Алмабекова Гульнара Жабыкбаевна, педагог-эксперт, учитель начальных классов КГУ «ОШ No 87». г. Алматы, Жетысуский район Мирзаева Судрат Каримовна, учитель начальных классов КГУ «Средняя школа имени Абая» ГУ «Отдел образования по Енбекшиказахскому району управления образования Алматинской области» 1 ТЕОРИЯ И МЕТОДИКА mmmmmmmmmmmmmmmmmmmm М А З М Ұ Н Ы Республикалық ғылыми-әдістемелік педагогикалық журнал Республиканский научно-методический педагогический журнал МҰҒАЛІМДЕРГЕ ЖӘНЕ ОҚУШЫЛАРҒА ӘДІСТЕМЕ ЖӘНЕ ТЕОРИЯ (1-4 сыныптар) УЧИТЕЛЯМ И ШКОЛЬНИКАМ МЕТОДИКА И ТЕОРИЯ (1-4 классы) ҚҰРЫЛТАЙШЫ ЖК «САҒА» ------------------------------------------------------- ЖУРНАЛ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ АҚПАРАТ МИНИСТРЛІГІ АҚПАРАТ ЖӘНЕ МҰРАҒАТ КОМИТЕТІ МЕРЗІМДІ БАСПАСӨЗ БАСЫЛЫМДАРЫН ЖӘНЕ (НЕМЕСЕ) АҚПАРАТ АГЕНТТІКТЕРІН ЕСЕПКЕ АЛУ ТУРАЛЫ No 14264-Ж куәлігі 02.04.2014 жылы Астана қаласында берілген. Журнал екі айда бір рет, 2014 жылдың сәуір айынан бастап қазақ және орыс тілінде шығады No 1 (66) 2025 ж. АҚЫЛДАСТАР АЛҚАСЫ: БЕСБАЕВА Назым Есимханқызы – «No 87 жалпы білім беретін мектеп» КММ қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі. Алматы қаласы, Жетісу ауданы Журналға жарияланған материалдар редакцияның пікірін білдірмейді. Фактілер мен мәліметтердің дұрыстығына авторлар жауапты. Опубликованные материалы не отражают точку зрения редакции. Ответственность за достоверность фактов сведений в публикациях несут авторы. Редакцияның мекен-жайы: 050002, Алматы қаласы Латиф Хамиди көшесі, 26/36 үй А. Янушкевич көшесінің қиылысы WhatsApp 8 707 88 500 88 E-mail: Saga140214@mail.ru Басуға 21.02.2025 жылы қол қойылды. Пішімі 84х108 1 / 16 . Баспаханалық қағаз. Шартты баспа табағы 2,25. Таралымы 100 дана. Алматы қаласы No 1 (66) 2025 ҚАҢТАР – ЯНВАРЬ АҚПАН – ФЕВРАЛЬ Бас редактор: Сейлханов А. Техникалық редактор: Туребаева Г. А. Корректор: Асқарова Г. М. Әдістемелік нұсқаулық Абдукаймова М. Бастауыш сынып оқушыларының мектепке бейімделуі..............................................................2 Байшимирова Г.Б. Бастауыш сынып оқушыларының математикадан функционалдық сауаттылықтарын арттыру....................................................................................3 Мұқатаева Г.Б. Оқушының жылдам ойлауын дамытудағы әдіс-тәсілдер.....................................................4 Әліппе Илесбаева Г.А. Бб дыбысы мен әрпі..................................6 Әдебиеттік оқу Жумагалиева Ж.Б. Ауыл күзі.............................................8 Кариева Г.Қ. Мен – бақытты баламын. “Бақыт деген не?” түрік халқының ертегісі......................10 Қазақ тілі Муханбеталина А.А. Болымды және болымсыз етістік.15 Жаратылыстану Кульмуратова Г.А. Жануарларды қалай қорғауға болады?.................................................................17 Методическая копилка Наймушина С.Г. Как быстро выучить таблицу умножения: эффективные методы и стратегии.................21 Муқанова Қ.С. Развития творческого потенциала в начальной школе...............................................................23 Ровенськая Г.Н. Коррекционная работа при ЗПРР.........24 Познание мира Алмабекова Г.Ж. Духовные ценности моей семьи........26 Математика Мирзаева С.К. Письменное умножение трехзначного числа на однозначное без перехода через разряд. Великие просветители казахского народа.......................32 mmmmmmmmmmmmmmmmmmmm ӘДІСТЕМЕ ЖӘНЕ ТЕОРИЯ 2 Әдістемелік нұсқаулық Мектепке алғаш қадам басқан баланың өмірінде үлкен өзгерістер болады. Бұл өзгерістер тек оқу процесімен ғана шектелмейді, сонымен қатар әлеуметтік, психологиялық тұрғыда да маңызды. Бастауыш сынып оқушыларының мек- тепке бейімделуі – баланың жаңа ортаға үйреніп, оның талаптарына сай әрекет ету қабілетін дамы- ту процесі. Бұл процесс мектептің алғашқы жыл- дары өте маңызды кезең болып табылады, себебі оқушының психологиялық және әлеуметтік дамуының негізі осы уақытта қаланады. 1. Мектепке бейімделудің маңызы Бастауыш сынып оқушыларының мектепке бейімделуі – бұл баланың жаңа ортаға, жаңа ере- желер мен талаптарға сәйкес келуін білдіреді. Бұл кезеңде бала жаңа әлеуметтік байланыстар орна- туды, өзінің жеке еркіндігін жүзеге асыруды және өзіндік көзқарастарын қалыптастыруды үйренеді. Сонымен қатар, оқу процесінде жаңа ақпаратты қабылдау, тапсырмаларды орындау, ұстазбен және сыныптастарымен қарым-қатынас жасау дағдылары дамиды. Егер бала осы бейімделу кезеңінде қиындықтарға тап болса, оның оқу мотивациясы төмендеп, психологиялық қиындықтар туындауы мүмкін. Сондықтан мектепке бейімделу процесін қолдау өте маңызды. 2. Психологиялық аспектілер Бастауыш сынып оқушылары мектепке алғаш келгенде түрлі эмоциялық күйзелістерді бастан өткереді. Олардың арасында үйден алыстау, жаңа әлеуметтік ортаға бейімделу, жаңа ережелер мен міндеттемелерді қабылдау сияқты мәселелер бо- луы мүмкін. Бұл психологиялық өзгерістердің барлығы балада қобалжу мен қорқыныш тудыруы мүмкін. Егер баланың мектепке деген психологиялық бейімділігі оң болса, онда ол жаңа ортада өзін сенімді сезініп, оқу процесіне белсене қатысады. Сондықтан, мұғалімдер мен ата-аналардың міндеті – баланың өзін жақсы сезінуіне жағдай жасап, оның әрбір жетістігін мадақтап, қолдау көрсету. 3. Әлеуметтік бейімделу Әлеуметтік бейімделу – бұл баланың жаңа ор- тада, жаңа ұжымда өз орнын табу процесі. Мек- тепте балалар өз қатарластары, мұғалімдері мен мектеп қызметкерлерімен қарым-қатынас жасай- ды. Бұл кезеңде оқушылар арасындағы қарым- қатынас, достық байланыстар, топтық жұмыс дағдылары маңызды рөл атқарады. Оқушының сыныптастарының арасында сыйластық және түсіністік орнатуы, бір-біріне көмек көрсетуі оның мектепке бейімделуін жеңілдетеді. Соны- мен қатар, бастауыш сынып оқушысы топтық жұмысқа қатысу барысында өзінің әлеуметтік рөлін анықтап, өзгелермен бірге жұмыс істей білу дағдысын меңгереді. 4. Оқу бейімделуі Оқу бейімделуі – бұл баланың оқу бағдарламасына сәйкес әрекет етуі, жаңа білімді меңгеру және тапсырмаларды дұрыс орындау қабілетін дамыту процесі. Мектепте оқушы әртүрлі пәндер бойынша жаңа білімдер мен дағдыларды игеріп, олардың сабақтардағы тапсырмаларды орындауға деген көзқарасы қалыптасады. Мұғалімдер оқушылардың оқу процесіне қызығушылығын арттыру үшін әртүрлі әдіс- тәсілдерді қолданады, мысалы, ойын элементтері, шығармашылық тапсырмалар, топтық жұмыстар. Оқушының мотивациясы мен қызығушылығын сақтау оның мектепке бейімделуіне ықпал етеді. 5. Ата-ананың рөлі Бастауыш сынып оқушыларының мектепке АБДУКАЙМОВА МАРЖАН, No 202 мектеп-гимназиясының бастауыш сынып мұғалімі. Алматы қаласы, Әуезов ауданы 3 ТЕОРИЯ И МЕТОДИКА mmmmmmmmmmmmmmmmmmmm бейімделуінде ата-ананың рөлі өте үлкен. Ата- аналар балаға мектепке келудің маңыздылығын түсіндіріп, оны барлық қиындықтардан өтуге ынталандыруы керек. Олар баланың оқу үдерісін бақылап, қажетті көмек көрсету арқылы баланың өзіндік дағдыларын дамытуға көмектеседі. Бұдан басқа, ата-аналар балалармен ашық әңгіме жүргізіп, олардың мектептегі тәжірибесін тыңдап, балада туындаған кез келген мәселелерді шешуге көмектесуі керек. Ата-аналардың қолдауы мен түсінігі балаға мектепке бейімделуде маңызды фактор. 6. Мұғалімнің рөлі Мұғалімдер де мектепке бейімделу процесінде ерекше рөл атқарады. Бастауыш сынып мұғалімі баланың оқу процесін ғана бақылап қоймай, оның психологиялық жай-күйіне де назар аударуы ке- рек. Баланың мектепке келген алғашқы күндерінде оны жайлы сезіндіру, сабаққа қызықтыру, әртүрлі әдіс-тәсілдер арқылы білім беруді бастау өте маңызды. Сонымен қатар, мұғалім оқушылардың арасындағы қатынасты бақылап, достық қарым- қатынасты қалыптастыруға көмектеседі. Оқу- шылардың өздерін сенімді әрі жайлы сезінуі үшін педагогикалық қолдау көрсету өте маңызды. Қорытынды Бастауыш сынып оқушыларының мектепке бейімделуі – бұл күрделі әрі көпқырлы процесс, оның нәтижесі баланың оқу мен әлеуметтік өмірге қатысу деңгейіне тікелей әсер етеді. Бұл кезеңде мұғалімдер, ата-аналар мен мектеп ұжымы бірлесе отырып, баланың бейімделуіне қолдау көрсетуі керек. Егер осы кезеңде баланың психологиялық және әлеуметтік қажеттіліктеріне дұрыс назар ау- дарылып, қажетті көмек көрсетілсе, онда ол мек- тепке толықтай бейімделіп, табысты оқуға және тұлға ретінде дамуға мүмкіндік алады. Қазіргі заманауи білім беру жүйесінде функционалдық сауаттылықтың маңызы ерек- ше артқан. Бұл оқушының алған білімін өмірде қолдана білу, мәселелерді шешу қабілетін дамытуға бағытталған білім беру тұжырымда- масы. Бастауыш сынып оқушылары үшін мате- матика пәні функционалдық сауаттылықты арт- тыруда үлкен рөл атқарады. Математика – тек қана сан мен фигуралар әлемі емес, ол сондай-ақ логикалық ойлау, талдау және шығармашылық қабілеттерді дамытуға мүмкіндік беретін пән. Функционалдық сауаттылық – бұл адамның алған білімін өмірде қолдана алу қабілеті. Яғни, функционалдық сауаттылықтың негізі – адамның оқу, жазу, есеп шығару дағдыларымен қатар, алынған білім мен дағдыларды нақты өмірде қолдана білуінде жатыр. Математика пәні осы са- лада маңызды рөл атқарады, өйткені ол балаларға тек теориялық білім беріп қана қоймай, оны практикалық тұрғыда пайдалану мүмкіндіктерін ашады. Бастауыш сынып оқушыларының матема- тикалық сауаттылығын арттыру үшін, олардың өміріне жақын, күнделікті тұрмысқа қажетті есептер мен тапсырмаларды ұсыну маңызды. Мысалы, сауда жасау, уақытты есептеу, ауа рай- ын болжау сияқты тапсырмалар арқылы балалар математиканың күнделікті өмірмен байланысын сезінеді. Осылайша, математика пәнін тек қана мектепте емес, күнделікті өмірде де қолдану қажеттілігі туралы түсінік қалыптасады. Балалардың логикалық ойлау қабілетін дамы- ту үшін оларды сандық мәндерді салыстырып, талдауға үйрету керек. Математика сабағында берілетін есептер балаларды қарапайым арифметикалық амалдарды орындаудан гөрі, олардың шешімін өз бетінше табуға және ойлауға ынталандыруы қажет. Бұл тәсіл функционалдық БАЙШИМИРОВА ГУЛЬЗИРА БЕЙСЕНГАЛИЕВНА, ЖШС «BS Academy» мектебінің бастауыш сынып мұғалімі, педагог-шебер. Алматы қаласы, Алмалы ауданы mmmmmmmmmmmmmmmmmmmm ӘДІСТЕМЕ ЖӘНЕ ТЕОРИЯ 4 МҰҚАТАЕВА ГҮЛБАҚЫТ БЕРІКҚЫЗЫ No 202 мектеп-гимназиясының бастауыш сынып мұғалімі. Алматы қаласы, Әуезов ауданы сауаттылықты арттыруға және балалардың мәселелерді шешу қабілетін жақсартуға көмектеседі. Бастауыш сынып оқушыларының матема- тикалық сауаттылығын дамытуда проблемалық жағдайларды қолдану тиімді әдіс. Мұндай тапсыр- малар оқушыларды шын мәнінде қызықтыратын тақырыптармен байланыстырып, олардың өз білімдерін нақты жағдайларда қолдануына мүмкіндік береді. Мысалы, балаларға өздерінің күнделікті өмірінде шешілмеген мәселелерді математикалық тұрғыдан қарастыру тапсырмала- ры ұсынылуы мүмкін. Жобалық жұмыстар балалардың шығарма- шылық қабілеттерін дамытуға және проблемалар- ды шешу барысында математикалық дағдыларын қолдануға жетелейді. Математика пәнінде функционалдық сауат- тылықтың артуы үшін, балаларға математикалық тіл мен терминологияны түсіндіру өте маңызды. Бұл оларға есептер мен тапсырмаларды дұрыс түсініп, өз ойларын нақты әрі дәл жеткізуге мүмкіндік береді. Оқушылардың математикалық терминологияны дұрыс қолдануы, олардың ойын нақты әрі жүйелі жеткізуіне ықпал етеді. Қазіргі заманда балалардың көбісі ақпараттық технологияларды еркін пайдалана- ды. Бұл мүмкіндікті тиімді пайдалану арқылы, математикалық сауаттылықты арттыруға бола- ды. Оқушыларға интерактивті тапсырмалар, он- лайн ойындар мен бағдарламалар арқылы есептер шығару және проблемаларды шешу ұсынылса, олар математикадан қызығушылық танытып, білімдерін кеңейте алады. Бұл оқушылардың математикаға деген ынтасын арттырып, функционалдық сауаттылықтарын жоғарылатуға мүмкіндік береді. Бастауыш сынып оқушыларына математика- дан функционалдық сауаттылықты арттыру – бұл тек теориялық білім беру ғана емес, сонымен қатар сол білімді өмірде қолдану дағдыларын да- мыту. Математика пәні балаларға логикалық ой- лау, анализ жасау, есеп шығару сияқты маңызды дағдыларды қалыптастырып, оларды кез келген өмірлік жағдайда қолдануға үйретеді. Бұл бағытта мұғалімдер оқушыларды күнделікті өмірмен бай- ланыстыра отырып, қызықты, шығармашылық тапсырмалар мен есептер арқылы олардың функционалдық сауаттылығын арттыра алады. Математикадан функционалдық сауат- тылықты арттыру – білім беру процесінің басты бағыттарының бірі. Оқушылардың математикадан алған білім- дері оларды болашақта саналы әрі сауатты шешімдер қабылдауға, өмірде кездесетін әртүрлі қиындықтарды жеңуге мүмкіндік береді. Оқушылардың ойлау қабілетін дамыту, әсіресе бастауыш сыныптарда, олардың болашақтағы білім алуына, ойлау дағдыларын қалыптастыруға үлкен әсер етеді. Ойлау процесі – адамның білім алу барысында ең негізгі қызметтерінің бірі. Оқушының жылдам ойлау қабілеті тек оқу тап- сырмаларын орындауға ғана емес, сонымен қатар өмірлік қиындықтарды шешуге де көмектеседі. Ойлау қабілетінің дамуындағы маңыз Ойлау – адамның сыртқы әлем мен ішкі сезімдерін ұғынуға, оларды салыстыруға, талдауға және қорытынды шығаруға көмектесетін маңызды психологиялық процесс. Жылдам ойлау – бұл оқушының әр түрлі тапсырмалар мен сұрақтарға тез әрі дәл жауап беру қабілеті. Оқушының жыл- дам ойлау қабілетін дамыту оның оқуға деген қызығушылығын арттырып, шығармашылық қабілеттерін жетілдіреді. Жылдам ойлауды дамытуға бағытталған әдіс-тәсілдер 1. Ойлау ойындары мен тапсырмалары Ойлау қабілетін дамытуға арналған ойындар оқушылардың зейінін шоғырландырып, жылдам шешім қабылдауға мүмкіндік береді. Мысалы, түрлі логикалық сұрақтар, сандық немесе сөздік 5 ТЕОРИЯ И МЕТОДИКА mmmmmmmmmmmmmmmmmmmm ребустар, пікірталас ойындары баланың ойлау жылдамдығын арттырады. 2. Шығармашылық жұмыстар Оқушыларды шығармашылық жұмыстарға тарту олардың жылдам ойлау қабілетін дамытуға әсер етеді. Мысалы, әңгіме жазу, сурет салу, түрлі кейіпкерлерді сипаттау сияқты тапсырмалар оқушының шығармашылық тұрғыдан ойлауын жылдамдатады. 3. «Жылдам жауап» әдісі Оқушыларға қысқа уақыт ішінде сұрақтарға жауап беруді ұсынатын әдіс олардың реакция жылдамдығын дамытады. Бұл әдіс оқушыларды еркін ойлауға, шешімдер қабылдауға және өз ойын дәл, нақты жеткізуге үйретеді. 4. Топтық жұмыстар Топтық тапсырмалар оқушылардың бір- бірімен пікір алмасуына мүмкіндік береді, бұл өз кезегінде жылдам ойлау мен шешім қабылдау дағдыларын жақсартады. Оқушылар бір мәселе бойынша түрлі идеялар мен шешімдер ұсынғанда олардың ойлау қабілеттері қалыптасады. 5. Ми алаңдарын (мозговой штурм) ұйымдастыру Бұл әдіс кезінде оқушылар кез келген сұраққа немесе мәселеге жауап табу үшін түрлі идеялар- ды ұсынады. Оқушының шығармашылық ойла- уына жол ашатын бұл әдіс, оның ойлау дағдысын нығайтып, жаңа шешімдер табуға үйретеді. 6. Ойлану уақытын қысқарту Оқушыларға белгілі бір уақыт ішінде есептерді немесе сұрақтарды шешу тапсырмасын беру олардың жылдам ойлауын дамытуға көмектеседі. Мұндай жаттығулар олардың ойлау процесін жеделдетуге және нәтижелерге жылдам жетуге мүмкіндік береді. 7. Математикалық және логикалық тап- сырмалар Математика сабағында әртүрлі есептерді шешу, логикалық тапсырмаларды орын- дау оқушылардың тез ойлау дағдыларын қалыптастырады. Мұндай тапсырмалар оқушылардың есептеу дағдыларын ғана емес, сонымен қатар олардың зейінін, нақтылығын, жүйелі ойлауын дамытады. Қорытынды Оқушының жылдам ойлау қабілетін дамыту – бұл оның барлық оқу процестерінде жетістікке жетуінің маңызды негізі. Бұл қабілетті дамы- ту үшін әр түрлі әдіс-тәсілдерді қолдану қажет, соның ішінде шығармашылық жұмыстар, логикалық тапсырмалар, топтық жұмыстар мен ойлау ойындары сияқты әдістер маңызды орын алады. Бастауыш сынып мұғалімі ретінде біз балалардың ойлау қабілетін дамытуға арналған әртүрлі әдіс-тәсілдермен жұмыс істей оты- рып, олардың болашақта ойлау мен шешім қабылдауда табысты болуы үшін қажетті негізді қаландырамыз. Оқушылардың ойлау қабілетінің жоғары деңгейде дамуы олардың оқу процесінде үздік нәтижелерге қол жеткізуіне ғана емес, өмірде де өз орнын табуына септігін тигізеді. mmmmmmmmmmmmmmmmmmmm ӘДІСТЕМЕ ЖӘНЕ ТЕОРИЯ 6 Әліппе Бб дыбысы мен әрпі ИЛЕСБАЕВА ГУЛЬМИРА АБУБАКИРОВНА, «Қасым Қайсенов атындағы No 4 орта мектеп» МКМ педагог-сарапшы санатындағы бастауыш сынып мұғалімі. Алматы облысы, Қонаев қаласы Пәні: Әліппе Бөлім: Әліппеге дейінгі кезең Күні: Сынып: Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны: Оқу бағдар- ламасына сәйкес оқыту мақсаттары Мәтінен сөйлемді, сөйлемнен сөзді, сөзден буынды, буыннан дыбысты бөледі, жаңа үйренген дыбыстарды анықтайды; дыбыс пен әріпті таниды, оларды бір-бірімен ажыратады; оқу түрлерін (буындап оқу, тұтас оқу, мәнерлеп оқу) қолданады. Көркем жазу талаптарына сай жазу жолы, жол аралығын, жолдың жоғары және төмен сызықтарын сақтап, әріптің, әріптердің өзара байланыс элементтерін жазады. Сабақтың мақсаты – сурет бойынша сөйлем, сөйлемнен мәтін құрастырады; – әріптің, әріптердің өзара байланыс элементтерін жазады. Құндылықтар – денсаулық, достық және айналадағыларға қамқорлық көрсету. Сабақ барысы Сабақтың кезеңі/ уақыты Педагогтің әрекеті Оқушының әрекеті Бағалау Ресурстар Сабақтың басы Ұйымдастыру кезеңі 1. Сәлемдесу. 2. Оқушыларды түгендеу. Психологиялық ахуал орнату «Үш шапалақ» әдісі Көңіл күйіміз қандай? (1 шапалақ) Сабаққа дайынбыз ба? (2 шапалақ) Сабақты ойдағыдай аяқтаймыз ба? (3 шапалақ) Оқушылар сабаққа назар аударады. Оқушылар шапалақ соғады. Сабақтың ортасы Ой қозғау Жұмбақтың шешуін тап 1) Өзі біреу, көзі үшеу. (Бағдаршам) 2) Қанаты жоқ ұшпайды Су астында қыстайды. (Балық) 3) Жазу жазып жалықпаған Жаза-жаза арықтаған. (Бор) – Балық, бағдаршам, бор. – Осы сөздерде бірінші қандай ды- быс естіліп тұр? Сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау Жұмбақтың шешуін табады Сұрақтарға жауап береді Мадақтау Б әрпінің баспа, жазба түрлері Дауысты, дауыссыз дыбыстар үйлердің суреті А4 7 ТЕОРИЯ И МЕТОДИКА mmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 1-тапсырма Ұжымдық жұмыс «Сөзден – сөйлем, сөйлемнен – мәтін» әдісі Суретке назар аудар. Сурет бойынша сөйлем құрастыр. Сөздерді буындап, қосып оқы. Өлең жолдарын жатта. Дескриптор: – сурет бойынша сөйлем құрастырады; – сөйлемнен мәтін құрастырады; – сөздерді буындап, қосып оқиды; – өлең жолдарын жатқа айтады; – сөздерге дыбыстық талдау жа- сайды. 1. Сурет бойынша сөйлем құрастырады 2. Сөйлемнен мәтін құрастырады 3. Сөздерді буындап, қосып оқиды 4. Сөздерге дыбыстық талдау жасайды 5. Өлең жолдарын жатқа айтады Білім зарядта- рымен бағалау (жауабына қарай) Қатты қағаздан жасалған әріптер Сергіту сәті 2-тапсырма Жеке жұмыс Дәптермен жұмыс Бб әрпін жазу үлгісі (бейнекөрініс) Бб -ның үлкен әрпі мен кіші әрпін үлгі бойынша жаз. Дескриптор: – әріптің, әріптердің өзара байла- ныс элементтерін жазады; – жол аралығын, жолдың жоғары және төменгі сызықтарын сақтап жазады. Б әрпін ермексаздан жасап көрсет. 1. Әріптің, әріптердің өзара бай- ланыс элементтерін жазады 2. Жол аралығын, жолдың жоғары және төменгі сызықтарын сақтап жазады Ермексаздан Б әрпін жасайды. «Коммента- рий» арқылы «Бас бармақ» арқылы Оқулық 52 бет Әріптер жазылған қақпақтар. Дәптер, қаламсап Ермексаз, тақтайша Сабақтың соңы 3-тапсырма Жұптық жұмыс «Құрастыр» әдісі Сурет бойынша сөзді тап Мақалды тыңда, мағынасын біліп ал. Дескриптор: – сурет бойынша сөзді табады; – мақалдың мағынасын түсіндіреді. 1. Сурет бойынша сөзді табады 2. Мақалдың мағынасын түсіндіреді «Отшашу» арқылы бір- бірін бағалау» Таратпа қаламсап https:// atamuraweb. kz/?page_ id=32698 Рефлексия «Білім заряды» әдісі (Бағалау) Бүгінгі сабақты толық түсіндім (8, 9, 10 заряд) Бүгінгі сабақты түсіндім, сұрағым бар (5, 6, 7) Бүгінгі сабақты түсінбедім (1, 2, 3, 4) Бүгінгі сабақтан алған білімдерін жинаған білім зарядтарының саны арқылы анықтайды. «Коммента- рий» арқылы Зарядтар, «Білім заряды» таратпасы mmmmmmmmmmmmmmmmmmmm ӘДІСТЕМЕ ЖӘНЕ ТЕОРИЯ 8 Әдебиеттік оқу ЖУМАГАЛИЕВА ЖАДЫРА БАТЫРБЕКОВНА, «Қасым Қайсенов атындағы No 4 орта мектебі мектеп» МКМ педагог-модератор, бастауыш сынып мұғалімі. Алматы облысы, Қонаев қаласы Пәні: Әдебиеттік оқу Бөлім: Уақыт Күні: Сынып: Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: Оқу бағдарлама- сына сәйкес оқыту мақсаты: 3.1.4.1 – сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді, нақыл сөздерді, вербальды емес тілдік құралдарды қолдану; 3.2.2.1 – қолдануға (практикалық), бағалауға негізделген сұрақтар қою және жауап беру. Сабақтың мақсаты Өлеңнің басты сипаттарын табады және көркемсөз қолдануды үйренеді. Құндылықтар Тәуелсіздік және Отаншылдық. Туған елге деген сүйіспеншілігін білдіре алу. Сабақтың барысы Сабақтың кезеңі/ уақыты Педагогтің әрекеті Оқушының әрекеті Бағалау Ресурстар Ұйымдастыру Өзін-өзі тексеру 5 минут Ұйымдастыру кезеңі Сабаққа психологиялық дайындық «Амандасу» әдісі Жапырақты бояды, Атырапты бояды. Бояп-бояп барлығын Сап-сары ғып қояды. (Күз) Жылы лебіздер айтады Жұмбақ шешу Мадақтау арқылы бағалап отыру ҚБ «Сызғыш» арқылы өзін-өзі бағалау Бағалау парағы Өткен білімді еске түсіру 5 минут Үй тапсырмасын тексеру 2 оқушы мазмұндайды. Сұрақ-жауап арқылы бекіту. Мәтінге сүйеніп, сызбаны толтыра- ды. Дескриптор: Кестені толтыра- ды – 1 ұ. Қима парақ Жаңа білім 25 минут Жаңа тақырып 1-тапсырма Қарасөзбен берілетін мәтін мен өлең шумақтың айырмашылығы туралы өз ойыңды айт. 2-тапсырма Эпитет пен теңеу сөздерді түсіндіру, өлеңнен бейнелі сөздерді табу. Автор туралы мәліметті автордың өз сөзімен танысу, өлең оқуын тыңдау. Өлең ырғағына мән бер. Мәнерлеп оқуға жаттық. Сұрақтарға жауап береді. Ақпаратпен таны- сады. Автор туралы мәлімет пен өлеңді тыңдайды. Дескриптор: Сұрақ қойып, жауап береді – 1 ұ. ҚБ «Сызғыш» өзін-өзі бағалап отыру Дескриптор: Өлең ырғағына мән береді – 1 ұ. Мәнерлеп оқуға жаттығады – 1 ұ. Кітап Жасанды интелект аудиожазба 9 ТЕОРИЯ И МЕТОДИКА mmmmmmmmmmmmmmmmmmmm ЕБҚ Ауылдағы күз туралы айт. Айналаңда не өзгеріс болып жа- тыр? ҚБ «Бас бармақ» 4-тапсырма Өлеңнен көркемсөзді теріп жа- зып, эпитет немесе теңеу екенін анықта Мәтіндегі сөздер мен сөз тіркесі Эпитет Теңеу Маржан бидай * Күміс моншақ * Барқыт қоңыр күз * Кемедей * Қызыл алмадай * Қызған еңбек * Жеке жұмыс жасайды Кестемен жұмыс Керемет! ҚБ «Сызғыш» Дескриптор: Өлеңнен көркемсөзді теріп жазады – 1 ұ Эпитет немесе теңеу екенін анықтайды – 1 ұ Оқулық Кесте Слайд Сергіту сәті 2 минут «Күзгі өнімдер» жинау Жемістер, көкөністер, жидектер мен дақылдарды санға байланысты жинау Сен мықтысың! Суреттер Топпен жұмыс 1-топ: Ауыл мен қала күзін салыстыру. 2-топ: Мақал-мәтел мағынасына сай шумақты табу (кесте). Кестені толтыр Жауабы: Жемісі көп ағаштың бұтағы төмен. Топпен жұмыс жа- сайды Тапсырманы орын- дайды Дескриптор: Сұрақтарға жауап береді – 1 ұ. Қорытындылап айтады – 1 ұ. Бұтақты бүге балбырап. Көз тартады көріңіз Алма піскен албырап. Маужырап барқыт қоңыр күз. Алма піскен албырап, Маужырап барқыт қоңыр күз. Көктемде түскен бір дән, Күзде мың дән болады. Кемедей көшіп комбайн, Алтын дария егілді, Сүзіп жүр маржан бидайын, Күзіміз неткен көңілді. Тапсырманы орын- дайды ҚБ «Сызғыш» Өзін-өзі бағалайды Дескриптор: салыстырады – 1 ұ. Мақалға сай өлең шумағын анықтайды – 1 ұ. 3-топ Берілген сызбаға сай «Күз» тақырыбына өлең құрастыру Үлгі: Күн күркіреп, Жаңбыр сіркіреп. Жеміс албырап, Дала дамылдап. Сұрақтарға жауап береді Өлең құрастырады – 1 ұ. mmmmmmmmmmmmmmmmmmmm ӘДІСТЕМЕ ЖӘНЕ ТЕОРИЯ 10 4-топ «Күз» тақырыбында сурет салу ЕҚБ Ауыл мен қалада күзде табиғат қалай өзгереді? Айырмашылық бар ма? Адамдары не істейді? Сурет салады Өз ойын айтады Сурет салады – 1 ұ. Бекіту 5 минут Сұрақ-жауап әдісі: – Өлең шумақ пен мәтін шығарманың айырмашылық- тары қандай? – Бейнелі сөздерді қалай атай- ды? Үй тапсырмасы «Ауыл күзі» өлеңін мәнерлеп оқып келу. Сұрақтарға жауап береді Үй тапсырмасын алады. Дескриптор: Сұраққа жауап береді – 1 ұ. «Сызғыш» арқылы өзін бағалайды. Плакат Суреттер Кері байланыс 2 минут Жинақтаған топшама жұмыста- ры мен өзін-өзі бағалау парақтарын тапсырып, «Бас бармақ» арқылы көңіл-күймен кері байланыс береді. Кері байланыс береді. «Бас бармақ» әдісі. Кері байланыс парақшалары. КАРИЕВА ГҮЛНАР ҚУАНДЫҚҚЫЗЫ, «Ақтөбе қаласының білім бөлімі» мемлекеттік мекемесінің «No 51 гимназия» КММ бастауыш сынып мұғалімі Пәні: Әдебиеттік оқу Бөлімі: Құндылықтар Оқу бағдар- ламасына сәйкес оқыту мақсаттары 4.2.6.1 – кейіпкердің, кейіпкерлердің іс-әрекеті, мінез-құлқының өзгеру себептерін мәтіннен тауып, салыстырып бағалау. 4.2.8.2 – көркем шығарманы басқа үлгідегі (иллюстрация, музыка (күй), мультфильм, кино- фильм) нұсқасымен салыстыру. Сабақтың мақсаты Оқушылар кейіпкердің, кейіпкерлердің іс-әрекеті, мінез-құлқының өзгеру себептерін мәтіннен тауып, салыстырып бағалайды және көркем шығарманы басқа үлгідегі (иллюстра- ция, музыка (күй), мультфильм, кинофильм) нұсқасымен салыстырады. Құндылықтар Тәуелсіздік және Отаншылдық. Мемлекеттік тілді білу. 11 ТЕОРИЯ И МЕТОДИКА mmmmmmmmmmmmmmmmmmmm Сабақтың барысы Сабақтың кезеңі/ уақыты Педагогтің әрекеті Оқушының әрекеті Бағалау Ресурстар Сабақтың басы 2 мин Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу. Мұғаліммен сәлемдеседі. Жарайсыңдар! 3 мин Психологиялық дайындық “Бойдағы жаман қасиеттерден арылу” Қоқыс жәшігін ұсыну Жазбаларды қоқыс жәшігіне салады. Үй тапсырмасын сұрау “Нысана” ойыны арқылы үй тапсырмасын сұрау. Сұрақтарға жауап береді. Ауызша мадақтау 1. Абай Құнанбайұлы «Жасым- да ғылым бар деп ескермедім...» өлеңін жатқа айтып бер. Өлеңді жатқа айтады. 2. Үлкендердің көмегімен Абай әндерінің тізімін жаз. 1. Көзімнің қарасы 2. Айттым сәлем, Қаламқас 3. Домбыраға қол соқпа Абай 4. Желсіз түнде жарық-ай Абай әндерінің тізімін жазу. 3. Абай Құнанбайұлы туралы не білесің? Абай Құнанбаев туралы білетінін айту. 4. Абайдың он бесінші қарасөзін айтып бер. Абайдың он бесінші қарасөзін айтып беру. mmmmmmmmmmmmmmmmmmmm ӘДІСТЕМЕ ЖӘНЕ ТЕОРИЯ 12 Өткен сабақты пысықтау 1. Өзің уақытты тиімді пайдала- нып жүрсің бе? 2. Өлеңдегі кейіпкер не үшін өкінеді? 3. Өлеңдегі ақынның сұрағына қалай жауап берер едіңдер? 4. Абай Құнанбайұлының қандай өлеңін жатқа білесің? Сабақтың ортасы 5 мин Ауырған бала мен дені сау баланың суретін көрсету арқылы жаңа сабаққа өту. Оқушыларды оқу мақсаты және бағалау критерийімен танысты- рамын. III. Жаңа тақырып Білу және түсіну. Сызба мазмұны бойынша ойларын айтады. ҚБ: Жарайсың! Өте жақсы! Дұрыс! Талпын! Дәптер суреттер 5 мин Оқулықпен жұмыс 1-тапсырма Сызба мазмұны бойынша ойларыңды айтыңдар. Дескриптор: 1. Сызба мазмұны бой- ынша ойларын айтады – 1 ұ Сызба 2 мин 2 мин 2-тапсырма Отбасында, өмірде бақытты болу үшін не істер едің? Отбасымда, өмірде бақытты болу үшін денсаулығымды жақсы күтемін, сабағымды жақсы оқып, білімді боламын, ата-анамды ылғи қуантып жүремін. Ертегі тыңдау «Бақыт» деген – не? Сұраққа жауап беріп, өз ой- ларын айтады. Ертегіні түсініп тыңдайды. Дескриптор: 1. Сұраққа жау- ап беріп, өз ой- ларын айтады – 1 ұ Оқулық Дәптер Автордың суреті 13 ТЕОРИЯ И МЕТОДИКА mmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 3 мин 3-тапсырма Бозбала тас қалаушының сөзінен не түсінді? Бозбала тас қалаушының сөзінен айналасын анық көретін көздері бар екенін, жалпы баланың он екі мүшесі бар бүтін екендігін сезінді. Сұраққа жауап беріп, өз ой- ларын айтады. Мадақтап, марапаттау Денсаулық туралы мақал-мәтел жазады – 1 ұ Оқулық Дәптер, суреттер 2 мин Сергіту сәті «Балбұлақ» күйі Сергіту сәтін іс-қимылмен көрсетеді. «Балбұлақ» күйіне ритмикалық жаттығу жасау. 5 мин Жеке тапсырмалар: Ертегіні тізбектей оқыту Тізбектей оқиды. 5 мин Жұптық жұмыс Денсаулық туралы мақал- мәтел жазады. 5 мин Топтық жұмыс 1-топ Ертегі желісі бойынша жо- спар құру. Ертегі желісі бойынша жоспар құрады – 1 ұ. 2-топ Дәрігердің қызметін атқарады. Дәрігердің қызметін атқарады – 4 ұ. 3-топ Спортпен шұғылданудың пайдасын түсіндіреді. Ертегі желісі бойынша кейіпкерлердің мінез- құлқын салыстырып, бағалау. Спортпен шұғылданудың пайдасын түсіндіреді – 4 ұ. Тас қашайтын шебер мен бозбаланың мінез-құлқын бағалап, салыстырады – 4 ұ. mmmmmmmmmmmmmmmmmmmm ӘДІСТЕМЕ ЖӘНЕ ТЕОРИЯ 14 Сабақтың соңы 1 мин 1 мин IV. Сабақты қорытындылау 1. Отбасында, өмірде бақытты болу үшін не істер едің? 2. Бозбала тас қалаушының сөзінен не түсінді? 3. «Дені сау адам – ең бақытты адам!», «Денсаулық – зор байлық» деп неге айтылған? 4. Неліктен денсаулықты сатып алуға болмайды? (оқу мақсаты мен бағалау критерийлеріне оралу) – Бүгінгі оқу мақсаты қандай болды? – Жетістік критерийлеріне жеттік пе? Үй тапсырма. Мәтінді түсініп оқу. Денсаулығыңды күтуге арналған ереже құра. Денсаулық туралы мақал-мәтел жаз. Сұрақтарға жауап беріп, өз ойларын айтады. Үй тапсырмасын жазады. Сұрақтарға жауап береді. Өз ойларын айтады – 1 ұ. Кері байланыс 1 мин Оқушылардың білімін бағалау. Рефлексия. Өздері кері байланыс жа- сайды. Жарайсың! Балалар жиынтығын қою. Кері байланыс плакаты 15 ТЕОРИЯ И МЕТОДИКА mmmmmmmmmmmmmmmmmmmm Қазақ тілі БОЛЫМДЫ ЖӘНЕ БОЛЫМСЫЗ ЕТІСТІК МУХАНБЕТАЛИНА АНАРГУЛ АЛПЫСБАЕВНА, «Ақтөбе қаласының білім бөлімі» ММ «No 51 гимназия» КММ бастауыш сынып мұғалімі Бөлім: Атақты адамдар Күні: 22.10.2024 ж Сынып: 3 Қатысушылар саны: 26 Қатыспағандар саны: Оқу бағдар- ламасына сәйкес оқыту мақсаттары 3.4.2.3 – сөйлемнен сөз таптарын (зат есім, сын есім, сан есім, етістік) табу. 3.4.2.5 – болымды және болымсыз етістіктердің айырмашылығын анықтау. Сабақтың мақсаты – сөйлемнен сөз таптарын (зат есім, сын есім, сан есім, етістік) табу; – етістіктердің мағынасындағы өзгешелікті анықтай алады; – болымды, болымсыз етістіктер қолданып сөйлемдер құрай алады. Құндылықтар Адамгершілік, ауызбіршілік, әдептілік, мейірімділік. Сабақтың барысы Сабақтың кезеңі/ уақыт Педагогтің әрекеті Оқушының әрекеті Бағалау Ресурстар Ұйымдастыру Өзін-өзі тексеру 2 мин Ынтымақтастық атмосферасын «Таңдау» әдісімен сөз таптары бойынша суреттерді таңдатып топқа бөлу. Психологиялық дайындық Қазақ тілім өз тілім, ана тілім, Абай, Мұхтар сөйлеген дана тілім, Қастерлейді ұл қызың мәңгі сені, Болашағым бақытым дара тілім. Топқа бөлінеді. Өлеңді жатқа айту. Бағалау Оқушылар «Төсбелгі» арқылы бағаланады. Бағалау шкаласын- да алған ұпайларына қарай «Өте жақсы», «Жақсы», «Қанағаттанарлық» төсбелгілерімен марапатталады. Өткен білімді еске түсіру 3 мин Өткен тақырыпқа шолу «Бірлесу» әдісімен өтеді: Етістік дегеніміз не? Етістіктің түрлерін ажырату. – Ендеше бүгінгі сабақта болымды және болымсыз етістікті ажыратуға арналған тапсырмалар орындауды жалғастыратын боламыз. Ыдыстарды толтырады Дескриптор: Ыдыстардағы етістіктерді дұрыс ажыратады – 1 ұ. – Тақырыпқа қатысты сұраққа дұрыс жауап береді – 1 ұ. Заттар суреті mmmmmmmmmmmmmmmmmmmm ӘДІСТЕМЕ ЖӘНЕ ТЕОРИЯ 16 Сабақ мақсаты: – сөйлемнен сөз таптарын (зат есім, сын есім, сан есім, етістік) табу – етістіктердің мағынасындағы өзгешелікті анықтау. – болымды, болымсыз етістіктер қолданып сөйлемдер құрау. Оқушылар жауа- бын толықтырып, әрқайсысына тиімді кері байла- ныс беріп отыру. Жаңа білім 10 мин Абай Құнанбаев туралы бейнежазба арқылы мағлұмат беру (Ұ, Д) 1-тапсырма «Еркін әңгіме» әдісімен орындалады. Дәптермен жұмыс 32-жаттығу Өлеңді мәнерлеп оқыңдар. Өлеңнің авторын атаңдар. Ол туралы не білетіндеріңді айтыңдар. Өлеңдегі негзігі ойды анықтаңдар. Өлеңді көшіріп жазыңдар. Болымсыз етістіктердің астын сызыңдар. (Т) 2-тапсырмада тақтамен жұмыс арқылылы жүзеге асырылады. «Лото» ойыны Жеке жұмыс Болымды және болымсыз етістіктерді табады. Өлеңді мәнерлеп оқып, сұрақтарға жауап береді. Тапсырма- ны жазады. Болымсыз етістіктердің астын сызады. Дескриптор: – Өлеңді мәнерлеп оқып, сұрақтарға жауап береді – 1 ұ. – Өлең авторы ту- ралы әңгімелейді – 1 ұ. Өлеңді көшіріп жазып, болым- сыз етістіктердің астын сызады – 1 ұ. Оқулық, дәптер 2 мин Сергіту сәті Етістікке байланысты – көтердім, сермедім, отырдым, еңкейдім. – Қандай етістіктер? Енді осы дара етістікті күрделі етістікке айналдыр. Көтеріп тұрдық, сермеп тұрмыз, еңкейіп жатырмыз, отырып жатырмыз. Дара етістік Күрделі етістік Дескриптор: Болымды және болымсыз етістіктерді табады – 1 ұ. Бекіту 20 мин «Біз біргеміз» ойыны 33-жаттығу (Жұптық және топтық жұмыс) Сызба бойынша сипаттау мәтінін жазыңдар 1-топ – Әкемнің хаты. 2-топ – Атамның ақылы. 3-топ – Мен әдепті баламын. Тапсырманы орындайды. Дескриптор: Тірек сөздерді дұрыс қолдану – 1 ұ. Сызба бойынша сипаттау мәтінін жазады – 1 ұ. «Үздік топ» кубокпен марапатталады. 34-жаттығу Мақалды жаттап алыңдар. Оның мағынасын бір-біріңе түсіндіріңдер. Саралаудың «Қарқын» тәсілі жүзеге асады. «Кім тапқыр» Мақалды жаттап, мағынасын бір- біріне түсіндіреді – 1 ұ. 17 ТЕОРИЯ И МЕТОДИКА mmmmmmmmmmmmmmmmmmmm Қарқынды оқушыға: болымды, болымсыз етістіктер қолданып сөйлемдер құра. Қорытындылау. «Ыдысты құлпынайға толтыр» ойыны Болымды және болымсыз етістіктерді ажыратып, ыдыстарға құлпынайларды салады. Болымды және болымсыз етістіктерді ажыратады – 1 ұ. Кері байланыс 3 мин Оқу тапсырмасы: 35-жаттығу. Шашылған бөлшектерді (пазлдарды) дұрыс құрастырсаңдар, мақалды оқи аласыңдар Ж: Өткен іске өкінбе. Ереже жаттау Бағалау. Оқушылар «Төсбелгі» арқылы бағаланады. Бағалау шкаласында алған ұпайларына қарай «Өте жақсы», «Жақсы», «Қанағаттанарлық» төсбелгілерімен марапатталады. Рефлексия «Білім поштасы» әдісі арқылы береді. Тапсырманы жазып алады. Кері байланыс жасайды. ҚБ қойылады. Жаратылыстану КУЛЬМУРАТОВА ГУЛЬДАНА АМАНАЛИЕВНА, «Ақтөбе қаласының білім бөлімі» мемлекеттік мекемесінің «No 51 гимназия» КММ бастауыш сынып мұғалімі Бөлім: ІІ. Жануарлар Пәні Жаратылыстану Сынып 4Д Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары Жаратылыстану бойынша: 4.2.2.7 Жойылу шегінде тұрған жануарларға мысал келтіру. 4.2.2.8 Ұлттық саябақтар мен қорықтарды құру мақсатын түсіндіру. Өзін-өзі тану бойынша: Жануарларды қорғау туралы түсінік бере отырып, сүйіспеншілік құндылығының мәнін ашу. Сабақтың мақсаты Оқушылар: (жаратылыстану бойынша) • жойылу шегінде тұрған жануарларды қорғау жолдарын біледі; • ұлттық саябақтар мен қорықтарды құру мақсатын біледі, айта алады; (Өзін-өзі тану бойынша) • қамқорлық, мейірімділік қасиеттері туралы біледі. Құндылық Дұрыс әрекет. Қамқорлық, мейірімділік. mmmmmmmmmmmmmmmmmmmm ӘДІСТЕМЕ ЖӘНЕ ТЕОРИЯ 18 Сабақтың барысы Сабақтың кезеңі/ уақыт Педагогтің әрекеті Оқушының әрекеті Бағалау Ресурстар Сабақтың басы 5 минут Жағымды көңіл-күйге келу. Ынтымақ атмосферасын құру. «Ақ тілек» әдісі Мақсаты: оқушының қызығушылығын ояту. – Көңіл күйлерің қалай? – Керемет (бас бармақ көтереді) – Сабаққа дайындықтарың қалай? – Тамаша (шапалақтайды) – Ендеше сабағымызды бастайық. (сыртқы интеграция) Қимылмен көрсетеді. Жарайсыңдар! Презентация Оқушылармен амандасып, «Өзін-өзі тану» сабағының «5-Т» ережесін еске түсіру Тәртіп. Талап. Тазалық Татулық. Тыныштық Балалар, ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып-білуге талап- танып, тыныштықты ор- натып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік. Ойымызды, жүрегімізді ба- рынша ашып, мейірімімізді бір-бірімізге төгіп отыруды ұсынамын. Оқушылар сабаққа дайындығын көрсетеді. 5 «Т» ережесін еске түсіру. Оқулық, мұғалімдерге арналған әдістемелік құрал. М: Өткен сабақ бойынша «Ойыңмен бөліс» – Жануарлардың жойылып бара жатқанының басты себептері? – Жануарлардың тіршілігін жақсарту үшін және жануарлардың көбеюіне бай- ланысты біз қандай іс-әрекет жасай аламыз? – Адамдардың бойында қандай қасиеттер болу керек? – Бұл қандай құндылықтардың көрінісі? «Табиғаттағы барлық жылу – күннен, Өмірдегі барлық жылу – адам- нан» М.Пришвин (сыртқы интеграция; сүйіспеншілік құндылығы) О: – Экология, заңсыз ау- лау, қоқыс-қалдықтар, құрғақшылық, қоректің бол- мауы... О: Оларға қамқорлық таны- тып, қорғауымыз керек. О: Сүйіспеншілік, мейірім- ділік, дұрыс әрекет. О: Кез келген адам жүрегінен жылулық бере алады. Адамдар риясыз сүйіспеншілік танытып, айналаға жылулық таратса, жарық шығарумен астасып жатқандығы туралы айтуға болады. Жарайсыңдар! Дескриптор: – оқушы ауызша жауап береді; – оқушылар нақыл сөздің мағынасын талқылайды.