1 निवेदि बिपक्षी श्र ी सवोच्च अदालतमा चढाइएको निबेदि पत्र काठमाडौ निल्ला, काठमाडौ महािगरपानलका, वडा िं. १४ कलंकी वस्ने डााँसी िारायण रेग्मीको िानत, अनिप्रसाद उपाध्याय रेग्मीको छोरा वर्ष ५१ को डा. गणेश रेग्मी.. .. ... ..................... १ नबरुद्द िेपाल सरकार प्र धािमन्त्त्री तथा मनन्त्त्रपररर्द्को कायाषलय, नसहदरवार....... ......... ........ ... ... १ िेपाल सरकार, अथष मन्त्त्रालय, ससंहदरवार............................................. .. .. ........ ...........१ िेपाल सरकारका माििीय अथष मन्त्त्रीज्यू, ससंहदरवार....................... .. .... .. ............... .......१ िेपाल सरकार गृह मन्त्त्रालय, ससं हदरवार काठमाडौ.. ............................................ .. ... .. .. १ प्र हरी प्र धाि कायाषलय, िक्शाल काठमाडौ ..... ..................................................... .. ... .......... ......... १ सशस्त्र प्र हरी प्र धाि कायाषलय, हलचोक, काठमाडौं..................................... ..... ....... ......... १ मुद्दा: परमादेश समेत । म निवेदक सवोच्च अदालत नियमावली, २०४९ बमोनिम लािे दस्तुर नतरेको निस्सा यसैसाथ राखी िेपालको संनवधाि को धारा ४६ तथा धारा १३३ अिुसार यो ररट निवेदि नलइ उपनस्थत भएको छु । प्र हरीलाई ‘ पयषटि नवदा ’ िददिे भन्ने िेपाल सरकारको कायषले संनवधािको धारा १८ (१) (समािताको हक) र (२) (कुिै पनि आधारमा भेदभाव िगररिे हक), धारा २४ (पेशा र व्य वसायको आधारमा भेदभाव िगररिे हक), धारा २५ (सम्पनि आिषि गिे हक), धारा ३४ (१) (श्रमको हक) र (२) (उनचत पाररश्रनमक र सुनवधाको हक) समेतका िैसर्गषक मौनलक हकमा अस र परेको हाँदा उनल्लनखत हक र अनधकार प्र चलिको लानग धारा १३३ (२) र (३) अिुसार िो चानहिे उपयुक्त आदेश िारी गरी पाउाँ । १ ) निवेदक ३० वर्ष प्र हरी सेवामा कायषरत रही हालै सेवा निवृि भएको पूवष प्र हरी वररष्ठ उपरीक्षक हाँ । मै ले प्र हरी नवर्यमा नवद्यावाररनध गरेको छु । कररव साढे ३ वर्ष संयुक्त राष्ट्र संघ अन्त्तगषत युरोप र अ दिका समेतमा काम गरेको छु । हाल कािुि नवर्य कै प्र ाध्यापिमा संलि छु । हरदम ििसेवामा समर्पषत रहिु पिे प्र हरी आफै अन्त्याय परेको र यसले अन्त्तत: समग्र िागररक को िीउ, धिको सुरक्षामा िकारात्मक प्र भाव पािे भएकोले त् यस क्ष े त्र को ‘ शैनक्षक अिुसन्त्धािकताष ’ (एकेडेनमक ररसचषर) को िाता समेतले सावषिनिक सरो कारको नववादको रु पमा यो ररट निवेदि नलई सम्मानित सवोच्च अदालतको शरणमा आएको छु । २ ) प्र हरीका मूलः ती ि कायषक्षेत्र हन्त्छि । शानन्त्त सुरक्षा र अमि चयि गिे ( Peace and Order), अपराध रोकथाम र अिुसन्त्धाि गिे (Crime Prevention and Investigation) तथा कल्याणकाररता र सेवा प्र वाह गिे (Welfare and Service Delivery) । शानन्त्त सुरक्षामा प्र हरीले स् थािीय प्र शासकको कमा ण् डमा रही काम ग छष। अपराध अिुसन्त्धाि तफष प्र हरीले सरकारी वकील, प्र ाइभेट वकील, अदालत र कारागारको निदेशि र सहकायषमा काम गछष । कल्याणकाररता र सेवा प्र वाह तफष प्र हरी ले अिेक NGO र INGO साँग नमलेर काम गछष । अिुसन्त्धाि तफष को निम्मेवारी तफष हेदाष कररब ६० वटा ऐि र तत् तत् ऐिका नियमावली वाट 2 प्र हरीलाई अपराध अिुसन्त्धाि गिे दानयत्व प्र ाप्त छ । त् यसमा थप, मुलुकी फौिदारी कायषनवनध संनहताको दफा ४ को उपदफा ( ६ ) अिुसार कािूिद्वारा छुट्टै अिुसन्त्धाि गिे अनधकारी िभएकोमा सम्बनन्त्धत निल्ला प्र हरी कायाषलय मा िाहेरी दद िे व्य वस्था र सोही संनहता र दफा को उपदफा (९) बमोनिम अपराध संनहताको अिुसूनच २ अिुसारका मुद्दा (प्रहरी वाहेक अन्त्य सरकारी कायषलयले चलाउिे मुद्धा) मा पनि िनिकको प्र हरी कायाषलयमा िाहेरी ददि सदकिे व्य वस्था समेत छ । सशस्त्र प्र हरी ऐि २०५८ को दफा ६ अिुसार सशस्त्र प्र हरीको निम्मेवारी मूलत : सशस्त्र संघर्ष नियन्त्त्रण गिे, पृथकतावादी गनतनवनध, आतंककारी, दंगा, दैवी प्र कोप, गनम्भर अशानन्त्त नियन्त्त्रण गिे, नसमा सुरक्षा र महत्वपूणष स् थाि र व्य नक्तको सुरक्षा नियन्त्त्रण गिे र अन्त्य तोदकएका काम भिेर दकटाि गररएको छ । िेहोस, िेपाल प्र हरीलाई थप मध्दत, सपोटष वा व्य ाकअप चानहएमा सशस्त्र खट्िे गरेको छ। कनतपय अवस्थामा यी दुई संस्थाहरू साँगसाँगै खटेको पनि पाइन्त्छ। ३ ) िेपाल सरकार का माििीय अथषमन्त्त्रीज्यूवाट प्र स् तुत २ ०७८ । ०२ । १५ गते आर्थषक वर्ष २०७८ / ७ ९ को वार्र्षक बिेट अन्त्तगषत आयव्ययको सावषिनिक िािकारी मन्त्तव्य को “ राहत , सहनलयत र आर्थषक पू िषउत्थाि ” शीर्षक अन्त्तगषतको बाँदा िं ६६ मा आन्त्तररक पयषटिलाई प्र वधष ि गिष नििामती, सावषिनिक संस्थाि, प्र नतष्ठािका कमषचारीलाई १० ददिको पाररश्रनमक बराबरको रकम सनहत पयषटि काि उपलब्ध गराउिे गरी व्य वस्था गररएको छ। सो व्य वस्था यस प्र कार छ। नििी क्ष े त्र लाई समेत प्र दाि गिष प्र े ररत गिे भनिएको त् यो सुनवधा प्र हरी लाई छैि । राष्ट्र र िागररक को सेवा गिे क्र ममा नििामती कमषचारी, सावषिनिक संस्थािका कमषचारी, प्र नतष्ठािका कमषचारी िस्तै प्र हरीको पनि उल्लेखिीय भूनमका हन्त्छ । त् यसमा थप प्र हरी ऐि , २०१२ को दफा १२ अिुसार प्र हरी हरहमेसा ( चौनवसै घण्टा ) सेवामा रहिुपछष। सशस्त्र प्र हरी ऐि , २०५८ को दफा २४(१) (क) अिुसार सशस्त्र प्र हरी हरहमेसा (चौनवसै घण्टा) सेवामा रहिुपछष। त् यसैले यो सुनवधा प्र हरीलाई प्र दाि िह िुले प्र हरीलाई भेदभाव गररएको र प्र हरी से वाको अवुल्यि गररएको िस्तो देनखन्त्छ । ४ ) राष्ट्रसेवक कमषचारीका लानग राज्यको तफषबाट कुिै थप सेवा सुनवधाको घोर्णा गदाष नवशेर् अवस्थामा न्त् यायोनचत आधार कारण बमोनिम खास वगषको राष्ट्र सेवकको हकमा छुट्टै सेवा सुनवधा ददि सदकिे अवस्था ह ि सक्छ तर सामान्त्य अवस्थामा राष्ट्र सेवकको सेवा सुनवधा वृनद्ध गदाष वा ियााँ सेवा सुनवधा थप गदाष स बै राष्ट्र सेवकले सो सेवा सुनवधा उपलब्ध पनि पाउिे वैध अपेक्षा (Legitimate Expectation) रहेको हन्त्छ । प्र हरी ले नििामतीले भन्त्दा थप पाउिे सुनवधा भिेको एउटा रासि सुनवधा हो। यस्तो रासि सुनवधा नििामती कमषचारी वि रक्षक , कनतपय संस्थािका कमषचारी वैंक रक्षक लगायत रानष्ट्रय अिुसन्त्धाि नवभाग समेतला ई हन्त्छ। राशि खाएको कारणले आन्त्तररक प यषटिलाई प्र वदषि गिष प्र हरी योग्य िहिे वा नििामती, सावष िनिक संस्थाि र प्र नतष्ठािका कमषचारीलाई ददइिे नवदा प्र हरीले िपाउिे व्य ाख्या गिष हो भिे त् यो उनचत ह दैि । ५ ) माििीय अथषमन्त्त्रीज्यूले २०७८ । ०२ । १५ गते आर्थषक वर्ष २०७८/७९ को वार्र्षक बिेट अन्त्तगषत “ राष्ट्रसेवक ” खण्ड अन्त्तरगत वुाँदा िं. ४०९ देनख ४१६ सम्म नििामती कमषचारीको मिोवल बढाई सावषिनिक सेवालाई प्र भावकारी बिाइिे , नििामती कमषचारीकोरु. १० लाखको सामूनहक दुघषटिा बीमा र रु . १ लाखको स् वास््य बीमा नप्रनमयम वापतको रकम िेपाल सरकारले व्य होिे , नििामती कमषचारीका सन्त्तनतलाई प्र देशगतरुपमा प्र नतस्पधाष गराई स्न ातक र सो भन्त्दा मा नथल्लो तहको अध्ययिका लानग रु . ५ लाखसम्म छात्रवृनि उपलव्ध गराइिे िस्ता कुराहरू नििामती कमषचारीको हकमा गररएको छ। यी प्र हरीको लानग छैिि्। यस्ता कुराहरूमा समेत समािताको लानग यो निवेदिमा माग गररएको छैि। तर , नवदा भन्ने कुरा नििामती ६६. आन्त्तररक पयषटिलाई प्र वधषि गिष नििामती, सावषिनिक संस्थाि र प्र नतष्ठािका कमषचारीलाई १० ददिको पाररश्रनमक बराबरको रकम सनहत पयषटि काि उपलब्ध गराइिेछ। नििी क्ष े त्र मा कायषरत कमषचारीलाई समेत सोही अिुसारको सुनवधा प्र दाि गिष प्र े ररत गररिेछ । 3 कमषचारीलाई मात्र िरुरी हन्त्छ , प्र हरीलाई िरुरी छैि भन्न नमल्दैि। वास्तवमा प्र स् तानवत ‘ पयष टि नवदा ’ प्र हरीको लानग झि् िरुरी छ। ६ ) िेपाली वृहत् शब्दकोर् अिुसार नवदा भिेको “ काम गरे बापत नियमािुसार पाइिे वा मानगिे अवकाश वा छुट्टी वा छुटकारा, मुनक्त ” हो। वतषमाि कोनभड संक्रमणमा अग्रपंनतका खरटएका, हालैको प्र ाकृनतक प्र कोपमा आफ्िो िीउ ज् यािको प्र वाह िगरी िागररकको सेवामा िुटेका र चौनवसै घण्टा खरटिु पिे प्र हरीलाई यसको झि िरुरी छ। यो निणषयले प्र हरी मिोबल बढाउिुको साटो घटाइएको छ। प्र हरीलाई हतोत्साही र निरास तुल्याउिे गरी ियााँ सेवा सुनवधाबाट वंनचत गररएको देनखएको छ । राज्य कोर्बाट १० ददिको पाररश्रनमक बराबरको रकम सनहतको पयषटि कािको सुनवधा ददिे घोर्णा गदाष प्र हरी लाई वनित गररिु उनचत हि सक्तै ि। ७) यसैक्रममा, गण्डकी प्र देश सरकारले “ नवदा पयषटि कायषनवनध, २०७६ ” िारी गरेर अन्त्य कमषचारीहरू सर ह प्र हरीलाई पनि एक मनहिा वरावरको नवदा ददिे व्य वस्था गरेको छ। प्र देश िं. २ ले पनि २०७६ । ०६ । १४ मा प्र हरी समेतका कमषचारीलाई पयषटि नवदा ददिे गरी आन्त्तररक नियम विायो। यसै नसलनसलामा नमनत २०७७ । ०१ । २५ गतेको रानष्ट्रय नहमाल पनत्रकामा रािु बास्कोटा द्व ारा नलनखत “ आन्त्तररक पयषटक बढाउि ‘ नवदा पयषटि ’ लाई प्र ाथनमकता ददइिे ” भन्ने समाचारमा िेपाल सरकारका तत्कानलि पयषटि मन्त्त्री योगे श भट्टराइले पयषटि नवदा प्र हरी समेतका सवै कमषचारीले बर्षमा एक पटक प्र योग गिे गिष ददइिे तथा नि िी क्ष े त्र मा काम गिे सबै कमषचारीलाई समेरटिे िािकारी ददएको कुरा उल्लेख नथयो। तर सरकारको यस वर्ष को बिेट र निणषय अिुसार केनन्त्िय सरकारले भिे प्र हरीलाई उक्त सुनवधा ददएि । प्र देश सरकाले प्र हरीला ई पनि समेट्िु तर केन्त्ि सरकारले प्र हरीलाई पधेल्िु हचुवाको आधारमा गररएको व्य वस्था हो। यो व्य वहार त: माििीय मन्त्त्रीज्यूलाई राय सल्लाह ददिे व्य नक्त, पदानधकारी वा कायाषलयको ज्ञ ािको कमी, अदुरदशी ता र प्र हरी प्र नतको पूवाषग्रह हो। ८ ) य सै सम्वन्त्धमा िेपालको रानष्ट्रय समाचार ‘ अन्नपूणष दैनिक ’ मा नमनत २०७८ । ०३ । ०१ गते ‘ खट्िे सुरक्षा कमी , घुम्ने कमषचारी ” भन्ने शीर्षकको समाचार प्र कानशत भएको देनखन्त्छ। सो समाचार अिुसार राज्यको सुनवधा निम्मेवारीमा खट्िेलाई होइि , बस्नेलाई केनन्त्ित गररएको कुरा उल्लेख छ । समाचारमा उल्लेख भए अिुसा र एक उच्च प्र हरी अनधकारीले नििामती सो सुनवधा ददएइकोमा प्र हरीलाई आपनि िभएको तर प्र हरीलाई छुट्याइएको कुरा नचिबुझ्दो िभएको र त् यो न्त् यायसंगत होइि भिेको कुरा छानपएको छ। यो त्थ सम्मानित अदालतवाट मिि् हि िरुरी छ। प्र हरीले पयषटि नवदा िपाउिु समािताको नसद्दाि नवपररत, वैध अपेक्षाको नसद्दान्त्तको नवपररत र न्त् यायका सवषमान्त्य र स् थानपत नसद्दान्त्तको नवपररत छ। ९ ) प्र स् तानवत पयषटि नवदा प्र हरीलाई िददए पनि अिुशानसत संगठिको कमषचारी भएको िाताले प्र हरी कमषचा री चुपचाप आफु खरटएको स् था िमा िा िे िै छि्, हानिरी ििाउला ि , नडउटी वस्ला ि तर उिीहरूवाट राज्य वा िितालाई प्र ाप्त हिु पिे स् वस्फूतष सेवाभाव, समर्पषत भाविा र गुणस्तर अवश्य पाइिेछैि। यसबाट दे शको शानन्त्त सुरक्षा, अपराध अिुसन्त्धाि र कल्याणकारीता र अन्त्य सेवा प्र वाहमा कमी आउिे हन्त्छ। यसवाट अतत : सेवाग्राही ििताहरू नपडामा पिुष (सफर गिुष ) पिे अवस्था रहिे छ। १० ) हनतयार साथमा नलई संवेदिनशल निम्मेवारी पुरा गिुषपिे प्र हरी कमषचारीले आफुले नलएको हनतयारकै प्र योग गरी आत्महत्या गरेका घटिाहरू पनि प्र याप्त छि। कनतपय अवस्थामा वेकसुर अन्त्य व्य नक्त माथी हनतयार घातकरुपमा प्र योग भएका छि्। मािव अ नधकार आयोगका कनतपय प्र नतवेदिमा सो कुरा उल्लेख छ। यी कमषचारीहरू अझ वढी तरोिात (िेस), प्र ोत्सानहत वा उत्प्रेररत (मोरटभेटेड) र समर्पषत हिु िरुरी हन्त्छ। यसैले गदाष कनतपय देशहरूमा प्र हरी वा कािुि कायाषन्त्वयि इकाईलाई भिा सनहतको अनिवायष नवदा ( Compusary Pa id Leave) को व्य वस्था गररएको छ तर िेपालमा छैि। देशका नभआइपी र नभनभआइपीसाँग तैिाथ रहिे सुरक्षाकमीहरूले समयमा नवदा िपाएको कारणले यो दुघषटिा भएको हो होइि अनहलेसम्म अिुसन्त्धाि भएको छैि, यसमा समेत सम्मानित अदालतले मिि गिुषपिे भएको छ। 4 ११) नवनधशास्त्री AV Dicey द्व ारा उन्नाइसौ शतानव्दमा उिागर गररएको Principles of Natural Justice को ममष सवोपरी छ । औनचत्य र नबबेक कािूिको मूल तत्व र आधार हो भन्ने कुरा शास्वत सत्य हो । यो सन्त्द भष िेपाल का प्र हरीको हकमा पनि आकर्र्षत हन्त्छि। यसथष, देहायवमोनिकका अन्त्तररानष्ट्रय कािुिी नसद्धान्त्त यस मुद्दा को सन्त्दभषमा मिि् हि िरूरी छ। तत्कानलि वेलायतको सवोच्च अदालत ( Court of King ) को बेि ले “ D r. Bentley , 1723 ” मुद्दामा कािूि र कािूिी व्य वस्थाका अभावका बाबिुद “ वाइवलमा उल्लेनखत एडेि र इभालाई निर्ेनधत फल खााँदा गररएको कारवाही ” को दृष्टान्त्त देखाइ न्त् याय प्र दाि गररएको गरे को दृष्टान्त्त छ िुि संसारमा प्र ाकृनतक न्त् यायको नसद्धान्त्तको दोश्रो नियम Audi Alterem Paterm ( सुिुवाइको नसद्दान्त्त) को रु प मा नवकास भयो। Marbury v. Madison ( 1803 ) मुद्दामा अमेररकाको सवोच्च अदालतले नवधायीका निसृत कािूिलाई पनि औनचत्यताको आधारमा अवैध ठहयाषउि सदकिे नसद्धान्त्त स् थानपत गयो । कायषकाररणीले (ब्यवस्थानपकाले होइि) बिाएको अिुनचत कािूि मान्त्य िहिे नसद्धान्त्त “ Wednesbury Principle ” ( 1947 ) भिेर संसार प्र नसद्ध छ । Broun Vs Board of Education (1954) मुद्दा मा मौिुदा स् पष्ट कािूि को वाविुद त् यस्तो कािूि अिुनचत भएकोले त् यस भन्त्दा पर गई समािताको पालिा हिुपछष भन्ने नसद्दान्त्त स् थानपत छ । Panama Refining Co. v. Ryan ( 1933 ) मुद्दा मा Delegated legislation should not be against fair, just and reasonability भन्ने नसद्धान्त्त प्र नतपाददत छ । Baker v Canada (Minister of Citizenship and Immigration) मुद्दामा पीनडतलाई Humanitarian and Compassionate Considerations को आधारमा न्त् याय ददिुपछष भन्ने नसद्दान्त्त प्र नतपाददत छ । १२) िेपालकै हक पनि सम्मानित सवोच्च अदालतबाट सम्भु प्र साद सञ्जेल नवरुद्द िेपाल सरकार समेतको नि णषय िं ७८७६ , िे का प २०६४ , अङ्क ९ मुद्धामा : “ कुिै कािूिद्वारा त् यस्तै स् तर अवस्था र हैनसयतका व्य नक्तहरु बीच एउटाको तुलिामा अकोलाई कुिै नवशेर् सुनवधा वा संरक्षण गिुष र अकोलाई त् यस्तो नवशेर् सुनवधा वा संरक्षणबाट वनित गररिु समा िता सम्बन्त्धी संवैधानिक हकको नवपरीत भै उक्त कािूि संनवधािको समािता सम्बन्त्धी व्य वस्थासाँग असंगत भएको मान्नुपिे ” , “ कुिै खास आवश्यकताको पूर्तषको लानग वा कुिै खास समस्याको समाधािका लानग कुिै कािूि बिाइन्त्छ र सो कािूि त् यस्तै अवस्था , हैनसयत र स् तरका व्य नक्तहरूलाई छुट्टै वगीकरण गरी कसैले वढी सु नवधा र संरक्षण पाउिे र ती मध्ये कसैले कम सुनवधा वा संरक्षण पाउिे वा त् यस्तो सुनवधा वा संरक्षणबाट व नित गिे गररन्त्छ भिे त् यस्तो कािूि स् वभावैले समािताको हक नवरुद्धको कािूि मान्नुपिै , “ कािूि बिाउाँदा कसैलाई लागू हिे र कसैलाई लागू िहिे गरी बिाउि त् यस्तो कािूि बिाउिुको खास बोधगम्य कारण ( Intelligible differentia ) र सो कािूिद्वारा प्र ाप्त गिष खोनिएको उद्देश्यसाँ ग त् यस्तो फरक गिुष पिाषको नववेकपरक सम्बन्त्ध ( Rational nexus or objectivity) ह िुपिे ” िस्ता नसद्धान्त्त प्र नतपादि भएका छि् । १ ३ ) यो नवभेद ऐि द्व ारा िभई िेपाल सरकारको निणषयद्वारा गररएको हो अथाषत, यो नबधायि ( Legislation ) िभई प्र त् यायोनित नवधायि ( Delegated Legislation) हो । प्र त् यायोनित नवधायि J ust , Fair and Reasonable हिुपछष अन्त्यथा न्त् यानयक पुिरावलोक (Judicial Review ) बाट य सको पररक्षण हिुपछष भन्ने कािूिको सवषब्यापी मान्त्यता हो । भरखरै सम्मानित अदालतको सम्वैधानिक इिलाशवाट अनधवक्ता नवष्णुप्रसाद नघनमरे नवरुद्द अनख्तयार दुरुपयोग अिुसन्त्धाि आयोग समेतको “ नस्टङ अपरेशि मुद्दा ” मा 5 प्र त् यायोनित नवधायि लाई वदर गररएको छ। यसैले यसमा सम्मानित अदालतबाट अदालती सकृयता ( Judicial Activism) अवलम्वि हि सादर अिुरोध गदषछु। १४ ) माथी वुाँदा वुाँदामा उल्लेनखत कारणवाट यस मुद्दामा सम्मानित अदालतवाट देहायवमोनिमका आदेश गरी पाउ भनि सनविय निवेदि गदषछु । िेपाल प्र हरी तथा सशस्त्र प्र हरी कमषचारीहरु पनि राष्ट्रसेवक िै हि् । हनतयार सनहत संवेदिनश त निम्मेवारीमा तैिाथ रहिुपिे र आ - आफ्िो ऐि वमोनिम हरहमेशा (चौनवसै घण्टा) खरटिुपिे र सरकारले खटाएको स् थािमा तुरुन्त्तै गई नडउटीमा सम्हाल्िुपिे प्र हरी कमषचारीलाई हालै सरकारद्वा रा घोनर्त नििामती कमषचारी, संस्थािका कमषचारी र प्र नतष्ठािका कमषचारीले पाउिे पयषटि नवदामा वनित गिुष पिे मिानसब कारण ि भएकोले उक्त ‘ पयषटि नवदा ’ िेपाल प्र हरी तथा सशस्त्र प्र हरी का कमषचारीलाई पनि उपलब्ध गराउिु। प्र हरीले पयषटि नवदा िपाउिे कारणवाट प्र हरी कमषचारीहरू उपरको संनवधािप्रदि समािताको हक , कुिै पनि पेशा र व्य वसायको आधारमा भेदभाव िगररिे हक , सम्पनि आिषि गिे हक, श्र मको हक र उनचत पाररश्रनमक र सुनवधाको हक समेतमा प्र त् यक्ष प्र नतकूल असर पिष िािे हंदा सवो च्च अदालत नियमावली २०७४ को नियम ४९ बमोनिम प्र स् तुत ररट निवेदिको अंनतम दकिारा िलागेसम्म िेपाल प्र हरी तथा सशस्त्र प्र हरीका कमषचारीहरूलाई अन्त्य नििामती , संस्थाि वा प्र नतस्ठािका कमषचारी ले पाउिे सरहको पयषटि नवदा बाट बंनचत िगिुष िगराउिु । हनतयार सनहत संवेदिनशल नडउटी गिुषपिे र चौनवसै घण्टा नडउटीमा तैिाथ रहिुपिे प्र हरी कमष चारीले वेलावेलामा नडउटीको हनतयारको िै प्र योग गरी आत्महत्या गिे र कनतपय अवस्थामा ििसाधारण उपर अिावश्यक रु पमा घातक प्र योग गिे गरेको समेत देनखएकोले देशका नभआइपी र नभनभआइपीसाँग समेत तैिाथ रहिे सुरक्षाकमीहरूले समयमा नवदा िपाएको कारण र यी दुघषटिा नवच सम्वन्त्ध छ छैि , प्र हरी कमषचारीले नियमािुसार पाउिे नवदा, व्य वहारमा उिीहरूले पाइरहेको यथाथष अवस्थाको सम्वन्त्धमा सत्य त्य पिा लगाउि सम्वनन्त्धत क्ष े त्र का नवज्ञ सनहतको एउटा सनमनत गठि गरी यथाथष अिुसन्त्धाि गिष लगाउिु र सोको नसफाररस को आधारमा प्र हरीको नबदा सम्बन्त्धी समग्र व्य वस्था पि नमलाउिु, नमलाउि लगाउिु। १ ५) प्र स् तुत निवेदिलाई अग्रानधकार प्र दाि गरी तत्काल सुिुवाई िगररदा आर्थषक वर्ष समाप्त भई ररट निवे दिमा उठाएको महत्वपूणष नवर्यवस्तु मूल्यहीि, निरथषक र प्र योिि नबनहि हि िािे हाँदा यो मुद्दा लाई अ ग्र ानधकारमा रानख सुिुवाइ गरी पााँउ । १ ६) यस सम्वन्त्धमा अन्त्यत्र उिुरी गरेको छैि। यो मुद्दामा म आफै समेत ले बहस पैरवी गिे छु । िेपाल स रकारका माििीय अथष मन्त्त्रीज्यू ले पयषटि सुनव धा प्र हरीलाई िददिे निणषय गरेको, िेपाल सरकार प्र धािमन्त्त्री तथा मनन्त्त्रपररर्द्को कायाषलय, अथष मन्त्त्रालय र गृह मन्त्त्रालयले यो नवर्यलाई ििर अ न्त् दाि गरेको र प्र हरी प्र धाि कायाषलय, िक्शाल अनि सशस्त्र प्र हरी प्र धाि कायाषलय, हलचोकले आफ्िा कमषचारीको महत्वपूणष कु रामा ध् याि िै िददएकोले वहाहरू सबैलाई प्र त् यथी बिाएको हाँ । यस सम्वन्त्धी अन्त्य सबुद प्र माणहरू बहसका क्र ममा पेस गिे छु । ती सवुद प्र माणलाई समेत यसै मुद्धामा लगाइ पाउाँ । ररट निबेदक डा. गणेश रेग्मी अनधवक्ता , प्र माण पत्र िं. ४०६९ (२०५०) इनत सम्वत २०७ ८ साल आर्ाढ २२ गते रोि ३ शुभम.......................... ............................. ............ ......