone w p a s s e - p a r t o u t . 2. R y s u n k i r ę - czne. 3. O b r a z y . 4. Klisze f o t o g r a f i c z n e . 5. O d b i t k i lub klisze s t e r e o s k o p o w e . Od w s z y s t k i c h n a d e s ł a n y c h ilustracyi K o m i t e t , k w a - l i f i k u j ą c y e k s p o n a t y d o umieszczenia n a W y s t a w i e , w y m a g a ć będzie: 1. a b y p o s i a d a ł y n a o d w r o t n e j stronie l u b na dołą- czonych k a r t k a c h szczegółowe w y j a ś n i e n i a treści k a ż d e j ilustracyi, j e j miejsce p o c h o d z e n i a , d a t ę z d j ę c i a ( p r z y n a j - m n i e j rok) i n a z w i s k o oraz szczegółowy a d r e s w y s t a w c y . 2. a b y oznaczone b y ł y n u m e r e m p o r z ą d k o w y m . O s t a t e c z n y t e r m i n n a d s y ł a n i a w y p e ł n i o n y c h dekla- racyi — d n . 1 s t y c z n i a 1912 r., n a d e s ł a n i a z a ś e k s p o n a t ó w 15 s t y c z n i a . Za n a d e s ł a n e z b i o r y f o t o g r a f i c z n e , i l u s t r u j ą c e k r a j o - b r a z polski w ilości nie m n i e j s z e j od 10 e g z e m p l a r z y , oraz w y r ó ż n i a j ą c e się u m i e j ę t n e m u j ę c i e m treści k r a j o z n a w c z e j i a r t y s t y c z n e m w y k o n a n i e m — K o m i t e t w y z n a c z y n a g r o d y 4 http://rcin.org.pl w postaci d y p l o m ó w h o n o r o w y c h , d y p l o m ó w u z n a n i a i listów p o c h w a l n y c h . K o m i t e t z a s t r z e g a sobie p r a w o r e p r o d u k c y i e k s p o n a - tów w y r ó ż n i o n y c h lub n a g r o d z o n y c h . Adres K o m i t e t u W y s t a w y Krajobraz Polski: W a r s z a - wa, Aleje J e r o z o l i m s k i e 29 m . 1. Cena miejsc b e z p ł a t n a . Od s p r z e d a n y c h o k a z ó w K o m i t e t zastrzega sobie 1 0 % na rzecz W y s t a w y . Ogłoszeniem odezwy t e j K o m i t e t p r o w i z o r y c z n y , w y - ł o n i o n y przez S t a ł ą K o m i s y ę F o t o g r a f i c z n ą P. T o w a r z y s t w a K r a j o z n a w c z e g o , rozpoczął ¿^dzia łalność swą w czerwcu r. 1911.1 W e w r z e ś n i u t e g o ż r o k u K o m i t e t ' p r o w i z o r y c z n y u s t ą - pił miejsca K o m i t e t o w i w liczniejszym składzie. Oprócz członków i T o w a r z y s t w a K r a j o z n a w c z e g o w skład jego we- szli przedstawiciele T o w a r z y s t w a Z a c h ę t y S z t u k P i ę k n y c h , T o w a r z y s t w a A r t y s t y c z n e g o , o r a z S t o w a r z y s z e n i a T e c h n i - ków. U k o n s t y t u o w a ł się K o m i t e t w n a s t ę p u j ą c y m składzie: Austen A. Bukowski Stef., viceprezes. Chmielewski K. Cholewiński R. Duninów na A. Ejsmond E. Gerson-Dąbrowska M. Grotkowski J. T. Dr. Grudziński Z., sekretarz Jacuński W. http://rcin.org.pl Janowski Al.^ Jaroszyński J. Kulwieć K., prezes Liszewski F. Łopuski Cz. Olszewski J. Ostaszewski L. Pawłowicz K. Nałęcz Wl. Rakowiecki K. Rychter T., vice prezes Smoliński J. Stankiewiczówna Zof., skarbnik Stankiewiczówna Skornbohata Z. Sztejnbokówna J. Szanior Fr. Trzebiński M. Thugutt St. Trojanowski W. Wisznicki M. Wloskiewicz W. N a s k u t e k r o z e s ł a n e j w listopadzie r. z. przez K o m i t e t odezwy, n a s t ę p u j ą c e o s o b y n a d e s ł a ł y d e k l a r a c y e n a u t w o - zenie k a p i t a ł u g w a r a n c y j n e g o , d o w y s o k o ś c i p r z e w i d y w a - n y c h na u r z ą d z e n i e W y s t a w y w y d a t k ó w : Ignacy Bendetson dr. Zygmunt Grudziński Władysław Kiślański Jadwiga Krausharowa Kazimierz Kulwieć Tadeusz Rychter 6 http://rcin.org.pl f Stowarzyszenie Techników Antoni Wieniawski Gustaw Wolff K o m i t e t podzielił się n a t r z y K o m i s y e W y k o n a w c z e : a r t y s t y c z n ą , f o t o g r a f i c z n o - n a u k o w ą i g o s p o d a r c z ą ; k a ż d a z nich p r a c o w a ł y samodzielnie, p e r y o d y c z n i e z d a j ą c s p r a w ę z czynności s w y c h przed P r e z y d y u m K o m i t e t u , do które- go w y b r a n o : St. Bukowskiego (viceprezes) przedstawiciel Tow. Artysty- cznego d-ra A. Grudzińskiego (sekretarz) K. Kulwiecia (prezes) W. Nałęcza (gospodarz) T. Rychtera (wiceprezes, przedstawiciel Stow. Techników) i Z. Stankiewiczównę {skarbnik). Zgodnie z u ł o ż o n y m p l a n e m , k t ó r y z a k r e ś l a j W y s t a w i e p r z e d e w s z y s t k i e m c h a r a k t e r n a u k o w o - k r a j o z n a w c z y , głó- w n y nacisk położono n a z g r o m a d z e n i e m a t e r y a ł u f o t o g r a - ficznego, z a c h o w u j ą c e g o w a r t o ś ć ścisłego d o k u m e n t u . P r o d u k c y a z a ś m a l a r s k a dopełnia to, czego a p a r a t f o t o g r a f i c z n y — p r z y n a j m n i e j p r z y r o z p o w s z e c h n i o n y c h dziś s p o s o b a c h jego u ż y c i a — u j ą ć nie m o ż e . T y m s p o s o b e m d w a główne działy w y s t a w y — ma- larski i fotograficzny — w z a j e m n i e s i ę u z u p e ł n i a j ą : pierw- szy (malarski) i l u s t r u j e k r a j o b r a z n a s z w u j ę c i u a r t y s t y - cznem, s u b j e k t y w n e m , gdzie oczywiście silnie z a a k c e n t o - w a n y być musi s e n t y m e n t a u t o r a , d r u g i — k o p j u j e go ze ścisłością o b j e k t y w n ą ; p i e r w s z y — s ł u ż y syntezie, d r u g i — analizie. Dla z a a k c e n t o w a n i a nowego u n a s k i e r u n k u f o t o - 7 http://rcin.org.pl grafii, k t ó r y a u t o m a t y z m a p a r a t u p r a g n i e z a p r a w i ć s u b - j e k t y w i z m e m w y k o n a n i a , w y s t a w a zawiera dział obrazów fotograficznych. Z ł o ż y ł y się n a ń głównie p r o d u k c y e f o t o - graficzne J a n a B u ł h a k a , głównego t e g o k i e r u n k u pioniera. L i t e r a t u r a , d o t y c z ą c a k r a j o b r a z u polskiego nie m o ż e . b y ć u w a ż a n a za o b f i t ą . Jeszcze s t o s u n k o w o więcej m a t e r y a ł u t e g o zawiera dzia opisowy, n a t o m i a s t t e o r e t y c z n y j e s t n a d w y r a z ubogi, co jest z r e s z t ą z j a w i s k i e m d o ś ć n a t u r a l n e m . I gdzieindziej — n a Z a c h o d z i e — analiza n a u k o w a k r a j o b r a z u b a r d z o n i e d a w n o s t a ł a s i ę p r z e d m i o t e m docie- k a ń geografii n a u k o w e j . T o t e ż dział b i b l i o g r a f i c z n y , u r z ą d z o n y przez f i r m ę k s i ę g a r s k ą G e b e t h n e r a i W o l f f a — w e d ł u g w s k a z ó w e k K o m i t e t u — z a w i e r a z n a c z n ą ilość dzieł cudzoziemskich (głównie f r a n c u s k i c h , angielskich i niemieckich), k t ó r e dla b a d a c z a k r a j o b r a z u polskiego d a ć m o g ą wiele p o u c z a j ą c y c h w s k a z ó w e k i w p r o s t g o t o w y c h p l a n ó w do s t u d y ó w . Co się t y c z y rozmieszczenia z g r o m a d z o n e g o m a t e - r y a ł u k r a j o z n a w c z e g o , to w dziale m a l a r s k i m K o m i t e t s t a r a ł się z a c h o w a ć p o r z ą d e k t e r y t o r y a l n y — u m i e s z c z a j ą c obok siebie dzieła d o t y c z ą c e m n i e j więcej t e g o s a m e g o ob- s z a r u . W d o b o r z e m a t e r y a ł u do k r a j o b r a z u polskiego K o m i t e t nie o g r a n i c z a ł się do g r a n i c Polski e t n o g r a f i c z n e j , u w a ż a j ą c że u w z g l ę d n i e n i e k r a j o b r a z ó w z k r a i n i o b s z a r ó w przyle- głych, sąsiednich — jest n i e o d z o w n e j u ż c h o c i a ż b y ze w z g l ę d ó w m e t o d y c z n y c h , p o r ó w n a w c z y c h . W dziale f o t o g r a f i c z n y m n a t o m i a s t — w z g l ę d y te- r y t o r y a l n e u s u n i ę t o n a p l a n dalszy — w y s u w a j ą c n a pierw- sze m i e j s c e k l a s y f i k a c y ę n a u k o w ą : obok k r a j o b r a z ó w ogólnych i o b r a z ó w f o t o g r a f i c z n y c h , k t ó r e umieszczono t u ż p r z y dziale m a l a r s k i m , rozmieszczono f o t o g r a f i e ilu- 8 http://rcin.org.pl